10/10/2010

Η συλλογή Ιόλα σε νέα δοκιμασία

Η συλλογή Ιόλα σε νέα δοκιμασία

Εξήντα επτά αρχαία ζητεί από το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού η μία εκ των δύο κληρονόμων του συλλέκτη Αλέξανδρου Ιόλα. Πρόκειται για την Ελένη Κουτσούδη, κόρη του (επίσης αποβιώσαντος) Δημήτρη Κουτσούδη, αδελφού του συλλέκτη.

Τα αρχαία φυλάσσονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, στο οποίο έφτασαν είτε από κατασχέσεις είτε από τους αρμοδίους για την ασφάλεια της περιουσίας που ο Ιόλας κατέλιπε είκοσι τρία χρόνια πριν. Μαζί ζητεί και έξι εικόνες από το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, όπου επίσης φυλάσσονται.

Το θέμα θα συζητηθεί σύντομα στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, ωστόσο με αυτό δεν κλείνει η πολύκροτη από πολλές πλευρές υπόθεση της κληρονομιάς Ιόλα. Αλλα τόσα αρχαία και εικόνες αναμένουν την άλλη ανιψιά του συλλέκτη, κόρη της αδελφής του, η οποία μέχρι σήμερα δεν έχει ζητήσει το μερίδιό της.

Ο Αλέξανδρος Ιόλας είχε άδεια συλλέκτη από το 1966. Το 1987 απεβίωσε και η συλλογή του σφραγίστηκε στην οικία του στην Αγία Παρασκευή, λόγω διαμάχης των κληρονόμων του. Δηλαδή της ανιψιάς του Ελένης Κουτσούδη και της αδελφής του Νίκης φον Στάιφελ.
Ο Αλέξανδρος Ιόλας στο σπίτι του στον Παράδεισο της Αγίας Παρασκευής μπροστά από ένα ακέφαλο αρχαίο άγαλμα.
Ο Αλέξανδρος Ιόλας στο σπίτι του στον Παράδεισο της Αγίας Παρασκευής μπροστά από ένα ακέφαλο αρχαίο άγαλμα.

Το 1988 και το 1989 σημειώθηκαν δύο κλοπές στην οικία (στη συνέχεια η οικία Ιόλα λεηλατήθηκε επανειλημμένως). Σύμφωνα με πληροφορίες που προέρχονται από τον φάκελο της υπόθεσης που τηρεί το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, κατασχέθηκαν στην πρώτη περίπτωση 46 από τα κλαπέντα στην οικία Στάιφελ και επτά μεγάλα γλυπτά σε αποθήκη μεταφορικής εταιρείας, η οποία τα είχε συσκευάσει για εξαγωγή, αν και δεν υπήρχε σχετική άδεια. Αλλα 28 από τα κλεμμένα της δεύτερης φοράς κατασχέθηκαν και πάλι στην οικία Στάιφελ. Τότε το δικαστήριο τα έστειλε στο Εθνικό Αρχαιολογικό, όπως και στο Βυζαντινό Μουσείο (ανάλογα με το είδος), έως ότου ρυθμιστεί η κληρονομιά. Το 1997 αποδίδονται οριστικά στο Ελληνικό Δημόσιο τα κατασχεθέντα στην οικία Στάιφελ και στην αποθήκη. Την ίδια χρονιά πεθαίνει η Νίκη Στάιφελ και το μερίδιό της περνά στην κόρη της, Σύλβια Μαρία ντε Κουέβας. Η κυρία Ντε Κουέβας δεν έχει ζητήσει μέχρι στιγμής τα αρχαία και τις εικόνες που της αναλογούν.

Το 2000 το Πρωτοδικείο αποφασίζει δικαστική διανομή με κλήρωση, η οποία γίνεται το επόμενο έτος. Πέρυσι η κ. Κουτσούδη ζήτησε την απόδοση των αρχαίων που κληρονομεί μετά την κλήρωση και αυτό το θέμα θα εισαχθεί στο ΚΑΣ (προχθές δεν συζητήθηκε λόγω παρέλευσης της ώρας).

Δυστυχώς, το Ελληνικό Δημόσιο έκανε το θαύμα του. Ανάμεσα σε όσα θα αποδοθούν στην κυρία Κουτσούδη περιλαμβάνονται και αντικείμενα που είχαν κατασχεθεί στις αποθήκες της μεταφορικής εταιρείας και έχουν αποδοθεί στο Δημόσιο από το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων. Η δικαιούχος έχει ενημερωθεί ότι αυτά δεν θα τα λάβει, αφού δεν έπρεπε καν να περιληφθούν στη διανομή μεταξύ των κληρονόμων. Επίσης, το ΕΑΜ επιθυμεί να αγοράσει κάποια από τα αρχαία, κυρίως αγάλματα.

Αγγεία και αγάλματα
Η συλλογή Ιόλα περιλαμβάνει αρκετά αγγεία (μελαμβαφείς κανθάρους, σφαιρικούς αρύβαλλους, μελανόμορφο πινάκιο, μυκηναϊκό αμφορίσκο) κ.ά. Τα σημαντικότερα κομμάτια της, ωστόσο, είναι ένα ξύλινο αγαλματίδιο βαφέα, μαρμάρινος κορμός αγάλματος Φαραώ, τμήμα κορμού Φαραώ από ψαμμόλιθο, αριστερό χέρι μαρμάρινου αγάλματος, άγαλμα Σατύρου, μαρμάρινο πορτρέτο του αυτοκράτορα Τραϊανού, μαρμάρινο επίκρανο, κεφαλή γυναικείου αγάλματος από μάρμαρο, γυμνός ανδρικός κορμός από το ίδιο υλικό, κορμός Αφροδίτης κ.ά.

Οι εικόνες είναι: δύο με την Παναγία Βρεφοκρατούσα, μία με τον Αγιο Παντελεήμονα, μία με τον Αγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή, μία με τον Αγιο Νικόλαο και μία δίζωνη με δέηση και αγίους.

Κακοί χειρισμοί
Η συλλογή Ιόλα (αρχαιότητες και έργα τέχνης) όπως και η οικία Ιόλα, και η τύχη τους, αποτελούν ένα από τα μεγάλα εγκλήματα του ελληνικού κράτους. Ο Ιόλας όσο ζούσε είχε εκφράσει την επιθυμία να δωρίσει και τη συλλογή και το σπίτι του στο ελληνικό κράτος, το οποίο δεν ασχολήθηκε ποτέ σοβαρά. Οσο για την οικία Ιόλα, καταρρέει μετά τους αλλεπάλληλους κακούς χειρισμούς των υπουργών Πολιτισμού.

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΩΤΤΗ