3/20/2011

Η κρίση χτύπησε την Τέχνη

Ένας πίνακας του ζωγράφου Πολ Γκογκέν, που είχε εκτιμηθεί ως το κορυφαίο κομμάτι στη δημοπρασία του οίκου Κρίστι και περιελάμβανε έργα του μοντερνισμού και του ιμπρεσσιονισμού, απέτυχε να βρεί αγοραστή, την Τετάρτη στο Λονδίνο.

Το έργο, που ήταν ένας φόρος τιμής από τον καλλιτέχνη στον φίλο του, επίσης κορυφαίο δημιουργό, Βίνσεντ Βαν Γκογκ και ανήκει στην κατηγορία της " νεκρής φύσης " με ηλίανθους, αναμενόταν να αποκομίσει το ποσό των 10 εκατομμυρίων λιρών.

Με κορυφαίο "κτύπημα" της δημοπρασίας ένα έργο του Πιερ Μπονάρ για 7,2 εκατομμύρια λίρες, πολύ παραπάνω από τα 4 που εκτιμούσαν οι ειδικοί, η βραδιά απέφερε στον οίκο περίπου 61,9 εκατομμύρια λίρες. Ποσό αρκετά μικρότερο από τα 81 εκατομμύρια που ανέμεναν να συγκεντρώσουν οι διοργανωτές της δημοπρασίας.

Σε μία ξεχωριστή δημοπρασία, που διοργάνωσε επίσης την Τετάρτη ο μεγαλύτερος οίκος του κόσμου, με έργα επηρεασμένα από το ρεύμα του σουρεαλισμού, συγκεντρώθηκε το ποσό των 23,4 εκατομμυρίων λιρών.

Και αυτές οι δημοπρασίες εντάσσονται σε μία σημαντική σειρά πωλήσεων, που καταγράφονται στον τομέα των έργων Τέχνης, αυτό το μήνα στο Λονδίνο. Το φαινόμενο το παρακολουθούν στενά οι ειδικοί, προσπαθώντας να διακρίνουν, είτε σημάδια ενδυνάμωσης, είτε ενδείξεις ενός ραγδαία αναπτυσσόμενου τομέα.

Κρίση στο χρηματιστήριο της Τέχνης

Έως και 42% (σε σχέση με πέρυσι) εκτιμάται η πτώση του τζίρου στην αγορά της τέχνης, γεγονός που αλλάζει το προφίλ των αγοραστών, αλλά και τις προτιμήσεις τους
Έως και 42% κάνει βουτιά ο δείκτης του τζίρου στις δημοπρασίες ελληνικών έργων τέχνης, καθώς οι κραδασμοί από τη διεθνή οικονομική κρίση έχουν αντίκτυπο και στο χρηματιστήριο της τέχνης. Οι συλλέκτες κάνουν ένα βήμα πίσω. Και οι φιλότεχνοι ψάχνουν για έργα νεώτερων καλλιτεχνών σε καλές τιμές. Βέβαια την ώρα που έργα με υπογραφές του Άντι Γουόρχολ και του Φράνσις Μπέικον μένουν στα αζήτητα σε διεθνείς δημοπρασίες, τα «βαριά» χαρτιά της ελληνικής τέχνης εξακολουθούν να κάνουν ρεκόρ - βεβαίως, σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα.

«Είναι λογικό να υπάρχει πτώση, καθώς η τέχνη αποτελεί είδος πολυτελείας», εκτιμά ο χρηματιστής και συλλέκτης Ζαχαρίας Πορταλάκης. «Πρόκειται στην ουσία για ύφεση της φούσκας των και όχι των πωλήσεων. Μπαίνει τέλος σε μια άναρχη κατάσταση που επικρατούσε στην αγορά», λέει στα «ΝΕΑ» ο δημοπράτης Πέτρος Βέργος. «Κατά μέσο όρο η πτώση κινείται στο 30%. Εκείνο που κρατάει ακόμη τις τιμές είναι η μοναδικότητα της τέχνης. Υπάρχει πάντως ακόμη ένα περιθώριο πτώσης 10-20%», εκτιμά ο κ. Πορταλάκης. «Όλοι είναι μουδιασμένοι. Κινούνται οι καλοί καλλιτέχνες με λογικές τιμές. Όταν πρόκειται για μεγάλα και ακριβά έργα, ο κόσμος το ξανασκέφτεται», λέει Δάφνη Ζουμπουλάκη, της ομώνυμης γκαλερί στο Κολωνάκι.

«Η τάση είναι φτηνά και καλά» προσθέτει η Αγγελική Αντωνοπούλου της ομώνυμης γκαλερί στου Ψυρή. «Η κρίση έχει χτυπήσει κυρίως τα παλιά και τα ακριβά. Ο κόσμος στρέφεται σε νέους καλλιτέχνες που είναι και οι πιο οικονομικοί», προσθέτει και παρατηρεί πως στις γκαλερί δεν παρατηρείται πτώση σε σχέση με πέρυσι, ενώ και οι δύο γκαλερίστες δεν διαπιστώνουν «παζάρια» στις τιμές πέρα από ένα καθιερωμένο ποσοστό έκπτωσης, κάτι που γινόταν πάντα.

Αλλαγή όμως δεν υπάρχει μόνο στις προτιμήσεις, αλλά και στο αγοραστικό κοινό. «Έφυγε από το παιχνίδι μεγάλος αριθμός εφοπλιστών και χρηματιστών. Παλιά έδιναν και 2.000 ευρώ παραπάνω για να αποκτήσουν αυτό που θέλουν. Σήμερα όχι», δί νει το στίγμα ο κ. Βέργος. «"Καβούρια" έβαλαν στην τσέπη κυρίως τα μεγάλα πορτοφόλια, που έπαθαν και τις μεγάλες ζημιές. Οι μεσαίοι κινούνται πιο άνετα», εξηγεί η κ. Αντωνοπούλου. «Οι συλλέκτες πάντως είναι πιο μαζεμένοι, καθώς κάνουν αγορές με στρατηγική», επισημαίνει η κ. Ζουμπουλάκη.

Τα ρεκόρ παρ΄ όλα αυτά εξακολουθούν να προκαλούν ίλιγγο, με πρόσφατο παράδειγμα την «Άφιξη του Καραϊσκάκη στο Φάληρο» του Κωνσταντίνου Βολανάκη που πωλήθηκε στην τιμή των 1,970 εκατ. ευρώ τον Νοέμβριο από τους Sotheby΄s. «Οι σπουδαίες τιμές εξακολουθούν να επιτυγχάνονται για σπάνια έργα εξαιρετικής ποιότητας και προέλευσης», λέει ο εκπρόσωπος του οίκου στην Ελλάδα, Κωνσταντίνος Φράγκος.

Στις δύσκολες εποχές είναι αρκετοί εκείνοι που αντιμετωπίζουν τα έργα τέχνης ως επένδυση. Είναι όμως ασφαλής; «Θα συνιστούσα επιλεκτικές αγορές μόνο εφόσον βασίζονται σε αυστηρά κριτήρια και μακροχρόνιο επενδυτικό προσανατολισμό. Η επιδείνωση της κρίσης και των αγορών θα δώσει νέες επενδυτικές ευκαιρίες», απαντά ο Ζαχαρίας Πορταλάκης.

Αν και η κρίση δεν έχει χτυπήσει τόσο δυνατά την πόρτα των ελληνικών γκαλερί, εκείνες παίρνουν τα μέτρα τους. «Παραμένουμε ψύχραιμοι. Αν χρειαστεί όμως σκεφτόμαστε τη μείωση έξτρα εξόδων, προσωπικού και τη διεξαγωγή εκθέσεων χωρίς μεγάλο κόστος παραγωγής, υπό την προϋπόθεση πως δεν πέφτει η ποιότητα», λέει η Δάφνη Ζουμπουλάκη.

Ποιοι πλήττονται περισσότερο από την κρίση; «Κυρίως οι 40ρηδες και 50ρηδες καλλιτέχνες που είχαν αποκτήσει όνομα χάρη σε στοκαδόρους - συλλέκτες που είχαν αγοράσει πολλά έργα τους. Όταν λοιπόν οι στοκαδόροι τους δεν μπορούν να τους στηρίξουν πλέον στις δημοπρασίες, οι τιμές αναγκαστικά θα πέσουν», εκτιμά ο Πέτρος Βέργος.

Τι θα αφήσει πίσω της η κρίση; «Περιμένουμε να εκλογικευτούν οι υπερβολικές τιμές των έργων που δημιουργήθηκαν τα τελευταία χρόνια και να προσαρμοστούν γενικά οι τιμές σε χαμηλότερα επίπεδα», εκτιμά ο Ζαχαρίας Πορταλάκης. «Είναι ευκαιρία να ξεκαθαρίσει η ήρα από το στάρι και να ξεφουσκώσουν οι φούσκες του μάρκετινγκ. Και οι καλλιτέχνες θα καταλάβουν πια πως το κακό έργο δεν πουλάει», πιστεύει η Αγγελική Αντωνοπούλου.


«Αγοράζουν τέχνη, όπως το χρυσό»

Την άλλη όψη του θέματος επισημαίνει ο ζωγράφος και ακαδημαϊκός Δημήτρης Μυταράς. «Σε περιόδους κρίσης υπάρχει μεγάλη ζήτηση για έργα τέχνης, όπως και για χρυσό. Υπό την προϋπόθεση πως το έργο φέρει την υπογραφή κάποιου καταξιωμένου καλλιτέχνη, ώστε ο αγοραστής να αισθάνεται εγγύηση για την επένδυση των χρημάτων του. Παλαιότερα επέλεγαν την αγορά ακινήτων, αλλά επειδή και αυτή η αγορά έχει ξεπέσει, ο κόσμος στρέφεται στην τέχνη. Προσωπικά έχω επιλέξει εδώ και ενάμιση χρόνο να μην πουλάω έργα. Παρ΄ όλα αυτά καθημερινά έχω τουλάχιστον μια αίτηση για αγορά έργου. Και επειδή δεν δίνω, παρατηρώ ότι έχουν αρχίσει να μεταπωλούνται και μάλιστα σε διπλάσια τιμή».


«Στην Ευρώπη είναι ακόμη χειρότερα»

«Εδώ έχουμε και τη νοοτροπία "όταν ξοδέψω και την τελευταία μου δεκάρα θα δω τι θα κάνω".

Έξω, στην Ευρώπη, τα πράγματα έχουν σφίξει πολύ», παρατηρεί η Δάφνη Ζουμπουλάκη.

Πρόσφατη δημοπρασία σύγχρονης τέχνης των Christies στο Λονδίνο το αποδεικνύει άλλωστε, καθώς 26 από τα 47 έργα έμειναν απούλητα. Τις πταίει; «Έφυγαν από το παιχνίδι οι Ρώσοι, που πολλοί δημοπράτες τους είχαν κοροϊδέψει.

Ο Καμίνης για του Ψυρρή...

Στην παροχή κινήτρων για την επιστροφή των Αθηναίων στο κέντρο της πόλης και τη μετατροπή κλειστών ξενοδοχείων σε φοιτητικές εστίες προσανατολίζεται ο δήμος Αθηναίων. Ο δήμαρχος, Γ. Καμίνης, δήλωσε ενώπιον της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής ότι η λήψη βραχυπρόθεσμων μέτρων, όπως τα παραπάνω, είναι αναγκαία, καθώς «η κρίση της πρωτεύουσας έχει χαρακτηριστικά

Ανοιχτό το ενδεχόμενο εγκατάλειψης των σχεδίων για τη διπλή ανάπλαση
Μέτρα για να σπάσουν τα «άβατα» της Αθήνας εισηγείται ο Γ. Καμίνης

Στην παροχή κινήτρων για την επιστροφή των Αθηναίων στο κέντρο της πόλης και τη μετατροπή κλειστών ξενοδοχείων σε φοιτητικές εστίες προσανατολίζεται ο δήμος Αθηναίων. Ο δήμαρχος, Γ. Καμίνης, δήλωσε ενώπιον της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής ότι η λήψη βραχυπρόθεσμων μέτρων, όπως τα παραπάνω, είναι αναγκαία, καθώς «η κρίση της πρωτεύουσας έχει χαρακτηριστικά έκτακτης ανάγκης».

"Η κρίση αυτή δεν πλήττει μόνο το ιστορικό κέντρο αλλά επεκτείνεται και εξαπλώνεται ραγδαία και σε άλλες γειτονιές της πόλης. Απειλείται η κοινωνική παράδοση της Αθήνας. Βαθαίνουν τα κοινωνικά ρήγματα. Ορισμένα ιστορικά σημεία της πρωτεύουσας μετατρέπονται σε άβατα", σημείωσε.

Ο δήμαρχος άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο ενταφιασμού των σχεδίων για τη διπλή ανάπλαση σε Λεωφόρο Αλεξάνδρας και Βοτανικό, δεδομένου ότι "αυτή τη στιγμή όλα βρίσκονται στον αέρα". Υπογράμμισε ότι θα κληθούμε να πάρουμε μια απόφαση δύσκολη γιατί δεν υπάρχει επενδυτικό σχέδιο".

Σε κάθε περίπτωση, υποστήριξε ότι δεν υπάρχει περίπτωση να γίνουν μεγάλα έργα χωρίς τη συμμετοχή ιδιωτών.

Όσον αφορά στην αναβάθμιση του κέντρου, μεταξύ άλλων ανέφερε ότι πρόθεση των δημοτικών αρχών είναι να εκμεταλλευτεί ακίνητα που είτε είναι στην ιδιοκτησία του είτε ανήκουν σε ιδιώτες προκειμένου να δοθούν σε νέα ζευγάρια.

Παράλληλα, σημείωσε ότι στο κέντρο δεν υπάρχει ούτε ένα δημόσιο δημοτικό σχολείο και ανέφερε ότι σχεδιάζει τη δημιουργία κινητών μονάδων που θα μοιράζουν προγραμματισμένα συσσίτια σε όλες τις γειτονιές της Αθήνας.

Για το μεταναστευτικό ζήτημα είπε πως "πολιτική μας πρέπει να αποσκοπεί στην κοινωνική ενσωμάτωση όλων όσων εργάζονται νόμιμα στη χώρα μας". Τάχθηκε υπέρ της καταγραφής και πιστοποίησης των μεταναστών, σημειώνοντας ότι όσοι είναι παράνομοι θα πρέπει να επιστρέψουν στις πατρίδες τους.

Απαντώντας σε ερώτηση του προέδρου της επιτροπής Περιβάλλοντος, Κώστα Καρτάλη, σχετικά με τα σχέδια του υπουργείου Περιβάλλοντος για την πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου, ο Γ. Καμίνης είπε ότι ο δήμος πρέπει να έχει τον πρώτο λόγο και ζήτησε συνεργασία.
έκτακτης ανάγκης».