10/31/2011
Αθλιότητες απο την...ομάδα Φιλοπαππου...
To Beton7 Gallery παρουσιάζει την έκθεση με τίτλο «Σε μια στροφή συναντήσαμε τον Ιόλα» της Ομάδας Φιλοπάππου. Με το project αυτό, η ομάδα επιχειρεί να διατυπώσει ένα αναστοχαστικό ερώτημα σε σχέση με την σύγχρονη ελληνική τέχνη μέσω της χρήσης ενός παραδείγματος: της εμβληματικής μορφής του Αλέξανδρου Ιόλα.
Δεν εχω δεί μεγαλύτερη αθλιότητα. Μια ομάδα ασχετων "καλλιτεχνων" θέλησε να αδράξει μερικά δράμια δόξας όχι με το έργο της αλλά με τον βιασμό μιάς προσωπικότητας που αμαύρωσαν με την ασχετοσύνη τους. Ντροπή τους και είναι νέοι άνθρωποι....Κρίμα
Τα ψεματα των ...δημοσιογραφων....
«Βήμα» δεν κάνει ο 36χρονος επιχειρηματίας Λαυρέντης
Λαυρεντιάδης χωρίς την προσωπική του φρουρά. Εχει ένα
ολόκληρο… λόχο 18 ατόμων να τον φυλάει, όταν άλλοι γνω-
στοί μεγαλοεπιχειρηματίες βολεύονται με 4, άντε 5, το πολύ! Τι
τους θέλει άραγε τόσους πολλούς «χτιστούς» ένας άνθρωπος,
που ,μάλιστα, είναι και θεοσεβούμενος; Επικεφαλής της φρου-
ράς του είναι ο στρατηγός Γιώργος Πλάκας, γνωστός από την
Ολυμπιακή ασφάλεια το 2004.
Ο κ. Alapis ξεκίνησε από τη εταιρεία του πατέρα του Νεο-
χημική στα 18 του. Οταν ο πατέρας του πέθανε το 1990, αναγ-
κάστηκε να κολυμπήσει στα βαθιά. Ο νεαρός αναλαμβάνει τα
ηνία της επιχείρησης, ανακαλύπτει το Θεό, και μέσα σε 16
χρόνια τη γιγαντώνει.
Πριν από ενάμιση, περίπου, χρόνο επενδύουν σε αυτόν
Funds του Λονδίνου, που διαχειρίζονται μεγάλα ρωσικά κεφά-
λαια και οι εταιρείες του απογειώνονται. (Σ.σ.: Ηδη ρεπόρτερ
του «Παρασκηνίου» οδεύει προς… Μόσχα για νεώτερα στοι-
χεία!).
Ο Λαυρεντιάδης πέρασε -και συνεχίζει να περνάει- δύσκο-
λες στιγμές με την υγεία του. Μετά το θάνατο του πατέρα του,
παθαίνει νεανική ρευματοειδή αρθρίτιδα. Οπως ο ίδιος λέει,
σε συνέντευξή του σε μεγάλη εφημερίδα το 1994, η κατάσταση
της υγείας του συνέχισε να επιδεινώνεται, μέχρι που επισκέ-
φθηκε τη Μονή Βατοπαιδίου, στο Αγιο Ορος. Οι πόνοι μει-
ώνονται ή και εξαφανίζονται κατά διαστήματα και η υγεία του
παρουσιάζει βελτίωση. Η πάθησή του, πάντως, συνεχίζει να
τον ταλαιπωρεί, μέχρι και σήμερα.
Η αυτοκρατορία του κ. Alapis δημιουργήθηκε από τη συγ-
χώνευση των εταιρειών Veterin ΑΒΕΕ, Lamda Detergent ΑΒΕΕ,
ΕΒΙΚ Α.Ε. και Elpharma ΑΕΒΕ. Ο όμιλος πουλάει παραφαρμα-
κευτικά, κτηνιατρικά φάρμακα, βιολογικά προϊόντα και απορ-
ρυπαντικά. Επίσης διαθέτει αξεσουάρ για μικρά ζώα, ιατροτε-
χνολογικά μηχανήματα και προϊόντα υγειονομικού εξοπλι-
σμού.
Ο Λαυρεντιάδης είναι συλλέκτης έργων και έχει κάνει χο-
ρηγίες στο Ιδρυμα Κωνσταντίνος Καραμανλής, στο Μέγαρο
Μουσικής και στο Μουσείο Μπενάκη.
Η προσωπική του συλλογή ξεπερνά τα 2.000 κομμάτια, τα
οποία αρχειοθετεί ο ειδικός Νίκος Σταθούλης.
Ο Σταθούλης είχε αρχειοθετήσει και τα έργα τέχνης του
εφοπλιστή Καρρά, ο οποίος λίγο αργότερα συνελήφθη για αρ-
χαιοκαπηλία. Οι φήμες οργίασαν ότι ίσως υπεύθυνος ήταν ο
αρχειοθέτης, ο οποίος, όμως, δεν είχε την παραμικρή σχέση.
Αυτό και μόνο έκανε τον Λαυρεντιάδη να… ιδρώνει και να
ξεϊδρώνει!
Πριν λίγους μήνες ο επιχειρηματίας δώρισε για τους σκο-
πούς της Ενωσης "Μαζί για το Παιδί», 82 έργα της προσωπι-
κής του συλλογής, τα οποία βγήκαν σε δημοπρασία, συγκεν-
τρώνοντας το ποσό των 796 χιλιάδων ευρώ.
Ο Αιώνιος έφηβος Μάνος Χατζιδάκις
Για να γράψω αυτό το κείμενο το σκέφθηκα πολύ. Δε με ενδιέφερε να γράψω για το φίλο Μάνο Χατζιδακι. Ο,τι κρατούσα για τον φίλο μου το κρατούσα βαθιά μέσα στη καρδιά μου, μέσα στη ψυχή μου, όπως άλλωστε κάνουμε όλοι οι φίλοι του.
Όταν από ενα περιοδικό μου ζήτησε ο φωτογράφος Βαγγελης Κύρης να γραψω αυτό τον Μανο σάστισα. Ώστε λοιπόν ήρθε η στιγμή κάτι εμείς εδώ για μας να πούμε...
Με τον Μάνο Χατζιδακι γνωριστήκαμε το 1981.Είχαμε συναντηθεί τη πρώτη φορά στο σπίτι του στην οδό Ρηγίλλης , όπου μου προσέφερε δύο βιβλία με αφιέρωση που μόλις είχαν εκδοθεί από τις εκδόσεις Ίκαρος. ΄΄Στη κοιλάδα με τους ροδώνες’’ του Νίκου Εγγονόπουλου και ένα ακόμα του Οδυσσέα Ελύτη.
Ένα χρόνο αργότερα το 1982 γίναμε φίλοι από τον Μίνω Αργυράκη και την οικογένεια Κουτσίνα,τον Φίλλιπο και τη Τιτίνα. Με τον γιο τους τον Νίκο Κουτσίνα ήμασταν τότε κολλητοί φίλοι και ο οποίος ειοναι ένας σπουδαίος καλλιτέχνης. Στα δέκα οχτώ του χρόνια ήταν τέτοιο το ταλέντο του στη ζωγραφική που δίκαια είχε χαρακτηρισθεί εφάμιλλο το ταλέντο του με αυτό του Πικάσο.
Ο Μάνος Χατζιδάκις γνώριζε το ταλέντο του και αγωνιούσε πραγματικά…΄΄τι θα γίνει αυτό το παιδί΄΄…
Στο ΄΄Μαγεμένο Αυλό΄΄ και στη ταβέρνα του Ηλία στο Παγκράτι, έχω αφήσει μπόλικη ενέργεια να καταλάβω πως κατάφερε αυτός ο πνευματικός φίλος να δημιουργήσει μέσα στον νεοελληνικό κόσμο του 20ου αιώνα, έναν μύθο.
Πολλές φορές αναρωτιέμαι αν ήταν μόνο συνθέτης, με την έννοια που συνηθίζουμε να αντιλαμβανόμαστε έναν συνθέτη. Ο ίδιος από ότι γνωρίζω δεν επέμενε καθόλου σε αυτόν τον τίτλο… Ο ίδιος δήλωνε τρομοκράτης, αστός, ομοφυλόφιλος ,παιδί, αιωνίως εραστής και πάντοτε ερωτευμένος.
Είχε όμως μια αντρίκεια στάση στη ζωή. Καμιά του κίνηση, καμιά του σκέψη, καμιά του ενέργεια δε χαρακτηριζόταν από καμιά νευρωτική ηττοπάθεια.
Ο Μάνος Χατζιδάκις γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Ξάνθη. Η μάνα του ήταν πολίτισα. Ο πατέρας του καταγόταν από τη Κρήτη. Ο ίδιος τα περισσότερα χρόνια του τα πέρασε στο Παγκράτι. Από τα πρώτα νεανικά του χρόνια συναναστράφηκε και βοηθήθηκε από τους ποιητές του υπερρεαλισμού. Τον Οδυσσέα Ελύτη , τον Νάνο Βαλαωρίτη, τον Μίλτο Σαχτούρη, τον Γιώργο Αραβαντινό, τον Νίκο Φωκά. Μπήκε στο κύκλο τους. Εργάστηκε στα μοτίβα των ποιημάτων τους. Πήρε στα χέρια του δηλαδή , στα πλήκτρα του τα κοινά τους σύμβολα , τα οποία δεν εμπνεύσθηκε αλλά είχε το δικαίωμα να εκμεταλλευτεί για το έργο του. Έξυπνος. Διορατικός. Γοητευτικός. Θα πρόσθετα τρισχαριτωμένος.
Ο Μάνος Χατζιδάκις, δεν έκρυψε ποτέ και από κανέναν την ομοφυλοφιλία του. Αντίθετα μάλιστα. Ήταν περήφανος γιαυτήν την επιλογή του. Για τον ίδιο ο ερωτισμός ήταν η μεγαλύτερη ανθρώπινη αρετή. Ζούσε την ερωτική του ιδιοσυγκρασία χωρίς συμπλέγματα , χωρίς όλα αυτά τα φρικτά μειονεκτήματα που θρέφουν οι μικροί απέναντι στους μεγάλους. Απόλυτα συμφιλιωμένος με το σώμα του επικοινωνούσε με τα ένστικτά του τόσο τέλεια , με αποτέλεσμα να είναι γαλήνιος και τρισευτυχισμένος.
Ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν ελκυστικός άνθρωπος. Ήταν ερωτικός τύπος. Ήξερε πολύ καλά ότι ο ανδρισμός δε μετριέται με τις επιδόσεις αλλά με τις αληθινές ευθύνες. Είχε ανακαλύψει τον εαυτό του από πολύ νωρίς. Δε κρύφτηκε. Ήταν συνειδητοποιημένος και ξεκάθαρος με τον καθρέφτη του από πολύ νωρίς.
Ο Μάνος Χατζιδάκις πέρασε από την εμπειρία στην ιδέα. Ένα ηθογραφικό τοπίο χάρισε απλόχερα στην Ελλάδα το οποίο , προσωπικά για μένα, ήταν ένας χώρος και μια μονάδα. Χώρος στον οποίο αρμόζουν ορισμένοι άνθρωποι, και ορισμένες πράξεις.
Η ικανοποίησή του ήταν να αισθάνεται ότι η μουσική του είχε ένα αντίκρισμα στη σύγχρονη πραγματικότητα. Και είχε. Τα τραγούδια του συντρόφευαν τους έρωτες της εφηβείας μου με τη γεύση του ανέφικτου, ομαδικό γνώρισμα της γενιάς μου .Στις ακρογιαλιές που παίζαμε μικροί, σε δεύτερο πάντοτε πλάνο φροντίζαμε να βρίσκονται πάντα τα τραγούδια του. Γιατί ο Μάνος Χατζιδάκις μας αποκρυπτογράφησε.
Ο ερωτισμός του έβγαινε μέσα από τα τραγούδια του. Από τα αγόρια έβγαλε έναν νέο Ηθικό δεκάλογο.Την αδικία την ένοιωθε σαν ασχήμια. Όταν εθίγετο η προσωπικότητά του, αντιδρούσε ακαριαία και πάντα σκληρά αλλά δίκαια.
Ο Μάνος Χατζιδάκις είχε μια φυσική μεταφυσική.Οι σκέψεις του ήταν ακαριαίες. Ο λόγος του αυστηρός και οικείος. Η μουσική άγγιζε χορδές ανεπανάληπτης ευαισθησίας. Ζούσε και αντιδρούσε σε ότι απειλούσε με αφανισμό τουλάχιστον τον ερωτισμό του. Λάτρευε τον Ζαν Ζενέ τον οποίο θεωρούσε Άγιο. Άλλωστε του όφειλε πολλά. Περιφρονούσε τις ανάγκες της μάζας. Εναντιωνόταν στο κράτος. Ακόμα και στις συμβουλές της οικογένειας του. Αγαπούσε με πάθος τους δυστυχισμένους, τους κατατρεγμένους, τους ανθρώπους του μεροκάματου και όλα τα παιδιά που ήταν ανυπάκουα.
Ο Μάνος Χατζιδάκις ερέθιζε και προκαλούσε τα όνειρά μας να έχουνε διάρκεια. Όταν ανέλαβε το Γ Πρόγραμμα δε κάθισε ήσυχος. Προκάλεσε την αντίληψη που επικρατούσε τότε στην ελληνική κοινωνία. Δεν ήταν εφησυχασμένος. Χτύπησε το κατεστημένο με την ίδια άνεση που έκανε έρωτα. Έθεσε κοινωνικούς προβληματισμούς. Έξυσε πληγές της ελληνικής νοοτροπίας. Έβαλε τη σκέψη στο ραδιόφωνο. Έκανε ανατροπές. Ακόμη και οι πλέον σχολαστικοί δε τόλμησαν να αρθρώσουν λέξη στο ανεπανάληπτό του εγχείρημα. Αντικατέστησε τη σοβαροφάνεια με τη σοβαρότητα. Έβαλε το χιούμορ εκτοπίζοντας τη πλάκα από τα ερτζιανά. Συγκρούστηκε με την υποκρισία της εξουσίας και ας ήταν τότε οι εξουσιαστές φίλοι του. Τα τραγούδια του ήταν λύτρωση από την ηθικοπλαστική διαπαιδαγώγηση της ελληνοχριστιανικής μεταπολεμικής κοινωνίας.
Για τον Μάνο Χατζιδάκι μου μίλησε πολύ και ο Αλέξανδρος Ιόλας. Τον γνώριζε καλά από τα χρόνια της Νέας Υόρκης, όταν του είχε παραγγείλει να γράψει ένα ορατόριο για το οποίο τον πλήρωσε, αλλά το ορατόριο δε γράφτηκε ποτέ. Εν τούτοις τον λάτρευε. Είχαμε συναντηθεί ένα βράδυ του 1984 στη ταβέρνα Μυρτιά μαζί με τον Οδυσσέα Ελύτη όπου ο Αλεξανδρινός συλλέκτης τους παρίστανε την πλύστρα που είχαν οι γονείς του στην Άνω Αίγυπτο, ενώ ο Μάνος Χατζιδάκις παρίστανε την μαντάμ Μπατερφλαι και τους Μποέμ. Ήταν απόλαυση. Γιατί ο Μάνος ήταν ένας αρχιτέκτονας της συγκίνησης. Δεν ήταν συμπλεγματικός. Ούτε το έπαιζε ΄΄σοβαρός΄΄. Ούτε βέβαια ήταν θρασύς επειδή ήταν πάντοτε ειλικρινής. Ήξερε πολύ καλά ότι ο τόπος αυτός πολύ συχνά, συχνότατα, παράγει εγκληματίες, πλήθος κλεφτών καθώς και απατεώνων. Του άρεσε συχνά μάλιστα να λέει.. ΄΄Πάς μη συλλαμβανόμενος είναι δικαιωμένος…΄΄.
Ήταν σκληρός αλλά ήταν δίκαιος. Όταν εθίγετο η ανθρωπιά του και η αξιοπρέπειά του από το συγκρότημα κυρίως της Αυριανής, αντιδρούσε και μάλιστα ακαριαία. Όταν τον ενοχλούσαν οι φωνασκίες και η απρέπεια στις συναυλίες του, ήταν ικανός να τις σταματήσει. Γιατί η αντίληψή του ήταν Ιωνική. Φυσιολογική ελευθερία στην έκφραση, πλουτισμός από κάθε πλευρά, χωρίς ποτέ να πέσει στο επίπεδο της εφημερίδας.
Ναι… Ήταν αμαρτωλός και ένδοξος. Αμαρτωλός επειδή έφτασε να γίνει κύριος αίτιος του εκμαυλισμού των συναισθημάτων μας. Ένδοξος, γιατί ήταν ο σημαντικότερος φορέας της νεοελληνικής ευαισθησίας, και σωτήρας εκείνου που ονομάζουμε αίσθηση και αμεσότητα.
Γνώριζα καλά και μου άρεσε ο τρόπος που αντιμετώπιζε τους φίλους του αλλά και τους εραστές του. Προτιμούσε την αστραψιά και τη σπιρτάδα του μυαλού, από το πιο σοφό κουβεντολόι.
Θυμάμαι έντονα τη προετοιμασία της παράστασης ΄΄Πορνογραφία΄΄ με σκηνικά του φίλου μου Μίνου Αργυράκη, τραγούδια του Άρη Δαβαράκη και με πρωταγωνιστικό ρόλο τη Σαπφώ Νοταρά. Τη σύλληψη για τη ΄΄Πορνογραφία΄΄ , την εμπνεύσθηκε στη Μακρινίτσα το Πάσχα του 1981 όταν είχαμε περάσει πέντε αξέχαστες μέρες στο αρχοντικό των Κουτσιναίων. Ήταν μαζί μας ο Μίνως Αργυράκης με τη κόρη του Μόιρα , ο Μάνος με τον γιο του και βέβαια όλη η οικογένεια Κουτσίνα. Θυμάμαι τη λεπτότητα της παρουσίας του. Τη διάθεσή του για αστεία. Τη προσήλωσή του στους φίλους του. Και τη λατρεία του για τον φίλο του και σχεδόν προστατευόμενό του Μίνω Αργυράκη.
Με τον Μίνω βέβαια είχε μια μακροχρόνια φιλία, από τα πέτρινα χρόνια της δεκαετίας του –50. Τον εκτιμούσε τον Μίνω . Ακόμα και όταν βρισκόταν στην Αμερική επικοινωνούσε συχνά μαζί του αναφέροντάς του απίστευτες λεπτομέρειες, οι οποίες φανερώνουν και το επίπεδο του ανδρός…΄΄ Νέα Υόρκη 19 Ιουλίου 1967. Αγαπητέ Μίνω …Η φωνή σου από το τηλέφωνο μου έφτιαξε μια ακόμη φορά ένα τραγούδι. Ένα τραγούδι σατύρου και έφηβου μαζί- και νοστάλγησα την Αθήνα. Γνωρίζουν οι συμπολίτες σου τι σου χρωστάνε…Η Νέα Υόρκη βουλιάζει στην απελπισία με 90 βαθμούς. Λαχανιάζει παιδικά σηκώνοντας το βάρος του κόσμου. Προσπαθώ να ισορροπήσω τις αστικές μου επιθυμίες με τους επαναστατημένους οραματισμούς μου. Προς το παρόν κατεψυγμένος, περιμένω μια καλύτερη μέρα για να εκδηλωθώ. Δεν έχω αποφασίσει τι θέλω ακριβώς. Την απόλυτη υπεροχή μου η την τέλεια εκμηδένισή μου. Χτες στη Τρίτη Λεωφόρο μεταξύ της 61ης και 62ας , πέντε νεαροί νέγροι ξαφνικά βγάζουν τα πιστόλια και αρχίσανε να πυροβολούν. Μετά βάζουν τα πιστόλια στη τσέπη τους και μπρος στον έκπληκτο κόσμο άρχισαν να χορεύουν κτυπώντας ρυθμικά τα χέρια. Ήρθε ένα περιπολικό της αστυνομίας και τους μάζεψε. Κάποιος πλάι μου ρωτάει το πλαϊνό του…΄΄Γιατί τους πιάσανε..΄΄ Κι εκείνος του απαντάει ψυχρά…΄΄μα ασφαλώς γιατί χορεύανε΄΄. Όλα τα παιδιά εδώ πίνουν μαριχουάνα κι αυτά που δε πίνουν –όσα πρόκειται να σταδιοδρομήσουν και να μας κυβερνήσουν, είναι ηλίθια. Έχω επιθυμήσει τη ζωγραφική σου. Αυτός ο εφιαλτικός ονειρόκοσμός σου , είναι μια σπανίως ευνοϊκή περίπτωση. Και θα αξίζει χρυσάφι αν θελήσεις να επαναστατήσεις και να την επιβάλεις δικτατορικώς – για να μεταχειριστώ λέξεις της μόδας. Βλέπεις οι αληθινά μεγάλοι δεν υπήρξαν ποτέ επαναστάτες στη τέχνη τους. Επιβάλανε οριστικά δι επαναστάσεως τη δουλειά τους. Ο κόσμος είναι σαν τους μαθητές. Πρέπει να έχεις έναν μαύρο χάρακα και να χτυπάς όποιον διαφωνεί. Γράψε μου αμέσως νέα σου και φίλησέ μου όλο τον θυληκόκοσμο που σε περιβάλλει. Σε φιλώ. Μάνος.
Νίκος Σταθούλης
Αποφασίζουμε και Διατασουμε...στην ΕΡΤ
Αθήνα, 31 Οκτωβρίου 2011
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Η Μπιενάλε της Αθήνας παρέδωσε στην ΕΡΤ, τον Μεγάλο Χορηγό Επικοινωνίας της φετινής διοργάνωσης, το διαφημιστικό τρέιλερ που σκηνοθέτησε ο βραβευμένος Γιώργος Ζώης, με σκοπό να προβάλλε ται από τον σταθμό καθ' όλη τη διάρκεια της έκθεσης προς ενημέρωση του τηλεοπτικού κοινού για την 3η Μπιενάλε της Αθήνας 2011 ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ που διεξάγεται στη Διπλάρειο Σχολή (Πλατεία Θεάτρου), στο Κέν&! #964;ρο Τεχνών και στο Μουσείο "Ελευθέριος Βενιζέλος" (Πάρκο Ελευθερίας) έως τις 11 Δεκεμβρίου.
Το σποτ του Γιώργου Ζώη συνιστά ένα εξαιρετικής ποιότητας και αισθητικής έργο, μία μικρή ταινία που σε μόλις έξι πλάνα επιτυγχάνει όχι μόνο να συμπυκνώσει την εικόνα της εκρηκτικής κατάσ ;τασης της Αθήνας σήμερα, αλλά και να εκφράσει την τρομακτική πίεση που υφιστάμεθα όλοι υπό τις πρωτοφανείς και αβέβαιες εξελίξεις.
Η ΕΡΤ αρνήθηκε την προβολή του συγκεκριμένου τρέιλερ με προφορική ενημέρωση προς τη διοργάνωση, αναφέροντας την ενάντια γνωμάτευση του νομικού της τμήματος σύμφωνα με τον νόμο 1730/1987 και το &# 928;Δ 109/2010.
Η Μπιενάλε της Αθήνας θεωρεί ότι η ΕΡΤ, λειτουργώντας υπό συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο και ακολουθώντας τις προαναφερθείσες νομικές διατάξεις προσπάθησε να διαφυλάξει το συμφέρον ; της και όχι να βλάψει το κοινό, τον δημιουργό ή τη φετινή διοργάνωση. Μολαταύτα, η Μπιενάλε της Αθήνας έχει ιδρυθεί από δημιουργούς και έχει ως κύριο μέλημα την υποστήριξη και την ανάδειξη της κ ! 45;λλιτεχνικής δημιουργίας, ιδιαιτέρως σε μια εποχή κατά την οποία η δημοκρατία του κοινού γούστου και οι παράλογοι νομικοί βρόγχοι είναι ικανοί να σταματήσουν - έστω και προληπτικά - την ελεύθε! ;ρη δημιουργ! ική έκφραση. Οι εικόνες του Γιώργου Ζώη, βγαλμένες από την καθημερινή εικονογραφία, δεν είναι προκλητικές και σίγουρα δεν "θίγουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια", την ελευθερία ή ακόμα και τη δημόσι! α τάξη περισσότερο από τα αναρίθμητα ρεπορτάζ, τα δελτία ειδήσεων και την πλειοψηφία των τηλεοπτικών εκπομπών που προβάλλονται καθημερινά από όλους τους τηλεοπτικούς σταθμούς.
10/30/2011
Μανόλης Γλέζος: Η ελληνική δικαιοσύνη “σύμμαχος” των Γερμανων
Βαγγέλης Γεωργίου του Βαγγέλη Γεωργίου
Το 1995 η γερμανική εφημερίδα Die Zeit είχε ζητήσει από εκείνον τον «φωνακλά» πρόεδρο του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα Μανόλη Γλέζο να μιλήσει για τις γερμανικές αποζημιώσεις που αξίωναν οι Έλληνες. Ήταν η περίοδος που ξεκίνησε ο δικαστικός αγώνας πολλών Ελλήνων εναντίον του γερμανικού δημοσίου. Δεδομένης της «ιδιαίτερης» εθνικής οικονομικής μας ζωής δεν είμαι σίγουρος ποια είναι η μεγάλη διακύβευση: η τελική δικαστική νίκη στις αίθουσες της Χάγης ή η δικαιοσύνη της ελληνικής Δικαιοσύνης;
Δεν είμαστε η μοναδική χώρα που υπέφερε από τον Άξονα. Κάποιοι ίσως ισχυριστούνε ότι διεκδικούμε την «αποκλειστικότητα» του εξιδανικευμένου θύματος;
Η Ελλάδα ήταν η μοναδική κατεχόμενη χώρα από τον Άξονα η οποία διαμελίστηκε σε τέσσερις κατακτητές: Ιταλούς Βουλγάρους Γερμανούς και Αλβανούς και μη ξεχνάμε και το περίφημο βασίλειο της Πίνδου που τεχνηέντως δημιούργησαν οι Ιταλοί. Έτσι έχουμε ένα κατοχικό στράτευμα 860.000 στρατιωτών και αξιωματικών. Η συνθήκη της Χάγης(1907) ανέφερε ρητά ότι ένας κατεχόμενος λαός συντηρεί τον κατακτητή μόνο «εάν δύναται». Συνεπώς, ήταν αδύνατον εκείνη η Ελλάδα των 7.000.000 να συντηρήσει τέτοιο στρατό. Επίσης ήμασταν η μόνη χώρα που συντηρούσαμε το επίλεκτο σώμα του Ρόμμελ στην Αφρική. Οι σημερινοί Γερμανοί πρέπει να μας χρωστούν ευγνωμοσύνη που πολεμήσαμε τον τύραννο τους και απολαμβάνουν σήμερα δημοκρατία. Ότι προϊόν φαγώσιμο υπήρχε στην Ελλάδα το πήρανε για να ζήσει ο γερμανικός λαός.
Ποια ήταν η αγοραστική δύναμη των γερμανών εδώ;
Ο κάθε γερμανός φαντάρος κυκλοφορούσε με ένα συγκεκριμένο χαρτονόμισμα των 50 μάρκων το οποίο εξέδιδε η Πιστωτική Τράπεζα του Ράιχ. Εμείς λοιπόν μεταπολεμικά ανακαλύψαμε ότι τέτοιο ίδρυμα δεν υπήρχε! Τα νομίσματα αυτά τα τύπωνε ειδικό όχημα που ακολουθούσε το γερμανικό στρατό χωρίς φυσικά υπογραφή διοικητή τράπεζας! Δηλαδή οι γερμανοί αγόραζαν ότι ήθελαν με πλαστό νόμισμα! Θυμάμαι ότι ένας γερμανός φαντάρος είχε κουρευτεί και ο κουρέας δεν τον άφησε να πληρώσει. Οι παρευρισκόμενοι αναρωτήθηκαν γιατί και εκείνος απάντησε: “διότι θα μου ζητούσε ρέστα σε δραχμές”. Ενώ τα γερμανικά μάρκα δεν είχαν καμία αξία ο κουρέας θα τον πλήρωνε με πραγματικό νόμισμα! Ακόμα και η τότε γερμανόφιλη τράπεζα μας, ζήτησε από τους Γερμανούς να το αποσύρουν. Ξέρετε τι απάντησαν; : “Tο αποσύρουμε μόνο αν το αγοράσετε”! Και έτσι αγοράσαμε ένα πλαστό χαρτονόμισμα καταβάλλοντας 530.824 χρυσές λίρες Αγγλίας!
Η διαχείριση της οικονομίας μας;
Μας πήρανε το 51% όλων των μετοχών των ΔΕΚΟ και όλων των μεγάλων επιχειρήσεων. Χρυσό δεν βρήκαν ποτέ αφού τον είχε πάρει το «σκυλολόι» του βασιλιά στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο έλιωσαν όλα τα κέρματα: Πήρανε 19 τόνους ασημιού, 53 τόνους χαλκού, 19 τόνους ψευδάργυρου και 19 τόνους νικελίου δίνοντάς μας ως αντίτιμο 104 χρυσές λίρες!! Επίσης μας κατακρατούσαν το 10% της αγροτικής παραγωγής ενώ είχαμε και τις γνωστές επιτάξεις. Δηλαδή σου έπαιρνε το σπίτι ένας διοικητής και σου δίνε ένα εγγυητικό χαρτί για να αποζημιωθείς μεταπολεμικά.
Τα αρχαία μας;
Γίνονταν αρχαιολογικές ανασκαφές χωρίς παρουσία ελλήνων αρχαιολόγων ενώ για την απλή κατασκευή ενός οχυρωματικού έργου μπορεί να εντόπιζαν αρχαία ευρήματα τα οποία έπαιρναν. Ενδεικτικά ο στρατάρχης Λιστ πήρε μια αρχαία κεφαλή μαζί του στη Γερμανία. Η αρχαιολογική υπηρεσία ξέρει πολύ καλά τις μας έχουν κλέψει και αυτά είναι πολλά!
Μετά τον πόλεμο τι έκαναν οι ελληνικές κυβερνήσεις;
Το 1946 η Ελλάδα αξίωσε 15,5 δις(τιμές 1938) από την Διασυμμαχική Επιτροπή του Παρισιού που όριζε τις γερμανικές αποζημιώσεις. Ωστόσο η Διασυμμαχική Επιτροπή, με τουρκική συμμετοχή, μας επιδίκασε μόνο 7.1 δις δολάρια. Υπόψη ότι οι Γερμανοί είχαν αποφασίσει να μας ξοφλήσουν δίνοντάς μας δύο δόσεις πριν φύγουν. Κατά παράδοξο τρόπο η Τράπεζα της Ελλάδος δεν μας επιτρέπει πρόσβαση στα στοιχεία ενώ αρνείται ότι υπήρξε τέτοιο δάνειο. Βέβαια εμείς ξέρουμε ότι σήμερα το μεν δάνειο μαζί με τους τόκους είναι 54 δις ευρώ και οι αποζημιώσεις 108 δις ευρώ. Σύνολο 162 δις ευρώ. Αν βάλουμε 3% τόκο το τελικό ποσό είναι 1,5 τρις ευρώ!
1,5 τρις ευρώ είναι μεγάλο ποσό ακόμα και για την Γερμανία.
..και γι αυτό εμείς τους λέμε πληρώστε εναλλακτικά. Ας μας κάνουν γερμανικές εταιρείες έργα υποδομής και να αναλάβει το γερμανικό δημόσιο την πληρωμή τους. Ή όταν κάποιο ελληνόπουλο θέλει να σπουδάσει στη Γερμανία, να αναλαμβάνει το γερμανικό κράτος να καλύπτει όλα του τα έξοδα(διαμονή, φαγητό, δίδακτρα κτλ).
Η Βουλγαρία και η Ιταλία πληρώσανε;
Φυσικά. Βέβαια, αυτοί μόνο χάρη στους Γερμανούς «είδαν» Ελλάδα. Ε πείτε μου τώρα ποια ηθική, ποιο δίκαιο και ποια λογική λέει ότι πληρώνει ο “κολαούζος” και όχι ο κύριος υπεύθυνος.
Από τους Γερμανούς δεν πήραμε τίποτα;
Κοιτάξετε οι Γερμανοί, κατόπιν συμφωνίας, μας δώσανε 115 εκ μάρκα για τα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας που ΔΕΝ ύψωσαν αντίσταση στα στρατεύματα κατοχής. Δηλαδή τους ελληνο-εβραίους, τους οποίους εξόντωσαν. Αυτό συνέβη επειδή οι Γερμανοί θέλανε να καλοπιάσουν το νεοϊδρυθέν Ισραήλ το οποίο κυνηγούσε γερμανούς εγκληματίες πολέμου. Εμάς, από την άλλη, η κυβέρνηση Καραμανλή άνοιξε νύχτα της φυλακές και φυγάδευσε τους εγκληματίες πολέμου, συμπεριλαμβανομένου του Μέρτεν. Επίσης, τότε ήταν που οι Γερμανοί, εν γνώσει του Καραμανλή, προσέθεσαν ρήτρα, στη συμφωνία, με την οποία η Ελλάδα θα παραιτούνταν από οποιαδήποτε άλλη οικονομική αξίωση. Ευτυχώς ο Έλληνας πρέσβης Θεόδωρος Υψηλάντης παρά τις πιέσεις διάγραψε τη συγκεκριμένη ρήτρα.
Οι πιο πρόσφατες κυβερνήσεις πως χειρίστηκαν το θέμα;
Κατά τη διάρκεια του πολέμου πολλοί μεταφέρθηκαν στη Γερμανία είτε ως βιομηχανικοί εργάτες είτε για ιατρικά πειράματα. Όλοι αυτοί μεταπολεμικά διεκδίκησαν αποζημιώσεις από τη Γερμανία έχοντας και Αμερικανούς δικηγόρους. Η Γερμανία σύστησε αναγκαστικά μια επιτροπή, με διαμεσολάβηση της Διεθνούς Οργάνωσης για τους Μετανάστες(ΔΟΜ), ώστε να διευθετήσει εξωδικαστικά το θέμα. Όλες οι ενδιαφερόμενες χώρες ανταποκρίθηκαν, εκτός της ελληνικής, επί Σημίτη. Έτσι το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών λειτουργήσαμε αυτόνομα και συμμετείχαμε ως παρατηρητές ενώ θα μπορούσαμε να είχαμε και εμείς κυβερνητικό επίτροπο στη ΔΟΜ! Γελούσαν μαζί μας..
Πότε ξεκίνησαν οι διεκδικήσεις των Διστομιτών;
Οι διεκδικήσεις ξεκίνησαν το 1995. Δικηγόρος των Διστομιτών ήταν ο ίδιος τους ο νομάρχης ο αείμνηστος Γιάννης Σταμούλης. Πείθοντάς τους να πάνε συλλογικά και όχι ατομικά κατάφερε να κερδηθεί η υπόθεση στο Πρωτοδικείο αλλά και στο Εφετείο. Ύστερα οι Γερμανοί προσέφυγαν στον Άρειο Πάγο. Οι 15 στους 19 δικαστές επικύρωσαν την απόφαση του εφετείου ενώ οι υπόλοιποι 4, συμπεριλαμβανομένου του Προέδρου Στέφανου Ματθία, πήγαν με το μέρος των Γερμανών. Ωστόσο αντί ο Ματθίας να σεβαστεί την απόφαση, τη στέλνει στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο(ΑΕΔ) με το σκεπτικό της αμφισβήτησης επί του θέματος. Δηλαδή παρουσίασε τη μειοψηφία ως αντίθετη άποψη ενώ ως γνωστόν το ΑΕΔ επιδικάζει διαφορετικές αποφάσεις δικαστηρίων και όχι διαφορές μειοψηφίας και πλειοψηφίας. Ο Ματθίας γνωρίζοντας τη σύνθεση του ΑΕΔ ήξερε ότι η τελική ετυμηγορία θα ήταν υπέρ των Γερμανών!
Και έτσι οι Διστομίτες προσέφυγαν στα Ιταλικά δικαστήρια;
Ακριβώς. Η Ιταλική Δικαιοσύνη αναγνώρισε το δίκιο τους προχωρώντας μάλιστα και σε κατάσχεση βίλας του γερμανικού δημοσίου. Μετά ήρθε η Χάγη. Είναι ξεφτιλισμός για την ελληνική δικαιοσύνη να αναλάβουν ξένα κράτη υποθέσεις Ελλήνων. Μόνο τότε η ελληνική κυβέρνηση αναγκάστηκε να στείλει καλούς νομικούς οι οποίοι όμως ανέπτυξαν πολύ ορθά το θέμα. Ούτε λόγος να παραβρεθεί στη δίκη πρωθυπουργός ή υπουργός όπως είχα προτείνει.
Σε τι “πατάνε” οι γερμανοί;
Μα φυσικά στην απόφαση του δικού μας ΑΕΔ που τους δικαίωσε. Έτσι το Δικαστήριο της Χάγης καλεί την ελληνική κυβέρνηση να δώσει εξηγήσεις για την απόφαση του ΑΕΔ. Άντε τώρα να τους εξηγήσεις όλη αυτή την ιστορία με το Ματθία του οποίου τη θητεία η κυβέρνηση Σημίτη παρέτεινε για δύο χρόνια ώστε να προλάβει να «παίξει» αυτό το παιχνίδι. Στην Ελλάδα η δικαστική εξουσία είναι υποχείριο αφού χρειάζεται η άδεια του αρμόδιου υπουργού. Καταλάβατε τώρα την ξευτίλα που έχουμε πάθει;
Η μάχη θα κριθεί μόνο στη Χάγη;
Μπορεί ο κάθε Έλληνας πατριώτης να εσωκλείσει σε ένα φάκελο ένα γράμμα που να αναγράφει την πρόταση «Απαιτούμε από τη Γερμανία να πληρώσει όλες τις οφειλές προς την Ελλάδα» και να το στείλει στη γερμανική πρεσβεία ή ακόμα και στην ελληνική κυβέρνηση. Όχι υπογραφές αλλά γράμματα χωριστά. Αν σε τρείς μήνες η Γερμανία δεν καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, τότε προτείνουμε αποκλεισμό στα γερμανικά προϊόντα.
Βαγγέλης Γεωργίου του Βαγγέλη Γεωργίου
Το 1995 η γερμανική εφημερίδα Die Zeit είχε ζητήσει από εκείνον τον «φωνακλά» πρόεδρο του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα Μανόλη Γλέζο να μιλήσει για τις γερμανικές αποζημιώσεις που αξίωναν οι Έλληνες. Ήταν η περίοδος που ξεκίνησε ο δικαστικός αγώνας πολλών Ελλήνων εναντίον του γερμανικού δημοσίου. Δεδομένης της «ιδιαίτερης» εθνικής οικονομικής μας ζωής δεν είμαι σίγουρος ποια είναι η μεγάλη διακύβευση: η τελική δικαστική νίκη στις αίθουσες της Χάγης ή η δικαιοσύνη της ελληνικής Δικαιοσύνης;
Δεν είμαστε η μοναδική χώρα που υπέφερε από τον Άξονα. Κάποιοι ίσως ισχυριστούνε ότι διεκδικούμε την «αποκλειστικότητα» του εξιδανικευμένου θύματος;
Η Ελλάδα ήταν η μοναδική κατεχόμενη χώρα από τον Άξονα η οποία διαμελίστηκε σε τέσσερις κατακτητές: Ιταλούς Βουλγάρους Γερμανούς και Αλβανούς και μη ξεχνάμε και το περίφημο βασίλειο της Πίνδου που τεχνηέντως δημιούργησαν οι Ιταλοί. Έτσι έχουμε ένα κατοχικό στράτευμα 860.000 στρατιωτών και αξιωματικών. Η συνθήκη της Χάγης(1907) ανέφερε ρητά ότι ένας κατεχόμενος λαός συντηρεί τον κατακτητή μόνο «εάν δύναται». Συνεπώς, ήταν αδύνατον εκείνη η Ελλάδα των 7.000.000 να συντηρήσει τέτοιο στρατό. Επίσης ήμασταν η μόνη χώρα που συντηρούσαμε το επίλεκτο σώμα του Ρόμμελ στην Αφρική. Οι σημερινοί Γερμανοί πρέπει να μας χρωστούν ευγνωμοσύνη που πολεμήσαμε τον τύραννο τους και απολαμβάνουν σήμερα δημοκρατία. Ότι προϊόν φαγώσιμο υπήρχε στην Ελλάδα το πήρανε για να ζήσει ο γερμανικός λαός.
Ποια ήταν η αγοραστική δύναμη των γερμανών εδώ;
Ο κάθε γερμανός φαντάρος κυκλοφορούσε με ένα συγκεκριμένο χαρτονόμισμα των 50 μάρκων το οποίο εξέδιδε η Πιστωτική Τράπεζα του Ράιχ. Εμείς λοιπόν μεταπολεμικά ανακαλύψαμε ότι τέτοιο ίδρυμα δεν υπήρχε! Τα νομίσματα αυτά τα τύπωνε ειδικό όχημα που ακολουθούσε το γερμανικό στρατό χωρίς φυσικά υπογραφή διοικητή τράπεζας! Δηλαδή οι γερμανοί αγόραζαν ότι ήθελαν με πλαστό νόμισμα! Θυμάμαι ότι ένας γερμανός φαντάρος είχε κουρευτεί και ο κουρέας δεν τον άφησε να πληρώσει. Οι παρευρισκόμενοι αναρωτήθηκαν γιατί και εκείνος απάντησε: “διότι θα μου ζητούσε ρέστα σε δραχμές”. Ενώ τα γερμανικά μάρκα δεν είχαν καμία αξία ο κουρέας θα τον πλήρωνε με πραγματικό νόμισμα! Ακόμα και η τότε γερμανόφιλη τράπεζα μας, ζήτησε από τους Γερμανούς να το αποσύρουν. Ξέρετε τι απάντησαν; : “Tο αποσύρουμε μόνο αν το αγοράσετε”! Και έτσι αγοράσαμε ένα πλαστό χαρτονόμισμα καταβάλλοντας 530.824 χρυσές λίρες Αγγλίας!
Η διαχείριση της οικονομίας μας;
Μας πήρανε το 51% όλων των μετοχών των ΔΕΚΟ και όλων των μεγάλων επιχειρήσεων. Χρυσό δεν βρήκαν ποτέ αφού τον είχε πάρει το «σκυλολόι» του βασιλιά στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο έλιωσαν όλα τα κέρματα: Πήρανε 19 τόνους ασημιού, 53 τόνους χαλκού, 19 τόνους ψευδάργυρου και 19 τόνους νικελίου δίνοντάς μας ως αντίτιμο 104 χρυσές λίρες!! Επίσης μας κατακρατούσαν το 10% της αγροτικής παραγωγής ενώ είχαμε και τις γνωστές επιτάξεις. Δηλαδή σου έπαιρνε το σπίτι ένας διοικητής και σου δίνε ένα εγγυητικό χαρτί για να αποζημιωθείς μεταπολεμικά.
Τα αρχαία μας;
Γίνονταν αρχαιολογικές ανασκαφές χωρίς παρουσία ελλήνων αρχαιολόγων ενώ για την απλή κατασκευή ενός οχυρωματικού έργου μπορεί να εντόπιζαν αρχαία ευρήματα τα οποία έπαιρναν. Ενδεικτικά ο στρατάρχης Λιστ πήρε μια αρχαία κεφαλή μαζί του στη Γερμανία. Η αρχαιολογική υπηρεσία ξέρει πολύ καλά τις μας έχουν κλέψει και αυτά είναι πολλά!
Μετά τον πόλεμο τι έκαναν οι ελληνικές κυβερνήσεις;
Το 1946 η Ελλάδα αξίωσε 15,5 δις(τιμές 1938) από την Διασυμμαχική Επιτροπή του Παρισιού που όριζε τις γερμανικές αποζημιώσεις. Ωστόσο η Διασυμμαχική Επιτροπή, με τουρκική συμμετοχή, μας επιδίκασε μόνο 7.1 δις δολάρια. Υπόψη ότι οι Γερμανοί είχαν αποφασίσει να μας ξοφλήσουν δίνοντάς μας δύο δόσεις πριν φύγουν. Κατά παράδοξο τρόπο η Τράπεζα της Ελλάδος δεν μας επιτρέπει πρόσβαση στα στοιχεία ενώ αρνείται ότι υπήρξε τέτοιο δάνειο. Βέβαια εμείς ξέρουμε ότι σήμερα το μεν δάνειο μαζί με τους τόκους είναι 54 δις ευρώ και οι αποζημιώσεις 108 δις ευρώ. Σύνολο 162 δις ευρώ. Αν βάλουμε 3% τόκο το τελικό ποσό είναι 1,5 τρις ευρώ!
1,5 τρις ευρώ είναι μεγάλο ποσό ακόμα και για την Γερμανία.
..και γι αυτό εμείς τους λέμε πληρώστε εναλλακτικά. Ας μας κάνουν γερμανικές εταιρείες έργα υποδομής και να αναλάβει το γερμανικό δημόσιο την πληρωμή τους. Ή όταν κάποιο ελληνόπουλο θέλει να σπουδάσει στη Γερμανία, να αναλαμβάνει το γερμανικό κράτος να καλύπτει όλα του τα έξοδα(διαμονή, φαγητό, δίδακτρα κτλ).
Η Βουλγαρία και η Ιταλία πληρώσανε;
Φυσικά. Βέβαια, αυτοί μόνο χάρη στους Γερμανούς «είδαν» Ελλάδα. Ε πείτε μου τώρα ποια ηθική, ποιο δίκαιο και ποια λογική λέει ότι πληρώνει ο “κολαούζος” και όχι ο κύριος υπεύθυνος.
Από τους Γερμανούς δεν πήραμε τίποτα;
Κοιτάξετε οι Γερμανοί, κατόπιν συμφωνίας, μας δώσανε 115 εκ μάρκα για τα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας που ΔΕΝ ύψωσαν αντίσταση στα στρατεύματα κατοχής. Δηλαδή τους ελληνο-εβραίους, τους οποίους εξόντωσαν. Αυτό συνέβη επειδή οι Γερμανοί θέλανε να καλοπιάσουν το νεοϊδρυθέν Ισραήλ το οποίο κυνηγούσε γερμανούς εγκληματίες πολέμου. Εμάς, από την άλλη, η κυβέρνηση Καραμανλή άνοιξε νύχτα της φυλακές και φυγάδευσε τους εγκληματίες πολέμου, συμπεριλαμβανομένου του Μέρτεν. Επίσης, τότε ήταν που οι Γερμανοί, εν γνώσει του Καραμανλή, προσέθεσαν ρήτρα, στη συμφωνία, με την οποία η Ελλάδα θα παραιτούνταν από οποιαδήποτε άλλη οικονομική αξίωση. Ευτυχώς ο Έλληνας πρέσβης Θεόδωρος Υψηλάντης παρά τις πιέσεις διάγραψε τη συγκεκριμένη ρήτρα.
Οι πιο πρόσφατες κυβερνήσεις πως χειρίστηκαν το θέμα;
Κατά τη διάρκεια του πολέμου πολλοί μεταφέρθηκαν στη Γερμανία είτε ως βιομηχανικοί εργάτες είτε για ιατρικά πειράματα. Όλοι αυτοί μεταπολεμικά διεκδίκησαν αποζημιώσεις από τη Γερμανία έχοντας και Αμερικανούς δικηγόρους. Η Γερμανία σύστησε αναγκαστικά μια επιτροπή, με διαμεσολάβηση της Διεθνούς Οργάνωσης για τους Μετανάστες(ΔΟΜ), ώστε να διευθετήσει εξωδικαστικά το θέμα. Όλες οι ενδιαφερόμενες χώρες ανταποκρίθηκαν, εκτός της ελληνικής, επί Σημίτη. Έτσι το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών λειτουργήσαμε αυτόνομα και συμμετείχαμε ως παρατηρητές ενώ θα μπορούσαμε να είχαμε και εμείς κυβερνητικό επίτροπο στη ΔΟΜ! Γελούσαν μαζί μας..
Πότε ξεκίνησαν οι διεκδικήσεις των Διστομιτών;
Οι διεκδικήσεις ξεκίνησαν το 1995. Δικηγόρος των Διστομιτών ήταν ο ίδιος τους ο νομάρχης ο αείμνηστος Γιάννης Σταμούλης. Πείθοντάς τους να πάνε συλλογικά και όχι ατομικά κατάφερε να κερδηθεί η υπόθεση στο Πρωτοδικείο αλλά και στο Εφετείο. Ύστερα οι Γερμανοί προσέφυγαν στον Άρειο Πάγο. Οι 15 στους 19 δικαστές επικύρωσαν την απόφαση του εφετείου ενώ οι υπόλοιποι 4, συμπεριλαμβανομένου του Προέδρου Στέφανου Ματθία, πήγαν με το μέρος των Γερμανών. Ωστόσο αντί ο Ματθίας να σεβαστεί την απόφαση, τη στέλνει στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο(ΑΕΔ) με το σκεπτικό της αμφισβήτησης επί του θέματος. Δηλαδή παρουσίασε τη μειοψηφία ως αντίθετη άποψη ενώ ως γνωστόν το ΑΕΔ επιδικάζει διαφορετικές αποφάσεις δικαστηρίων και όχι διαφορές μειοψηφίας και πλειοψηφίας. Ο Ματθίας γνωρίζοντας τη σύνθεση του ΑΕΔ ήξερε ότι η τελική ετυμηγορία θα ήταν υπέρ των Γερμανών!
Και έτσι οι Διστομίτες προσέφυγαν στα Ιταλικά δικαστήρια;
Ακριβώς. Η Ιταλική Δικαιοσύνη αναγνώρισε το δίκιο τους προχωρώντας μάλιστα και σε κατάσχεση βίλας του γερμανικού δημοσίου. Μετά ήρθε η Χάγη. Είναι ξεφτιλισμός για την ελληνική δικαιοσύνη να αναλάβουν ξένα κράτη υποθέσεις Ελλήνων. Μόνο τότε η ελληνική κυβέρνηση αναγκάστηκε να στείλει καλούς νομικούς οι οποίοι όμως ανέπτυξαν πολύ ορθά το θέμα. Ούτε λόγος να παραβρεθεί στη δίκη πρωθυπουργός ή υπουργός όπως είχα προτείνει.
Σε τι “πατάνε” οι γερμανοί;
Μα φυσικά στην απόφαση του δικού μας ΑΕΔ που τους δικαίωσε. Έτσι το Δικαστήριο της Χάγης καλεί την ελληνική κυβέρνηση να δώσει εξηγήσεις για την απόφαση του ΑΕΔ. Άντε τώρα να τους εξηγήσεις όλη αυτή την ιστορία με το Ματθία του οποίου τη θητεία η κυβέρνηση Σημίτη παρέτεινε για δύο χρόνια ώστε να προλάβει να «παίξει» αυτό το παιχνίδι. Στην Ελλάδα η δικαστική εξουσία είναι υποχείριο αφού χρειάζεται η άδεια του αρμόδιου υπουργού. Καταλάβατε τώρα την ξευτίλα που έχουμε πάθει;
Η μάχη θα κριθεί μόνο στη Χάγη;
Μπορεί ο κάθε Έλληνας πατριώτης να εσωκλείσει σε ένα φάκελο ένα γράμμα που να αναγράφει την πρόταση «Απαιτούμε από τη Γερμανία να πληρώσει όλες τις οφειλές προς την Ελλάδα» και να το στείλει στη γερμανική πρεσβεία ή ακόμα και στην ελληνική κυβέρνηση. Όχι υπογραφές αλλά γράμματα χωριστά. Αν σε τρείς μήνες η Γερμανία δεν καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, τότε προτείνουμε αποκλεισμό στα γερμανικά προϊόντα.
Η Κατάρα του Αλέξανδρου Ιόλα
Μεγάλωσα. Ήμουν στη δεύτερη δεκαετία της ζωής μου όταν γνώρισα τον Αλέξανδρο Ιόλα. Έναν Μαικήνα της τέχνης. .Ραδιούργο. Είρων. Οξυδερκή. Αυθάδη. Τολμηρό Εκρηκτικό. Αδίστακτο.
Όπως ο Σωκράτης στους μαθητές του, εκμαίευε από μένα ο,τι καλύτερο. Όπως ακριβώς συνέβαινε και με τους καλλιτέχνες του. Τους οποίους ωθούσε να δημιουργήσουν συγκεκριμένα έργα τέχνης που εκείνος ΄΄ έβλεπε και ΄΄ζούσε΄΄, πριν εκείνοι αρχίσουν να δουλεύουν τα υλικά τους.
Τυχοδιώκτης. Που ανήκε στο 2050 και μετά. Φίλος. Πολυτιμότερος και από ένα πανάκριβο κόσμημα. Πνευματικός πατέρας.
Δε μου πήρε πολύ χρόνο να αναγνωρίσω τη πραγματική μεγαλοφυΐα του. Με πήγε στο Λούβρο. Στο ΜΟΜΑ. Στο Μπομπούρ. Στεκόταν μπροστά στα έργα και μου έλεγε να κοιτάξω. Η σιωπή του μου δίδαξε πολλά περισσότερα απ΄ότι θα μου έλεγε το πιο σοφό κουβεντολόι.
25 χρόνια έχουν περάσει. Στην Down Town art gallery shop (Αγ. Αναργύρων 20-22 ψυρή ) στήνεται μια μοναδική έκθεση για τον μεγάλο Έλληνα που δόξασε την Ελλάδα και πέθανε στιγματισμένος, απο ...χίλιες φορές κατώτερους του..... Τότε που ο Μάνος Χατζιδάκις αντιμετώπιζε τον Αυριανισμό στο πετσί του μαζί με τον Τσαρούχη και άλλες σημαντικές προσωπικότητες της εποχής....
Ποιος όμως ήταν στην πραγματικότητα ο Αλέξανδρος Ιόλας;
Ο Αλέξανδρος Ιόλας (πραγματικό όνομα: Κωνσταντίνος Κουτσούδης) γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το Μάρτιο του 1908. Γόνος μεγαλοαστικής οικογένειας, έδειξε από νωρίς κλίση στην μουσική και στον χορό.
Γύρω στο 1925 έρχεται στην Αθήνα με συστατική επιστολή του Κωνσταντίνου Καβάφη. Γνωρίζει από νωρίς από κοντά καλλιτεχνικές και πνευματικές προσωπικότητες της πρωτεύουσας (Άγγελο Σικελιανό, Δημήτρη Μητρόπουλο, Ναυσικά Παλαμά κ.α.). Σπουδάζει χορό με τον Βάσο και την Τανάγρα Κανέλλου.
Το 1928, βρίσκεται στο Βερολίνο όπου συνεχίζει τις σπουδές του. Με την άνοδο του Χίτλερ στην Γερμανία εγκαταλείπει την χώρα για να πάει στο Παρίσι, όπου έρχεται και σε ουσιαστική επαφή με την σύγχρονη τέχνη, μέσω των συχνών του επισκέψεων στις γκαλερί της οδού Marignan.
Εκεί πρωτοαντίκρυσε, στις αρχές της δεκαετίας του 1930, ένα πίνακα του Ντε Κύρικο. Ο Ιόλας συνδέθηκε με τον καλλιτέχνη και συνεργάστηκαν αργότερα. Ο ίδιος σε μία συνέντευξή του το 1971, με αφορμή την οργάνωση της αναδρομικής έκθεσης του Μαξ Έρνστ, περιγράφει το περιστατικό: «η πρώτη φορά που μπήκε στο νού μου η επιθυμία να αποκτήσω ένα πίνακα ήταν πολύ πριν γνωρίσω τον Μαξ Έρνστ, γύρω στα 1933. Μία μέρα, στάθηκα μπροστά σε μία γκαλερί της οδού Marignan στο Παρίσι. Ένας παράξενος πίνακας είχε τραβήξει την προσοχή μου. Ήταν ένα ταμπλό του Ντε Κύρικο, το πρώτο μοντέρνο ζωγραφικό έργο που έβλεπα στην ζωή μου. Παρίστανε μία πλατεία άδεια, στην μέση ένα άγαλμα, στο βάθος ένα τρένο με το φουγάρο του που περνούσε. Τίτλος του πίνακα “Μελαγχολία”. Μπήκα στην γκαλερί και ρώτησα τί είναι αυτό; μου απάντησαν, είναι ένα αριστούργημα του Ντε Κύρικο μπορείτε να το αγοράσετε με 2.000 δολλάρια. Περνούσα από την γκαλερί δίνοντας λίγα λίγα τα χρήματα. Τελικά, ύστερα από πέντε χρόνια ο πίνακας έγινε δικός μου. Από τότε λοιπόν, με εκείνες τις συχνές επισκέψεις στην γκαλερί της οδού Marignan, αρχίζει να μου μπαίνει η ιδέα να κάνω κι εγώ κάποτε μία γκαλερί».
Τα χρόνια της Νέας Υόρκης
Στις αρχές τις δεκαετίας του 40, ο Αλέξανδρος Ιόλας βρέθηκε στην Αμερική, όπου και χόρεψε στην Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης με τον Μπαλανσίν, στο «Ορφέας και Ευριδίκη». Μετά το ατύχημα με το πόδι του, το 1944, ο Ιόλας εγκαταλείπει την χορευτική του καριέρα και στέφεται στις εικαστικές τέχνες.
Το 1946, με την οικονομική βοήθεια της Ελίζαμπεθ Άρντεν, συνεργάζεται με την Ουγκό Γκάλερι (ιδιοκτήτης αρχικά ο Ουγκό, ζωγράφος και εγγονός του Βίκτωρος Ουγκό).
Στο διάστημα αυτό παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Αμερική ατομικές εκθέσεις των: Μαξ Έρνστ (1946), Ρενέ Μαγκρίτ (1947), Βίκτορ Μπράουνερ (1947) αλλά και την πρώτη ατομική έκθεση του Άντυ Γουόρχολ (Ιούνιος 1952, με μία σειρά εικονογραφήσεων διηγημάτων του Τρούμαν Καπότε). Το 1953 ο Ιόλας γίνεται αποκλειστικός ιδιοκτήτης της γκαλερί στην Νέα Υόρκη, οπότε και ονομάζεται «Ιόλας Γκάλερι».
Ο γλύπτης Takis εκθέτει για πρώτη φορά στην Αμερική, στην γκαλερί του Ιόλα (Νοέμβριος 1961). Η συνεργασία αυτή κράτησε μέχρι το 1976.
Ατομικές εκθέσεις στην γκαλερί του Ιόλα, στην Αμερική, πραγματοποιούν η Νίκι Ντε Σανφάλ (1962) και ο Τινγκελί (1962).
Ήδη από την δεκαετία του 50, η γκαλερί έχει καθιερωθεί στην Αμερική. Ο Ιόλας οργανώνει επίσης σημαντικές συλλογές, όπως η συλλογή Ντε Μενίλ, και Σλαμπερζέ.
Επιστροφή στην Ευρώπη
Οι δραστηριότητές του επεκτείνονται και στην Ευρώπη με το άνοιγμα της γκαλερί στην Γενεύη, το 1963. Η γκαλερί εγκαινιάζεται με την έκθεση του Μαξ Έρνστ, ενώ ακολουθεί η έκθεση του Ρενέ Μαγκρίτ.
Στο Παρίσι, τα εγκαίνια της γκαλερί (196, Bd St Germain, όπου βρίσκεται η γκαλερί Ντενίς Ρενέ) έγιναν και πάλι με την έκθεση του Μαξ Ερνστ (Μάιος 1964), ενώ η γκαλερί χαρακτηρίζεται από τον καλλιτεχνικό τύπο ώς «η πιό δραστήρια γκαλερί στο Παρίσι».
Οι πιο πρωτοποριακοί καλλιτέχνες της εποχής όπως οι Τakis, Ζαν Τινγκελί, Υβ Κλάιν, Μαρτιάλ Ραϊς, Νίκι Ντε Σαν Φαλ, Ζαν Πιέρ Ρενώ, Κλόντ & Φρανσουά-Ξαβιέρ Λαλάν, Μαξ Ερνστ, Ντένις Όπενχάιμ, Ρενέ Μαγκρίτ, Φοτριέ, Βολς, Μάττα, Λεονόρ Φινί, Ντοροθέα Τάνινγκ, εκθέτουν στην γκαλερί του Ιόλα.
Το 1965 ανοίγει την τρίτη γκαλερί του ο Ιόλας στο Μιλάνο (μεταξύ άλλων πρώτη ατομική έκθεση του Πίνο Πασκάλι 1967, και συνεργασία με τον Γιάννη Κουνέλη το 1968), ενώ ακολουθεί και η γκαλερί στην Μαδρίτη.
Παράλληλα οργανώνει εκθέσεις Ελλήνων καλλιτεχνών σε όλες του τις γκαλερί των Γκίκα, Τσαρούχη, Φασιανό, Τσόκλη, Ακριθάκη, Μπουτέα, Μαρίνας Καρέλλα, Παύλου, Λαζόγκα και πολλών άλλων.
Η οργάνωση των εκθέσεων και η δημιουργία των γκαλερί θεωρείται υποδειγματική, ενώ το αρχείο του Ιόλα στην γκαλερί του Παρισιού χαρακτηρίζεται ώς «πραγματικό χρυσορυχείο για τον ιστορικό της τέχνης», αφού όπως διηγείται, το 1969, η Βάσια Καρκαγιάννη - Καραμπελιά, «πουθενά αλλού δεν βρήκα τέτοιο πλούτο στοιχείων συμπεριλαμβανομένης και της βιβλιοθήκης του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης».
Εκδοτική Δραστηριότητα
Στις πραγματικές δραστηριότητες του Ιόλα θα πρέπει να προστεθεί και το πλούσιο εκδοτικό του έργο. Οι περισσότερες εκθέσεις των καλλιτεχνών που συνοδεύονται από πολυτελείς καταλόγους των οποίων οι πρόλογοι υπογράφονται από ονόματα όπως ο Αντρέ Μπρετόν («Le Sens Propre» στον κατάλογο της έκθεσης του Ρενέ Μαγκρίτ, Νοέμβριος - Δεκέμβριος 1964), Πιέρ Ρεστανί («Une Aventure Prométhéenne Au Service D’une Intuition Cosmique» στον κατάλογο της έκθεσης «Yves Klein» τον Απρίλιο 1965), Jean Clay («Les Magnétrons De Takis», στον κατάλογο της έκθεσης «Takis 1966»), Αλέν Ζεφρουά («Le Télémagnetisme De Takis», στον κατάλογο των εκθέσεων «Takis, Dix Ans De Sculpture, 1954 - 1964», 1964), Πόντους Χάλτεν («Mela II», στον κατάλογο της έκθεσης του Ζαν Τιγκελί, Νέα Υόρκη, Μάρτιος 1965)
Ο Αλέξανδρος Ιόλας έχει εκδόσει επίσης και ποιητικές συλλογές καλιτεχνών (Μαξ Ερνστ, Lieux Communs Décervelages, Αλ. Ιόλας 1971) σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων, τα οποία σήμερα αποτελούν πραγματικά συλλεκτικά κομμάτια. Επίσης το 1985 εξέδωσε το ποίημα του Νομπελίστα ποιητή Οδυσσέα Ελύτη: «Ο Κήπος Βλέπει» με σχέδια του ζωγράφου Πέτρου.
Όπου το έκρινε απαραίτητο συνόδευε ο ίδιος τις εκθέσεις με δικό του πρόλογο, όπως στην τελευταία έκθεση του Ρενέ Μαγκρίτ («The Eight Sculptures», Al. Iolas, 1968).
Τα Τελευταία Χρόνια
Ο Ιόλας έλεγε συχνά ότι θα έκλεινε τις γκαλερί του όταν θα πέθαινε ο Μαξ Ερνστ (1976). Στη δεκαετία του ΄70 ο Ιόλας κλείνει πράγμετι όλες τις γκαλερί του- με τελευταία εκείνη του Μιλάνου, το 1976.
Απο το 1971, είχε επικεντρώσει όλες τις δραστηριότητές του στην ίδρυση ενος μουσείου Συγχρονης Τέχνης στην Ελλάδα, ενω ίδρυσε απο κοινού με τον αντικέρ Τάσο Ζουμπουλάκη, τη Γκαλερι Ζουμπουλάκη, με αποτέλεσμα να οργανωθούν για πρωτη φορά στην Αθήνα, εκθέσεις των Μαξ Έρνστ, Ρενέ Μαγκρίτ και Τζόρτζιο ντε Κύρικο.
Ενώ ειχε δωρίσει πολλα έργα τέχνης στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης και είναι ένα απο τα ιδρυτικά μέλη του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης στο Centre Georges Pompidou του Παρισιού, οι προσπάθειές του για την ίδρυση του Μουσείου, συναντούν πολλές δυσκολίες στην Ελλάδα, ενω για εντελώς ανεξήγητους λόγους ξεκινά ενα κύμα πρωτοφανούς διασυρμού του απο τα Μεσα Μαζικής Ενημέρωσης της εποχής.
Ενα μέρος της συλλογής του Αλέξανδρου Ιόλα-44 έργα- καταλήγει παρ΄ολα αυτά στο Μακεδονικο Μουσείο Σύχγρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη.
Τον Μάρτιο του 1984 συνάπτει συμφωνητικό με τον βιογράφο του Νίκο Σταθούλη για τη συγγαφή της βιογραφίας του.
Τον Μαρτιο του 1985, χαρίζει στο Δήμο Αγιας Παρασκευής 4 στρέμματα προκειμένου να δημιουργηθει ένα Πάρκο της Τέχνης για τα παιδιά του Δήμου, ενώ παραγγέλνει στους καλλιτέχνες του ανάλογα έργα.
Ένα χρόνο πριν πεθάνει, αποφασίζει να ανοίξει έναν ακόμη εκθεσιακό χώρο στο Μιλάνο, ο οποίος εγκαινιάζεται στις αρχές του 1987, με τον «Μυστικό Δείπνο» του Άντι Γουόρχολ, οπου έμελε να είναι και για τούς δυο το Κύκνειο Άσμα τους.
Σε όλη τη διάρκεια της πολύχρονης καριέρας του , ο Ιόλας διατήρησε στενές φιλικές σχέσεις με τους περισσότερους συνεργάτες του. Ο Μαξ Έρνστ στη μεγάλη αναδρομική έκθεση στο Παρίσι το 1971, δήλωσε «Την επιτυχία αυτή την οφείλω στον Αλέξανδρο Ιόλα και τον ευχαριστώ».
Ο Ρενε Μαγκρίτ εξηγεί τη σταθερότητα της συνεργασίας τους ως εξής: «Ο Αλέξανδρος Ιόλας αγοράζει απο το τέλος του Πολέμου, σχεδον όλη τη παραγωγή μου, σε μια περίοδο οπου το έργο μου δεν εύρισκε ουσιαστικούς αγοραστές».
Το ποτρέτο του Αλέξανδρου Ιόλα έχει φιλοτεχνηθεί από τον Ρενέ Μαγκρίτ, τον Μπαλτίς, τον Τζόρτζιο ντε Κύρικο, τον Άντι Γουόρχολ τη Λεονόρ Φινί , 1956, όπου παρουσιάζεται ο Ιόλας ως χορευτής κλασσικού μπαλέτου.
Ο Αλέξανδρος Ιόλας πέθανε τον Ιούνιο του 1987.
ALEXANDRE IOLAS
The exhibition of Warhol's Capote inspired drawings ran at the Hugo Gallery from June 16 - July 3, 1952. The Hugo had been founded in 1944 by Robert Rothschild, Elizabeth Arden and Maria Hugo who was married to author Victor Hugo's grandson. In 1947 the gallery had hosted Bloodflames, a show of Surrealists which included work by Gorky and Matta. At the time of Warhol's show, the director of the gallery was Alexandre Iolas, assisted by David Mann, the gallery's manager. Iolas would also be responsible for Warhol's last exhibition when, in January 1987, he showed Warhol's Last Supper paintings in Milan at the Palazzo delle Stelline, across from the Church of Santa Maria della Grazie which housed Leonardo's Last Supper. Iolas had commissioned Warhol to do his version of Leonardo's painting in early 1986.
Alexandre Iolas
As a dancer in 1929(L)/With his doberman, Frida (R)
Alexandre Iolas (ca. 1984):
"Early on, I did an exhibition of Andy Warhol in my gallery... The boy is a very important artist, Andy, because he helped America. He mixes very much with youth, and with all the chic people - you know, the bums. When you have such a stupid expression as Andy has - when he is being silent, before the smile starts - when you look like that, you can do anything you want in the world. As Christ said to all those priests, 'Suffer the little children to come unto me,' and Warhol is a horrible child. He has helped America to get rid of its puritanism, either with his half-pornographic, half esthetic films or else with his portraits of the fake stars he has around him and the real stars he has always liked. He's an amazing person, and probably someday he will be considered a saint."35
Iolas, born in Alexandria, Egypt in 1908, came from a dance background. After studying ballet in Berlin he fled to Paris during Hitler's rise to power in the 1930s. In Paris he continued to study dance and socialized with artists such as Jean Cocteau, Georges Braque, Pablo Picasso, Max Ernst and Man Ray. After moving to New York he was able to draw on these artistic contacts when he quit dancing in order to concentrate on his career as an art dealer. After working at the Hugo gallery, he founded the Jackson-Iolas Gallery in 1955 with former dancer, Brooks Jackson and later opened galleries in Paris, Milan, Madrid and Mexico City. He died of AIDs in June 1987 - just four months after Warhol had died in the same hospital in New York.
At the time of his death, Iolas was embroiled in his own Greek tragedy. Anonis Nikolaou, a transvestite who called himself Maria Kallas, had been employed by Iolas at his home in Greece. In 1985 Iolas fired Kallas for "acute alcoholism, pathological lying," and stealing "small but valuable" objects from Iolas' collection. Kallas fought back. He publicly accused Iolas of "antiquities smuggling, drug peddling, and the prostitution of young men," naming the former president, Konstantine Karamanlis, as a frequent visitor to orgies hosted by Iolas. The Greek daily newspaper, Avriani, published Iolas' home number and urged readers to phone him and "curse" him. Greek film director, Costa Gavras circulated an open letter in support of the art dealer signed by 150 cultural and political heavyweights, including French president Francois Mitterand. In spite of this, the district attorney told Iolas that he would be charged with prostitution, possession of drugs and smuggling antiquities. He was ordered to present himself to the Greek courts on July 17, 1987, but by the time the court date came up, he was already dead.38
Alexandros Iolas and Thessaloniki
It is true that things of tremendous importance can grow out of something very simple and human. The combination of the long-standing friendship between Alexandros Iolas and Maro Lagia, her determination to create a museum of contemporary art in Thessaloniki and the immediate and active interest of Petros Kamaras resulted in the “Iolas Donation” of forty-seven works of art.
Much had already been achieved by the initial conversation, in 1978; while the idea of the Macedonian Museum of Contemporary Art animated a group of people who worked – and continue to work – very hard to make it an institution with character and breadth that will continue to inspire its members and its host of friends and supporters.
Alexandros Iolas was enslaved by Thessaloniki and its people. It reminded him, he said, of Alexandria; and he felt that on this relation, on this invisible thread, destiny would preserve his memory. Not in the mind, but tangibly, in the works that he delivered into their hands. For he believed that museums are better off in private hands, without government ties. Like culture, which exists without ministerial decision.
Alexandros Iolas was a man of the arts, a true cosmopolitan, a perceptive collector and an able merchant. As a young man in the ‘30s he left his native Alexandria to study dance in Paris and Berlin. As principal dancer with the Metropolitan Opera of New York he travelled in Europe and discovered the new currents and styles in contemporary art. When a serious accident put an end to his career he decided to devote himself to collecting works of art. He was very excited about the work of Max Ernst, and later Rene Magritte and Victor Brauner.
Αλέξανδρος ΙόλαςΚείμενο Ιόλα
Iolas quickly realised that post-war America was ready to accept the restlessness of Europe. Art was acquiring a market and a market value, and it would not be overstating the matter to say that Iolas played a role in this development. Relying on a combination of instinct and knowledge, he sponsored and promoted what his experienced eye discerned. In 1953 he opened his first gallery in New York, 1963 in Geneva, 1964 in Paris, 1965 in Milan and a little later in Madrid. He launched artists, and established them, his gallery hosting names like Niki de Saint Phalle, Martial Raysse, Jean-Pierre Raynaud, Pino Pascali, Eliseo Mattiacci, Andy Warhol, Jean Tinguely, Roberto Crippa and Novello Finotti.
In 1965 he decided to settle in Greece. He built himself a house-cum-museum in Aghia Paraskevi, on the outskirts of Athens. He met and befriended new artists, among them Takis, Akrithakis, Tsoklis and Pavlos, and set them on the ladder to international recognition and success, and in so doing made his mark on three decades.
An ambivalent personality, Alexandros Iolas remained hard to interpret throughout his life. Expansive, cynical, and something of an Indian giver, his reactions to the censure of conventional morality were aggressive and unpredictable. Alexandros Iolas died in New York in 1987, his dream of an “Iolas Museum” in Athens unrealised. His vast and extraordinarily valuable collection remained scattered, some of it finding a home at the Centre Pompidou in Paris.
Alexandros Iolas’ encounter with Thessaloniki was to acquire special significance, not only for the city but also for the posthumous fame of a singularly perceptive collector. There is nothing in Greece today to recall his inspired and creative sojourn in the country save the collection of 47 works that he donated a generation ago as a nucleus around which to build a Macedonian Museum of Contemporary Art in this city.
It was with great joy that the Board of Directors of the MMCA decided to give his name to the Museum’s new three-storey wing and to dedicate to him the catalogue of the permanent collection, which now numbers more than one thousand works (paintings, sculptures, installations, assemblages, engravings, photographs), in the hope that the Museum will remain independent, unconventional and open-minded, qualities that Alexandros Iolas admired in others and exemplified in himself.
Donors
The gesture made by Alexandros Iolas, the Museum’s first great benefactor, was only the beginning. Well-known collectors, including Magda Kotzia, Franz Geierhaas, Alexandros and Dorothea Xydis, Giorgos Apergis and Dimitris Meïmaroglou, and with them a host of artists, continue to offer collections and individual works, constantly expanding the Museum’s collection.
To our expressions of gratitude to all the artist-donors who have thus supported the Macedonian Museum of Contemporary Art, we wish to add our assurances that our appreciation of their work is immense. Through the figural and conceptual style of their creations, they create and sustain a fundamental interactive communication, a dialectic relation, that through our educational programmes acts upon the ideas of our youthful visitors. For art can still transmit prophetic messages and influence the cultural awareness of our young people.
Heading the list of benefactors of the Museum are Giorgos Philippou of Philkeram-Jοhnsοn, who housed the Museum and its collection from 1979 to 2001, and Ι. Boutaris & Son SA, which shouldered its financial costs in the early years of its operation.
Other major sponsors include TIF-HELEXPO, which made room initially for the Museum’s temporary exhibitions (in the Public Power Corporation pavilion), and later (1999-2002) for the construction of successive additions, originally with the support of the “Thessaloniki ‘97” Cultural Capital of Europe Organisation and subsequently thanks to a substantial grant from the European Free Trade Area (EFTA) via the European Investment Bank and the Greek government via the Ministries of Finance and Culture, and the “Stavros S. Niarchos” Foundation, which funded the organisation of the Museum Library and which continues to support its exhibition activity, particularly with regard to the presentation of the collection, both in the Museum and in Athens and abroad.
One particularly important factor in the life of the Museum is the backing, financial and other, of the Greek state. The Ministry of Culture, through its Minister and the services of its staff, have demonstrated their appreciation of the importance and increasing renown of the MMCA with acts of moral support (Programme Agreements), financial underpinning for its operating requirements, and active contributions to its growth and modernisation (3rd CSF Operational Programmes “Culture 2000-2008” and “Information Society”, grants from which made this website possible).
Nor do we forget the tremendous contribution made by our sponsors, who shoulder the financial burden of the Museum’s activities, exhibitions and parallel events. They include public bodies, credit institutions, cultural foundations, private businesses, the media, private citizens, and art galleries.
The Boards of Directors of the Macedonian Centre of Contemporary Art, Architecture and Industrial Design and of the Macedonian Museum of Contemporary Art wish to thank all those who have given us their moral and material support in endeavours that have not always been easy. Without our benefactors, our sponsors and our donors, without the artists and the art galleries, without the individual people who so staunchly supported its initiatives, the Macedonian Museum of Contemporary Art would never have been able to pursue its aims and its programmes.
Όπως ο Σωκράτης στους μαθητές του, εκμαίευε από μένα ο,τι καλύτερο. Όπως ακριβώς συνέβαινε και με τους καλλιτέχνες του. Τους οποίους ωθούσε να δημιουργήσουν συγκεκριμένα έργα τέχνης που εκείνος ΄΄ έβλεπε και ΄΄ζούσε΄΄, πριν εκείνοι αρχίσουν να δουλεύουν τα υλικά τους.
Τυχοδιώκτης. Που ανήκε στο 2050 και μετά. Φίλος. Πολυτιμότερος και από ένα πανάκριβο κόσμημα. Πνευματικός πατέρας.
Δε μου πήρε πολύ χρόνο να αναγνωρίσω τη πραγματική μεγαλοφυΐα του. Με πήγε στο Λούβρο. Στο ΜΟΜΑ. Στο Μπομπούρ. Στεκόταν μπροστά στα έργα και μου έλεγε να κοιτάξω. Η σιωπή του μου δίδαξε πολλά περισσότερα απ΄ότι θα μου έλεγε το πιο σοφό κουβεντολόι.
25 χρόνια έχουν περάσει. Στην Down Town art gallery shop (Αγ. Αναργύρων 20-22 ψυρή ) στήνεται μια μοναδική έκθεση για τον μεγάλο Έλληνα που δόξασε την Ελλάδα και πέθανε στιγματισμένος, απο ...χίλιες φορές κατώτερους του..... Τότε που ο Μάνος Χατζιδάκις αντιμετώπιζε τον Αυριανισμό στο πετσί του μαζί με τον Τσαρούχη και άλλες σημαντικές προσωπικότητες της εποχής....
Ποιος όμως ήταν στην πραγματικότητα ο Αλέξανδρος Ιόλας;
Ο Αλέξανδρος Ιόλας (πραγματικό όνομα: Κωνσταντίνος Κουτσούδης) γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το Μάρτιο του 1908. Γόνος μεγαλοαστικής οικογένειας, έδειξε από νωρίς κλίση στην μουσική και στον χορό.
Γύρω στο 1925 έρχεται στην Αθήνα με συστατική επιστολή του Κωνσταντίνου Καβάφη. Γνωρίζει από νωρίς από κοντά καλλιτεχνικές και πνευματικές προσωπικότητες της πρωτεύουσας (Άγγελο Σικελιανό, Δημήτρη Μητρόπουλο, Ναυσικά Παλαμά κ.α.). Σπουδάζει χορό με τον Βάσο και την Τανάγρα Κανέλλου.
Το 1928, βρίσκεται στο Βερολίνο όπου συνεχίζει τις σπουδές του. Με την άνοδο του Χίτλερ στην Γερμανία εγκαταλείπει την χώρα για να πάει στο Παρίσι, όπου έρχεται και σε ουσιαστική επαφή με την σύγχρονη τέχνη, μέσω των συχνών του επισκέψεων στις γκαλερί της οδού Marignan.
Εκεί πρωτοαντίκρυσε, στις αρχές της δεκαετίας του 1930, ένα πίνακα του Ντε Κύρικο. Ο Ιόλας συνδέθηκε με τον καλλιτέχνη και συνεργάστηκαν αργότερα. Ο ίδιος σε μία συνέντευξή του το 1971, με αφορμή την οργάνωση της αναδρομικής έκθεσης του Μαξ Έρνστ, περιγράφει το περιστατικό: «η πρώτη φορά που μπήκε στο νού μου η επιθυμία να αποκτήσω ένα πίνακα ήταν πολύ πριν γνωρίσω τον Μαξ Έρνστ, γύρω στα 1933. Μία μέρα, στάθηκα μπροστά σε μία γκαλερί της οδού Marignan στο Παρίσι. Ένας παράξενος πίνακας είχε τραβήξει την προσοχή μου. Ήταν ένα ταμπλό του Ντε Κύρικο, το πρώτο μοντέρνο ζωγραφικό έργο που έβλεπα στην ζωή μου. Παρίστανε μία πλατεία άδεια, στην μέση ένα άγαλμα, στο βάθος ένα τρένο με το φουγάρο του που περνούσε. Τίτλος του πίνακα “Μελαγχολία”. Μπήκα στην γκαλερί και ρώτησα τί είναι αυτό; μου απάντησαν, είναι ένα αριστούργημα του Ντε Κύρικο μπορείτε να το αγοράσετε με 2.000 δολλάρια. Περνούσα από την γκαλερί δίνοντας λίγα λίγα τα χρήματα. Τελικά, ύστερα από πέντε χρόνια ο πίνακας έγινε δικός μου. Από τότε λοιπόν, με εκείνες τις συχνές επισκέψεις στην γκαλερί της οδού Marignan, αρχίζει να μου μπαίνει η ιδέα να κάνω κι εγώ κάποτε μία γκαλερί».
Τα χρόνια της Νέας Υόρκης
Στις αρχές τις δεκαετίας του 40, ο Αλέξανδρος Ιόλας βρέθηκε στην Αμερική, όπου και χόρεψε στην Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης με τον Μπαλανσίν, στο «Ορφέας και Ευριδίκη». Μετά το ατύχημα με το πόδι του, το 1944, ο Ιόλας εγκαταλείπει την χορευτική του καριέρα και στέφεται στις εικαστικές τέχνες.
Το 1946, με την οικονομική βοήθεια της Ελίζαμπεθ Άρντεν, συνεργάζεται με την Ουγκό Γκάλερι (ιδιοκτήτης αρχικά ο Ουγκό, ζωγράφος και εγγονός του Βίκτωρος Ουγκό).
Στο διάστημα αυτό παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Αμερική ατομικές εκθέσεις των: Μαξ Έρνστ (1946), Ρενέ Μαγκρίτ (1947), Βίκτορ Μπράουνερ (1947) αλλά και την πρώτη ατομική έκθεση του Άντυ Γουόρχολ (Ιούνιος 1952, με μία σειρά εικονογραφήσεων διηγημάτων του Τρούμαν Καπότε). Το 1953 ο Ιόλας γίνεται αποκλειστικός ιδιοκτήτης της γκαλερί στην Νέα Υόρκη, οπότε και ονομάζεται «Ιόλας Γκάλερι».
Ο γλύπτης Takis εκθέτει για πρώτη φορά στην Αμερική, στην γκαλερί του Ιόλα (Νοέμβριος 1961). Η συνεργασία αυτή κράτησε μέχρι το 1976.
Ατομικές εκθέσεις στην γκαλερί του Ιόλα, στην Αμερική, πραγματοποιούν η Νίκι Ντε Σανφάλ (1962) και ο Τινγκελί (1962).
Ήδη από την δεκαετία του 50, η γκαλερί έχει καθιερωθεί στην Αμερική. Ο Ιόλας οργανώνει επίσης σημαντικές συλλογές, όπως η συλλογή Ντε Μενίλ, και Σλαμπερζέ.
Επιστροφή στην Ευρώπη
Οι δραστηριότητές του επεκτείνονται και στην Ευρώπη με το άνοιγμα της γκαλερί στην Γενεύη, το 1963. Η γκαλερί εγκαινιάζεται με την έκθεση του Μαξ Έρνστ, ενώ ακολουθεί η έκθεση του Ρενέ Μαγκρίτ.
Στο Παρίσι, τα εγκαίνια της γκαλερί (196, Bd St Germain, όπου βρίσκεται η γκαλερί Ντενίς Ρενέ) έγιναν και πάλι με την έκθεση του Μαξ Ερνστ (Μάιος 1964), ενώ η γκαλερί χαρακτηρίζεται από τον καλλιτεχνικό τύπο ώς «η πιό δραστήρια γκαλερί στο Παρίσι».
Οι πιο πρωτοποριακοί καλλιτέχνες της εποχής όπως οι Τakis, Ζαν Τινγκελί, Υβ Κλάιν, Μαρτιάλ Ραϊς, Νίκι Ντε Σαν Φαλ, Ζαν Πιέρ Ρενώ, Κλόντ & Φρανσουά-Ξαβιέρ Λαλάν, Μαξ Ερνστ, Ντένις Όπενχάιμ, Ρενέ Μαγκρίτ, Φοτριέ, Βολς, Μάττα, Λεονόρ Φινί, Ντοροθέα Τάνινγκ, εκθέτουν στην γκαλερί του Ιόλα.
Το 1965 ανοίγει την τρίτη γκαλερί του ο Ιόλας στο Μιλάνο (μεταξύ άλλων πρώτη ατομική έκθεση του Πίνο Πασκάλι 1967, και συνεργασία με τον Γιάννη Κουνέλη το 1968), ενώ ακολουθεί και η γκαλερί στην Μαδρίτη.
Παράλληλα οργανώνει εκθέσεις Ελλήνων καλλιτεχνών σε όλες του τις γκαλερί των Γκίκα, Τσαρούχη, Φασιανό, Τσόκλη, Ακριθάκη, Μπουτέα, Μαρίνας Καρέλλα, Παύλου, Λαζόγκα και πολλών άλλων.
Η οργάνωση των εκθέσεων και η δημιουργία των γκαλερί θεωρείται υποδειγματική, ενώ το αρχείο του Ιόλα στην γκαλερί του Παρισιού χαρακτηρίζεται ώς «πραγματικό χρυσορυχείο για τον ιστορικό της τέχνης», αφού όπως διηγείται, το 1969, η Βάσια Καρκαγιάννη - Καραμπελιά, «πουθενά αλλού δεν βρήκα τέτοιο πλούτο στοιχείων συμπεριλαμβανομένης και της βιβλιοθήκης του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης».
Εκδοτική Δραστηριότητα
Στις πραγματικές δραστηριότητες του Ιόλα θα πρέπει να προστεθεί και το πλούσιο εκδοτικό του έργο. Οι περισσότερες εκθέσεις των καλλιτεχνών που συνοδεύονται από πολυτελείς καταλόγους των οποίων οι πρόλογοι υπογράφονται από ονόματα όπως ο Αντρέ Μπρετόν («Le Sens Propre» στον κατάλογο της έκθεσης του Ρενέ Μαγκρίτ, Νοέμβριος - Δεκέμβριος 1964), Πιέρ Ρεστανί («Une Aventure Prométhéenne Au Service D’une Intuition Cosmique» στον κατάλογο της έκθεσης «Yves Klein» τον Απρίλιο 1965), Jean Clay («Les Magnétrons De Takis», στον κατάλογο της έκθεσης «Takis 1966»), Αλέν Ζεφρουά («Le Télémagnetisme De Takis», στον κατάλογο των εκθέσεων «Takis, Dix Ans De Sculpture, 1954 - 1964», 1964), Πόντους Χάλτεν («Mela II», στον κατάλογο της έκθεσης του Ζαν Τιγκελί, Νέα Υόρκη, Μάρτιος 1965)
Ο Αλέξανδρος Ιόλας έχει εκδόσει επίσης και ποιητικές συλλογές καλιτεχνών (Μαξ Ερνστ, Lieux Communs Décervelages, Αλ. Ιόλας 1971) σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων, τα οποία σήμερα αποτελούν πραγματικά συλλεκτικά κομμάτια. Επίσης το 1985 εξέδωσε το ποίημα του Νομπελίστα ποιητή Οδυσσέα Ελύτη: «Ο Κήπος Βλέπει» με σχέδια του ζωγράφου Πέτρου.
Όπου το έκρινε απαραίτητο συνόδευε ο ίδιος τις εκθέσεις με δικό του πρόλογο, όπως στην τελευταία έκθεση του Ρενέ Μαγκρίτ («The Eight Sculptures», Al. Iolas, 1968).
Τα Τελευταία Χρόνια
Ο Ιόλας έλεγε συχνά ότι θα έκλεινε τις γκαλερί του όταν θα πέθαινε ο Μαξ Ερνστ (1976). Στη δεκαετία του ΄70 ο Ιόλας κλείνει πράγμετι όλες τις γκαλερί του- με τελευταία εκείνη του Μιλάνου, το 1976.
Απο το 1971, είχε επικεντρώσει όλες τις δραστηριότητές του στην ίδρυση ενος μουσείου Συγχρονης Τέχνης στην Ελλάδα, ενω ίδρυσε απο κοινού με τον αντικέρ Τάσο Ζουμπουλάκη, τη Γκαλερι Ζουμπουλάκη, με αποτέλεσμα να οργανωθούν για πρωτη φορά στην Αθήνα, εκθέσεις των Μαξ Έρνστ, Ρενέ Μαγκρίτ και Τζόρτζιο ντε Κύρικο.
Ενώ ειχε δωρίσει πολλα έργα τέχνης στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης και είναι ένα απο τα ιδρυτικά μέλη του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης στο Centre Georges Pompidou του Παρισιού, οι προσπάθειές του για την ίδρυση του Μουσείου, συναντούν πολλές δυσκολίες στην Ελλάδα, ενω για εντελώς ανεξήγητους λόγους ξεκινά ενα κύμα πρωτοφανούς διασυρμού του απο τα Μεσα Μαζικής Ενημέρωσης της εποχής.
Ενα μέρος της συλλογής του Αλέξανδρου Ιόλα-44 έργα- καταλήγει παρ΄ολα αυτά στο Μακεδονικο Μουσείο Σύχγρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη.
Τον Μάρτιο του 1984 συνάπτει συμφωνητικό με τον βιογράφο του Νίκο Σταθούλη για τη συγγαφή της βιογραφίας του.
Τον Μαρτιο του 1985, χαρίζει στο Δήμο Αγιας Παρασκευής 4 στρέμματα προκειμένου να δημιουργηθει ένα Πάρκο της Τέχνης για τα παιδιά του Δήμου, ενώ παραγγέλνει στους καλλιτέχνες του ανάλογα έργα.
Ένα χρόνο πριν πεθάνει, αποφασίζει να ανοίξει έναν ακόμη εκθεσιακό χώρο στο Μιλάνο, ο οποίος εγκαινιάζεται στις αρχές του 1987, με τον «Μυστικό Δείπνο» του Άντι Γουόρχολ, οπου έμελε να είναι και για τούς δυο το Κύκνειο Άσμα τους.
Σε όλη τη διάρκεια της πολύχρονης καριέρας του , ο Ιόλας διατήρησε στενές φιλικές σχέσεις με τους περισσότερους συνεργάτες του. Ο Μαξ Έρνστ στη μεγάλη αναδρομική έκθεση στο Παρίσι το 1971, δήλωσε «Την επιτυχία αυτή την οφείλω στον Αλέξανδρο Ιόλα και τον ευχαριστώ».
Ο Ρενε Μαγκρίτ εξηγεί τη σταθερότητα της συνεργασίας τους ως εξής: «Ο Αλέξανδρος Ιόλας αγοράζει απο το τέλος του Πολέμου, σχεδον όλη τη παραγωγή μου, σε μια περίοδο οπου το έργο μου δεν εύρισκε ουσιαστικούς αγοραστές».
Το ποτρέτο του Αλέξανδρου Ιόλα έχει φιλοτεχνηθεί από τον Ρενέ Μαγκρίτ, τον Μπαλτίς, τον Τζόρτζιο ντε Κύρικο, τον Άντι Γουόρχολ τη Λεονόρ Φινί , 1956, όπου παρουσιάζεται ο Ιόλας ως χορευτής κλασσικού μπαλέτου.
Ο Αλέξανδρος Ιόλας πέθανε τον Ιούνιο του 1987.
ALEXANDRE IOLAS
The exhibition of Warhol's Capote inspired drawings ran at the Hugo Gallery from June 16 - July 3, 1952. The Hugo had been founded in 1944 by Robert Rothschild, Elizabeth Arden and Maria Hugo who was married to author Victor Hugo's grandson. In 1947 the gallery had hosted Bloodflames, a show of Surrealists which included work by Gorky and Matta. At the time of Warhol's show, the director of the gallery was Alexandre Iolas, assisted by David Mann, the gallery's manager. Iolas would also be responsible for Warhol's last exhibition when, in January 1987, he showed Warhol's Last Supper paintings in Milan at the Palazzo delle Stelline, across from the Church of Santa Maria della Grazie which housed Leonardo's Last Supper. Iolas had commissioned Warhol to do his version of Leonardo's painting in early 1986.
Alexandre Iolas
As a dancer in 1929(L)/With his doberman, Frida (R)
Alexandre Iolas (ca. 1984):
"Early on, I did an exhibition of Andy Warhol in my gallery... The boy is a very important artist, Andy, because he helped America. He mixes very much with youth, and with all the chic people - you know, the bums. When you have such a stupid expression as Andy has - when he is being silent, before the smile starts - when you look like that, you can do anything you want in the world. As Christ said to all those priests, 'Suffer the little children to come unto me,' and Warhol is a horrible child. He has helped America to get rid of its puritanism, either with his half-pornographic, half esthetic films or else with his portraits of the fake stars he has around him and the real stars he has always liked. He's an amazing person, and probably someday he will be considered a saint."35
Iolas, born in Alexandria, Egypt in 1908, came from a dance background. After studying ballet in Berlin he fled to Paris during Hitler's rise to power in the 1930s. In Paris he continued to study dance and socialized with artists such as Jean Cocteau, Georges Braque, Pablo Picasso, Max Ernst and Man Ray. After moving to New York he was able to draw on these artistic contacts when he quit dancing in order to concentrate on his career as an art dealer. After working at the Hugo gallery, he founded the Jackson-Iolas Gallery in 1955 with former dancer, Brooks Jackson and later opened galleries in Paris, Milan, Madrid and Mexico City. He died of AIDs in June 1987 - just four months after Warhol had died in the same hospital in New York.
At the time of his death, Iolas was embroiled in his own Greek tragedy. Anonis Nikolaou, a transvestite who called himself Maria Kallas, had been employed by Iolas at his home in Greece. In 1985 Iolas fired Kallas for "acute alcoholism, pathological lying," and stealing "small but valuable" objects from Iolas' collection. Kallas fought back. He publicly accused Iolas of "antiquities smuggling, drug peddling, and the prostitution of young men," naming the former president, Konstantine Karamanlis, as a frequent visitor to orgies hosted by Iolas. The Greek daily newspaper, Avriani, published Iolas' home number and urged readers to phone him and "curse" him. Greek film director, Costa Gavras circulated an open letter in support of the art dealer signed by 150 cultural and political heavyweights, including French president Francois Mitterand. In spite of this, the district attorney told Iolas that he would be charged with prostitution, possession of drugs and smuggling antiquities. He was ordered to present himself to the Greek courts on July 17, 1987, but by the time the court date came up, he was already dead.38
Alexandros Iolas and Thessaloniki
It is true that things of tremendous importance can grow out of something very simple and human. The combination of the long-standing friendship between Alexandros Iolas and Maro Lagia, her determination to create a museum of contemporary art in Thessaloniki and the immediate and active interest of Petros Kamaras resulted in the “Iolas Donation” of forty-seven works of art.
Much had already been achieved by the initial conversation, in 1978; while the idea of the Macedonian Museum of Contemporary Art animated a group of people who worked – and continue to work – very hard to make it an institution with character and breadth that will continue to inspire its members and its host of friends and supporters.
Alexandros Iolas was enslaved by Thessaloniki and its people. It reminded him, he said, of Alexandria; and he felt that on this relation, on this invisible thread, destiny would preserve his memory. Not in the mind, but tangibly, in the works that he delivered into their hands. For he believed that museums are better off in private hands, without government ties. Like culture, which exists without ministerial decision.
Alexandros Iolas was a man of the arts, a true cosmopolitan, a perceptive collector and an able merchant. As a young man in the ‘30s he left his native Alexandria to study dance in Paris and Berlin. As principal dancer with the Metropolitan Opera of New York he travelled in Europe and discovered the new currents and styles in contemporary art. When a serious accident put an end to his career he decided to devote himself to collecting works of art. He was very excited about the work of Max Ernst, and later Rene Magritte and Victor Brauner.
Αλέξανδρος ΙόλαςΚείμενο Ιόλα
Iolas quickly realised that post-war America was ready to accept the restlessness of Europe. Art was acquiring a market and a market value, and it would not be overstating the matter to say that Iolas played a role in this development. Relying on a combination of instinct and knowledge, he sponsored and promoted what his experienced eye discerned. In 1953 he opened his first gallery in New York, 1963 in Geneva, 1964 in Paris, 1965 in Milan and a little later in Madrid. He launched artists, and established them, his gallery hosting names like Niki de Saint Phalle, Martial Raysse, Jean-Pierre Raynaud, Pino Pascali, Eliseo Mattiacci, Andy Warhol, Jean Tinguely, Roberto Crippa and Novello Finotti.
In 1965 he decided to settle in Greece. He built himself a house-cum-museum in Aghia Paraskevi, on the outskirts of Athens. He met and befriended new artists, among them Takis, Akrithakis, Tsoklis and Pavlos, and set them on the ladder to international recognition and success, and in so doing made his mark on three decades.
An ambivalent personality, Alexandros Iolas remained hard to interpret throughout his life. Expansive, cynical, and something of an Indian giver, his reactions to the censure of conventional morality were aggressive and unpredictable. Alexandros Iolas died in New York in 1987, his dream of an “Iolas Museum” in Athens unrealised. His vast and extraordinarily valuable collection remained scattered, some of it finding a home at the Centre Pompidou in Paris.
Alexandros Iolas’ encounter with Thessaloniki was to acquire special significance, not only for the city but also for the posthumous fame of a singularly perceptive collector. There is nothing in Greece today to recall his inspired and creative sojourn in the country save the collection of 47 works that he donated a generation ago as a nucleus around which to build a Macedonian Museum of Contemporary Art in this city.
It was with great joy that the Board of Directors of the MMCA decided to give his name to the Museum’s new three-storey wing and to dedicate to him the catalogue of the permanent collection, which now numbers more than one thousand works (paintings, sculptures, installations, assemblages, engravings, photographs), in the hope that the Museum will remain independent, unconventional and open-minded, qualities that Alexandros Iolas admired in others and exemplified in himself.
Donors
The gesture made by Alexandros Iolas, the Museum’s first great benefactor, was only the beginning. Well-known collectors, including Magda Kotzia, Franz Geierhaas, Alexandros and Dorothea Xydis, Giorgos Apergis and Dimitris Meïmaroglou, and with them a host of artists, continue to offer collections and individual works, constantly expanding the Museum’s collection.
To our expressions of gratitude to all the artist-donors who have thus supported the Macedonian Museum of Contemporary Art, we wish to add our assurances that our appreciation of their work is immense. Through the figural and conceptual style of their creations, they create and sustain a fundamental interactive communication, a dialectic relation, that through our educational programmes acts upon the ideas of our youthful visitors. For art can still transmit prophetic messages and influence the cultural awareness of our young people.
Heading the list of benefactors of the Museum are Giorgos Philippou of Philkeram-Jοhnsοn, who housed the Museum and its collection from 1979 to 2001, and Ι. Boutaris & Son SA, which shouldered its financial costs in the early years of its operation.
Other major sponsors include TIF-HELEXPO, which made room initially for the Museum’s temporary exhibitions (in the Public Power Corporation pavilion), and later (1999-2002) for the construction of successive additions, originally with the support of the “Thessaloniki ‘97” Cultural Capital of Europe Organisation and subsequently thanks to a substantial grant from the European Free Trade Area (EFTA) via the European Investment Bank and the Greek government via the Ministries of Finance and Culture, and the “Stavros S. Niarchos” Foundation, which funded the organisation of the Museum Library and which continues to support its exhibition activity, particularly with regard to the presentation of the collection, both in the Museum and in Athens and abroad.
One particularly important factor in the life of the Museum is the backing, financial and other, of the Greek state. The Ministry of Culture, through its Minister and the services of its staff, have demonstrated their appreciation of the importance and increasing renown of the MMCA with acts of moral support (Programme Agreements), financial underpinning for its operating requirements, and active contributions to its growth and modernisation (3rd CSF Operational Programmes “Culture 2000-2008” and “Information Society”, grants from which made this website possible).
Nor do we forget the tremendous contribution made by our sponsors, who shoulder the financial burden of the Museum’s activities, exhibitions and parallel events. They include public bodies, credit institutions, cultural foundations, private businesses, the media, private citizens, and art galleries.
The Boards of Directors of the Macedonian Centre of Contemporary Art, Architecture and Industrial Design and of the Macedonian Museum of Contemporary Art wish to thank all those who have given us their moral and material support in endeavours that have not always been easy. Without our benefactors, our sponsors and our donors, without the artists and the art galleries, without the individual people who so staunchly supported its initiatives, the Macedonian Museum of Contemporary Art would never have been able to pursue its aims and its programmes.
Η καταρα του Αλεξη Ακριθακη -αφιερωμενο στον Βλακα Γιωργακη Παπανδρεου
Στον φίλο μου Αλέξη Ακριθάκη
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΚΟΥΒΕΝΤΟΛΟΙ
Από τον Νίκο Σταθούλη
Αγαπητέ Νίκο
Η ψυχική μου κατάσταση είναι στα μαύρα της τα χάλια. Η κοινονικωπολιτική γύρω μας είναι σαν τα ερείπια ενός μεγάλου σεισμού. Κι εγώ μόνος έχω κλειστεί στο σπίτι μου και ζωγραφίζω με τον φόβο ενός ισσοροπιστή στο σχοινί του τσίρκου. Γιατί η τέχνη έχει μια ευθύνη.
Η τέχνη έχει την δύναμη να ανατρέψει και κυβερνήσεις. Αυτός είναι και (ο ρόλος) της.
Ο ζωγράφος βλέπει πάντα εξωτερικά. Ο καλλιτέχνης βλέπει εσωτερικά-είναι κάτι σαν την φωτογραφία να αντιστρέφεις το είδωλο.
Η τέχνη έχει και μία υποχρέωση στον πολιτικό τομέα αλλά όχι πολιτικά ενταγμένη. Γιατί ανήκει σε όλους ακόμη και σε αυτούς που δεν την καταλαβαίνουν τέχνη είναι κάτι το σημερινό και το αέναο-όσοι έχουν αυτιά να βλέπουνε και όσοι έχουν μάτια να ακούνε.
Είναι ξημέρωμα. Έχω κουραστεί και εγώ δεν βλέπω-μόνο σκέπτομαι. Και είναι που πριν πολλά χρόνια στο Μιλάνο μου είχε πει ο Ιόλας…”Ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι τυφλός.”
Φιλιά. Αλέξης 22/03/1993
Σίγουρα δεν ήταν από τα ευκολότερα πράγματα που μου ζήτησαν να κάνω : Να ασχοληθώ με τις αυτοκτονίες των φίλων του Αλέξη Ακριθάκη, αλλά και τον αυτοκτονικό τρόπο ζωής του ίδιου του φίλου μου.
Τον Μάρτιο σε μια συνάντησή μας με την γυναίκα της ζωής του και μητέρας της λατρεμένης κόρης τους Χλόης στο μουσείο Κυκλαδικής τέχνης, η Φώφη Ακριθάκη μου είπε ότι “Ο Αλέξης τον θάνατο δεν τον φοβήθηκε ποτέ. Είχε εξοικειωθεί μαζί του. Είχε συμφιλιωθεί.
Σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το ποσοστό συνειδητής ζωής που αφήνει ο άνθρωπος αχρησιμοποίητο. Ειδικά όταν γεννιέται καλλιτέχνης όπως στην περίπτωση του Αλέξη Ακριθάκη το ποσοστό αυτό τον πνίγει… τον απειλεί.
Ο Αλέξης Ακριθάκης ήταν γεννημένος καλλιτέχνης. Είχε δημιουργήσει έναν ολόδικό του ηθικό δεκάλογο με τον οποίο ξόρκιζε ότι τον ενοχλούσε…ότι άσχημο άλλαζε την καθημερινότητά του.
Μέρα και νύχτα όταν η αδικία γύρω του ασχημονούσε εκείνος γύριζε στις δημιουργίες του. Ήταν μια πράξη καθαρότητας η ζωγραφική του. Ήταν μια πράξη αισθητική. Μα στο βάθος ήταν ηθική. Αφού από μικρό παιδί σχεδόν την αδικία είχε συνηθίσει να την βλέπει σαν μια πράξη ασχήμιας.
Είχα την χάρη να με τιμήσει με την φιλία του τα τελευταία 10 χρόνια της ζωής του. Μια φιλία έντονη η οποία μου επιτρέπει να ισχυριστώ πια σήμερα πως όταν επρόκειτο να θιγεί η ανθρωπιά του, ζητούσε να αντιδράσει σαν οργανισμός πια…να βρίσει…να δημιουργήσει πράγματα που ότι κι αν τους κάνεις δεν λερώνονται με τίποτα : ένα καράβι, μια βαλίτσα, μια σφήνα, ένα τόξο, μια καρδιά…μια μπόλικη δόση ηρωίνης η αλκοόλ στο αίμα του…”Αλέξη παράτα το…αυτοκτονείς…του είχα πει σε μια από τις τελευταίες μας συναντήσεις για να εισπράξω την απάντηση…”Αυτή η πραγματικότητα μπορεί να είναι πιο σύμφωνη με την αλήθεια, μην προσπαθείς να αποδείξεις την αλήθεια…όποιος αποδεικνύει την αλήθεια της κάνει κακό…”
Ο Αλέξης μεταλαβαίνει την σοφία των γραμμών και των εικόνων δίνοντας τους την δύναμη των συμβόλων. Η διαφάνεια του ουρανού τον εμπνέει. Η ελευθερία του υγρού στοιχείου τον συγκλονίζει. Το ταξίδι και η φυγή ήταν νόμοι για τον καλλιτέχνη. Νόμοι που υπαγορεύουν πράξεις με ανάλογη σημασία. Το Φως και το Σκοτάδι είναι το ξεκίνημα και το τέλος της ζωής. Είναι ολόκληρος ο κόσμος “Είναι η επαναστροφή μου πάνω στις αμαρτίες μου που με κάνει καλλιτέχνη” θα μου πει σε μια από τις ατέλειωτες συζητήσεις μας.
Όταν η απελπισία του χτυπούσε το κουδούνι την δεχόταν. Και της αντέτασσε ένα τοξάκι, ένα κυματάκι, μια καρδιά…Δεν εθρήνησε ο Αλέξης στα δύσκολα. Ήξερε να αντιμετωπίζει τις καταστάσεις με την πιο διαυγή, καθαρή σύνθεση που το πνεύμα του μπορούσε να συλλάβει. Από το σύμβολο του ναυαγίου έβγαινε ένα υψηλό δίδαγμα φωτός…
Την έπαθε συχνά και αυτοτιμωρήθηκε αρκετά. Κράτησε όμως ακέραια την φυσιογνωμία του και έριξε στον κόσμο της τέχνης δυο-τρία πράγματα. Αυτή είναι η μεγαλοσύνη του και η τιμιότητά του.
Με τον Αλέξη γνωριστήκαμε το 1984. Μου είχε μιλήσει ο Αλέξανδρος Ιόλας με πάθος για τον Ακριθάκη. Τον θαύμαζε. Πίστευε ότι ήταν ο πλέον αυθεντικός καλλιτέχνης που είχε συναντήσει ποτέ…Την ώρα που κυλούσε η ηρωίνη ή το αλκοόλ στο αίμα του κατέγραφα τις σκέψεις του στο μαγνητόφωνο. Αυτές τις σκέψεις, αυτές τις συζητήσεις από τον “καταραμένο” της γενιάς του (που έβλεπε τους φίλους του να αυτοκτονούν) παρουσιάζονται για πρώτη φορά. Ήταν τέχνη το βρίσιμο. Τέχνη η αστότητά του. Ήξερε να αυτοσαρκάζεται και παθιαζόταν στην αδυναμία του να μην μπορεί να πει τι είναι τέχνη…ήξερε όμως ότι το να είσαι καλλιτέχνης είναι πράξη φονική. “Το πληρώνεις πολύ ακριβά Νίκο…βάστα μην είσαι καλλιτέχνης…Το πληρώνεις πολύ ακριβά”.
Δεν γνωρίζει τι είναι τέχνη. Ξέρει όμως ότι είναι μια αρρώστια…πράξη φονική. Κι ακόμη ότι το πρόβλημα του καλλιτέχνη του ίδιου είναι αυτοκτονικό.
Είναι κατάρα. Αλλά είναι και χυδαίο να βγάζεις λεφτά από την τέχνη. Τα πράγματα είναι μέσα και όχι έξω.
Ο Αλέξης Ακριθάκης αγνοεί την αλήθεια. Όπως και την τέχνη. Είναι ο μόνος τρόπος να εξηγηθεί.
-Αλέξη…γεννήθηκες?
-Εδώ, στο Νέο Ηράκλειο. Με παιδικές μνήμες που καλύπτονται από στάχια.
-Τι ήταν αυτό που σε έκανε παιδί ακόμα να ανακατευθείς με τα χρώματα?
-Τα λαϊκά πανηγύρια.
-Σου άρεσαν τα πανηγύρια από μικρός?
-Το τι ξύλο είχα φάει δεν λέγεται. Το’σκαγα από το σπίτι, όμως το γούσταρα.
-Και η αντίδραση των γονιών σου?
-Θέλανε να πάω στο εργοστάσιο που είχαν οι ίδιοι.
-Η σχέση σου με το εργοστάσιο ποια ήταν?
-Καμιά. Το μισούσα.
-Και η πρώτη σου επαφή πια πρόσωπο με πρόσωπο με την τέχνη?
-Όταν έφυγα από το σπίτι. Πέρασα μια μεγάλη περίοδο στο καφενείο “Βυζάντιο”. Ήταν μαζεμένοι όλοι εκεί τότε. Εκεί γνώρισα τον Χατζιδάκι, τον Μακρή, τον Αργυράκη, την Μαρία Κάλλας, τον Ωνάση…όλοι μαζευόντουσαν εκεί τότε.
-Αυτοί ωστόσο είχαν μία ευθεία διαδρομή ενώ εσύ έκανες συνέχεια ένα σλάλομ.
-Ναι. Αλλά πήγαινα παράλληλα με αυτούς. Διαδρομές οι οποίες ήταν ατέρμονες.
-Αλήθεια, έχεις μαλώσει ποτέ με καλλιτέχνες? Γιατί ξέρω ότι πολλούς τους βρίζεις…
-Μπορεί να τους έχω βρίσει αλλά λίγοι καλλιτέχνες είναι κακοί άνθρωποι.
-Την ύβρη δηλαδή την χρησιμοποιείς μέσα από μια πατίνα χιουμοριστική?
-Πάντα. Γι’αυτό έχω αποτύχει.
-Ποιοι από τους καλλιτέχνες που έζησες κοντά τους είχαν χιούμορ?
-Χιούμορ είχε ο Μάνος Χατζιδάκις. Ο Κώστας Ταχτσής είχε επικίνδυνο χιούμορ, που σημαίνει ότι δεν ήξερες που βρισκόσουνα αν σε έπιανε στο στόμα του. Ο Γιάννης Τσαρούχης είχε κι αυτός επικίνδυνο χιούμορ. Άσε που με είχε καλέσει μα φορά να φάω σπίτι του και δεν έφαγα. Σιχάθηκα. Που δεν σιχαίνομαι, τρώω από κάτω. Πιο βρόμικος άνθρωπος δεν υπήρχε… πολύ βρόμικος…αλλά πολύ καθαρός στα χρώματά του.
-Τι είναι τέχνη Αλέξη?
-Δεν ξέρω
-Γιατί οι καλλιτέχνες δεν μπορούν να πουν τι είναι τέχνη?
-Δεν ξέρω, ειλικρινά. Μια ανάγκη ζωής είναι…είναι μια αρρώστια…δεν έχει υπάρξει καλλιτέχνης που να έχει δώσει ορισμό της τέχνης. Ούτε θα υπάρξει. Έτσι είναι.
-Μήπως το να κινείσαι έξω από τα όρια είναι τέχνη?
-Ναι, αυτό είναι. Μόνο μην ξεχνάς ότι το πρόβλημα του καλλιτέχνη είναι αυτοκτονικό τελείως.
-Είναι λύτρωση να είναι κάποιος καλλιτέχνης?
-Δεν θα το’λεγα λύτρωση θα το’λεγα κατάρα.
-Το πληρώνει ακριβά?
-Ναι. Η φτηνά…αν είναι τίποτα
-Είσαι μποέμ Αλέξη?
-Ξέρω γω…
-Καταραμένο?
-Είμαι. Το έγραφα από πολλά χρόνια στο κουδούνι μου στο Παρίσι.
-Οι μποέμ καλλιτέχνες κυκλοφορούν με κάντιλακ?
-Όχι μωρέ, μια Άλφα Ρομέο έχω μεταχειρισμένη…έχω σπάσει 15 αυτοκίνητα.
-Με πόσα χιλιόμετρα τρέχει το μυαλό σου Αλέξη?
-Δεν κοιμάμαι όλη την νύχτα…και τρέχω με χίλια.
-Μίλησε μου για την παιδαγωγική σου? Τι έμαθες στους μαθητές σου σαν καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου? Γιατί θέλησες να γίνεις καθηγητής?
-Τους έμαθα να βλέπουν τα πράγματα από μέσα τους και όχι να τα απεικονίζουν απέξω τους. Πώς να στο πω…να τα βλέπουνε μέσα τους. Θέλει πολύ δυνατή άσκηση αυτό. Ένα χάϊδεμα θέλει και το καταλάβανε οι μαθητές μου. Ένα άγγιγμα ότι μέσα είναι τα πράγματα δεν είναι έξω.
-Εσύ για να το καταφέρεις αυτό τι χρειάστηκες?
-Ξέρω γω…από 16 χρονών που έφυγα από το σπίτι. Τόσο χρειάστηκε.
-Μια απόφαση μόνο?
-Μια τόλμη θα έλεγα. Ή ένας βιασμός, όχι σε παρθένα…αλλά στον ίδιο μου τον εαυτό.
-Τι ψάχνεις να βρεις Αλέξη?
-Την ουσιαστική έννοια ψάχνω να βρω Νίκο. Γι’αυτό όποτε έχω διδάξει δεν έχω πει ποτέ στους μαθητές μου 10 πράγματα. Πάντα τους λέω ένα. Μόνον ένα. Για να μπορεί να γίνει αφομοιώσιμο μέσα τους, γιατί, αν τους πεις 10, δεν μαθαίνουνε καλά. Και αυτό το είχα ζήσει από την σχολή στο Παρίσι που, εντάξει, μας λέγανε πολλά, αλλά κάθε μέρα που έφευγα κράταγα μόνο ένα πράγμα.
-Είσαι πολύ φειδωλός στις εκθέσεις σου, είσαι πολύ φειδωλός στο έργο σου, δεν παρουσιάζεσαι συχνά, γιατί?
-Δεν έχω λόγο να μιλήσω. Για να βγω να μιλήσω, πρέπει να βρίζω από το πρωί έως το βράδυ. Έβρισα μία φορά, έβρισα δύο και για να βρίσω κάποιον πρέπει να με προκαλέσει.
-Να βρίσεις γιατί?
-Να τους χέσω γαμώτο. Γιατί σε αναγκάζουν να βρίσεις. Το φέρνουν από δω, το φέρνουν από κει, τάχας με μία ευγένεια, αλλά σε φέρνουν μέχρι το λαιμό…αυτοί δεν βρίζουνε, αλλά σε φέρνουνε σε θέση να τους βρίσεις. Σε ενοχλούν στα ίσια. Κοντράρεσαι. Η συμπεριφορά τους είναι χυδαία. Σε κοροϊδεύουν, σε αντιγράφουν. Όταν εσύ έχεις κάνει μια ολόκληρη διαδρομή, και έρχεσαι να βάλεις τρικλοποδιά σε μένα, εγώ δεν έχω τι να σου πω. Εγώ δεν έχω πόδι να σου βάλω τρικλοποδιά εκείνη την ώρα. Διότι εσύ λειτουργείς με ένα σύστημα από πίσω σου, που σε έχει καλύψει πλήρως και εγώ είμαι ένας φτωχός ξεβράκωτος καλλιτέχνης.
-Έχεις μια τρέλα Αλέξη.
-Εγώ έχω τρέλα?
-Την τρέλα του καλλιτέχνη.
-Πάρα πολλές φορές στην ζωή μου η τρέλα έχει λειτουργήσει και μου έχει ταράξει το μυαλό. Θυμάμαι ένα Σάββατο βράδυ που έφευγα και πήγαινα κάπου στην Ξενοκράτους στο Κολονάκι. Θυμάμαι τις αντιδράσεις των πλουσίων που με θέλανε και δεν με γαμήσανε. Ήταν και μια ηδονική θέση δική μου. Τρέλα δηλαδή.
-Είναι τρέλα και τώρα που τολμάς και το λες…
-Δεν ντρέπομαι, γιατί να ντραπώ για πράγματα που έχω κάνει. Εκείνο που με ενοχλεί σε πολλούς είναι ότι έχουν κάνει μύρια όσα και το κρύβουνε.
-Δεν φοβάσαι?
-Τι να φοβηθώ…για να τα πω αυτά δεν φοβάμαι πρώτα το παιδί μου. Γιατί να το πει άλλος στην κόρη μου και να μην της το πω εγώ.
-Έχεις απομονωθεί Αλέξη?
-Ναι για αρκετό καιρό.
-Ποια είναι η αφορμή?
-Δεν θέλω να πω.
Δημοσιεύω αυτή την συνομιλία σαν ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της σκέψης και της φιλοσοφίας του στην καθημερινότητά του.
Είχε υπόσταση η προσωπικότητά του και ας κινδύνευε. Δεν τον ένοιαζε τον Αλέξη πότε θα φύγει ήταν κάθε μέρα έτοιμος για το ταξίδι αυτό. Γιατί από πολύ νωρίς είχε ολοκληρώσει έναν κόσμο τον οποίο είχε διαμορφώσει μόνος του. Ήταν μια αντιμετώπιση του θανάτου αυτή. Όλοι αργά η γρήγορα κάτι αντιτάσσουν στον θάνατο. Άλλος την θρησκεία, άλλος το καθήκον, άλλος την οικογένεια…την θρησκεία…την πατρίδα…την επιστήμη…την επανάσταση…και όπως θα έλεγε ο ποιητής… “Πολλοί αντιτάσσουν στον θάνατο την επιπολαιότητά τους και μόνο, το κρασί η την μεγαλύτερη ηδονή.” Σε όλα μέσα ήταν ο Αλέξης. Αλλά προτιμούσε, λάτρευε το γράψιμο και την ζωγραφική του. Ένα ολόκληρο έργο-κόσμος που ήταν τόσο δεμένο με την ζωή του, τόσο ιερό και τόσο υπάκουο στο ένστικτο της αυτοσυντήρησης του : “Ο θάνατος έχει αίσθηση και αμεσότητα…είναι μια αστραψιά στο σκοτάδι, έχει μια σπιρτάδα…δεν έχει κουβεντολόι”, θα παρατηρήσει στην εμμονή μου να μετριάσει το αλκοόλ που έβλεπα μέρα τη μέρα να τον σκοτώνει… “Εντάξει μωρέ Νίκο θα την βγάλουμε…”
Ο Ντένης Ζαχαρόπουλος, θεωρητικός τέχνης και φίλος του από τα χρόνια του Βερολίνου σημειώνει στο βιβλίο του : “Αλέξης Ακριθάκης” Εκδόσεις Αδάμ 2006 “Για πολλά χρόνια ο νεαρός Ακριθάκης δεν θα έχει ατελιέ, ούτε καν σπίτι. Ζει διάχυτα και σκόρπια από δω και από κει, αλλά κυρίως ζει δίπλα στον Μακρή, τον Ταχτσή, τον Εμπειρίκο, τον Βαλαωρίτη, τον Σχινά, τον Αραβαντίνου, τον Κουτρουμπούση, τον Πουλικάκο, τον Δενέγρη, τον Γονατά, τον Καρούζο, τον Σαχτούρη, τον Πετρόπουλο, τον Μειμάρη, τον Χέλμη, τη Λυμπεράκη, τον Βαλτινό. Όλοι τους συγγραφείς, και πρώτα απ’όλα ποιητές. Οι καλύτεροι της γενιάς τους, οι πιο αληθινοί.”
Η ζωή του Βερολίνου στα πρώτα χρόνια του ’70, συγκεντρώνει μια από τις πιο ενδιαφέρουσες και πλούσιες καλλιτεχνικές και πνευματικές κοινότητες στον κόσμο. Συναντήσεις, εκδηλώσεις, εργαστήρια, συζητήσεις, εμπειρίες, χάπενινγκ, εκθέσεις και περιπέτειες, συγκροτούν μια από τις πιο ελευθεριάζουσες, δημιουργικές, φιλελεύθερες και δυναμικές στιγμές στην καλλιτεχνική ιστορία του 20ου αιώνα. Το έργο και η προσωπικότητα του Ακριθάκη θα επέμβουν ριζοσπαστικά σ’αυτό το κλίμα και σύντομα θα δώσουν έναν ιδιαίτερο τόνο και μια λεπτή χροιά στον αυτοσχεδιασμό, την απόγνωση, την φαντασία, την ηδονή, την αυτοκαταστροφικότητα, την αφέλεια, την ανιδιοτέλεια, τον πόνο, το πάθος, τον αυτοσαρκασμό, την μέθη, το γκροτέσκο, το νέο-ντανταιστικό πνεύμα, το παράλογο, την γενναιοδωρία, την παιδικότητα, τη φάρσα, τον έρωτα, την αυτοκτονικότητα, τη φιλία, την αδρεναλίνη, την ατέλειωτη κατανάλωση ενέργειας και την πτώση. Και ι Ακριθάκης δεν προσποιείται. Πέφτει από ψηλά και ξανασηκώνεται, τσαλαπατημένος αλλά με το χαμόγελο, χωρίς δικαιολογίες, περήφανος, ευπροσήγορος μέχρι το τέλος.
Από την φάμπρικα μέχρι τη διαδήλωση, από το τσίρκο μέχρι την κηδεία, από το θέατρο μέχρι τον Καραγκιόζη, από την μέθη μέχρι το δημόσιο χάσιμο του εαυτού, η διάσταση που τον απασχολεί αδιάκοπα αγγίζει μία πρωτόγνωρη, αρχαϊκή δραστηριότητα, που συνιστά μια συνεχή γιορτή, πέρα από κάθε τυπικό και που, όπως κάθε πρωτόγονη και αρχέγονη γιορτή σέρνει το ζώο από μέσα μας στον βωμό της προσφοράς. Είναι, μ’αυτόν τον τρόπο, μοίρασμα της θυσίας και του δώρου που ενσαρκώνει παραδειγματικά και αυτόβουλα η τέχνη και η προσφορά της. “Τέχνη είναι ο βαθύς ο πόνος. Τέχνη είναι ο βαθύς ο έρωτας. Τέχνη είναι το προθανάτιο γέλιο. Τέχνη είμαστε ΕΜΕΙΣ με όλα τα ελαττώματα και τα πάθη. Δεν υπάρχει προτέρημα στη τέχνη.” Γράφει ο Ακριθάκης το 1977.
Ακόμα και αν ο Ακριθάκης έχει ήδη μπλέξει με τα ναρκωτικά από το 1971 στο Βερολίνο, δεν είναι τα ναρκωτικά που εννοεί όταν μιλάει για ελαττώματα και πάθη. Δεν χρειάζεται δικαιολογίες γι’αυτά που κάνει…Δεν είναι ο καλλιτέχνης που παίρνει ναρκωτικά. Ο Ακριθάκης τα χρειάζεται όταν δεν είναι συγκεντρωμένος στην γραφή του έργου του, όταν η καθημερινότητα τον φθείρει και νιώθει τις δυνάμεις του να τον εγκαταλείπουν, τις στιγμές που δεν είναι ένα με τον πόνο και τον έρωτα, όταν δεν θα ήθελε να ξέρει, αλλά δεν μπορεί να αγνοεί την μιζέρια που καραδοκεί σε κάθε γωνιά. Δεν τον φοβίζει ο θάνατος ούτε η αυτοκτονία, αλλά η ψυχική ένδεια, που καταλήγει στην αδυναμία να κρίνει κανείς με απόλυτα και αυστηρά μέτρα τον εαυτό του, στην αδυναμία να φτάσει ως το άκρο της αντοχής όπως ο ακροβάτης. “Φτάνω χαμηλά στον βυθό της ζωής μου με μια μάσκα κι ένα καλάμι”, γράφει σ’ένα σχέδιο στα τετράδιά του.
Η επιμελήτρια τέχνης Μαρία Κοτζαμάνη, με αφορμή την τελευταία του έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης με τίτλο Α…όπως ΑΚΡΙΘΑΚΗΣ γράφει για το “Εδώ” και το “Επέκεινα” : “Το ταξίδι που έχει μονίμως κατά νου ο καλλιτέχνης είναι το ταξίδι προς την αιώνια σιωπή, προς το άχρονο “Επέκεινα” του θανάτου.
Όλοι οι προβληματική του Ακριθάκη διαμορφώνεται γύρω από τον θανατερό αυτό άξονα. Για να ξορκίσει τις σκοτεινές δυνάμεις του εσωτερικού τρόμου, ο Ακριθάκης επιστρατεύει τον πιο αίθριο λυρισμό των εικόνων του, χρησιμοποιεί τις πιο τρυφερές μνήμες της αθωότητας και της παιδικής ηλικίας.
Έτσι η ωραιοποίηση του τρόμου καταλήγει σε μια συμπαιγνία με τον θάνατο. Τα αποτρόπαια σύμβολα του θανάτου μετατρέπονται σε χαρούμενα και ελκυστικά παιχνίδια : Οι πολύχρωμες βαρκούλες στο “Καρουσέλ” της χαράς μοιάζουν με παιδικά φερετράκια. Τα τρομερά μυστικά των παιδικών αναμνήσεων θάβονται κι αυτά προσεκτικά σε μια σειρά από κουτιά φερετράκια…ο καλλιτέχνης κερδίζει το δικαίωμα της ελευθερίας του, και χρεώνεται το τίμημα της νεκρικής μοναξιάς του. Είναι ένα τραγικό πρόσωπο ο καλλιτέχνης έτσι όπως το εννοεί ο Ακριθάκης. Είναι ένας ζωντανός-νεκρός, καταδικασμένος να βιώνει ταυτόχρονα ο ίδιος την ζωή και τον θάνατό του.”
Είναι Φεβρουάριος του 1990. Ο Αλέξης βρίσκεται ακόμα στο ατελιέ του στην Φιλοθέη. Τον συναντώ με την ηρωίνη να κυλά στο αίμα του. Πάνω στο τραπέζι βρισκόταν μια σακούλα με 50 γραμμάρια. Δεν ήταν σε θέση να κάνουμε συνέντευξη. Ετοίμαζε την έκθεσή του, τα λουλούδια του, φόρο τιμής στους φίλους του που είχαν αυτοκτονήσει. Την επομένη μου στέλνει στο σπίτι ένα γράμμα ζωγραφισμένο με λουλούδια κι αυτό…ίδια λουλούδια των αυτόχειρων φίλων του.
“ Αγαπητέ Νίκο
Μου ζήτησες μια συνέντευξη για την έκθεση με τα λουλούδια στην γκαλερί “7”. Τα λουλούδια στην μνήμη των αυτόχειρων φίλων μου. Λοιπόν αντί για συνέντευξη προτιμώ να σου γράψω αυτό το γράμμα χωρίς να είσαι υποχρεωμένος να το δημοσιεύσεις. Μην φανταστείς πως κι εγώ δεν έχω περάσει τέτοιες σκέψεις. Ζούμε σε μια εποχή που τα πάντα έχουν διαλυθεί.
Το 1960 στο Παρίσι ο Κώστας Μιχαλόπουλος έγραψε ένα ποίημα “ Πάμε να φύγουμε εαυτέ μου “
Ο ποιητής Τάσος Δενέγρης σε κάποιο κείμενό του για τον Γιώργο Μακρή τελείωνε με την εξής φράση “…Η απελπισία θα πρέπει να τον σκότισε, κι έτσι ανέβηκε στην ταράτσα και από κει σκορπίστηκε στους ανέμους.”
Για τον Θάνο Ζευγολάτη δεν έχει γραφτεί τίποτα. Ήτανε φίλος μου και είχε και αυτός έναν ηρωικό θάνατο. Όσο για τον Σπύρο Κοντολέον, πήρε το υδροκυάνιο μέσα σε σουμάδα και είπε στην μάνα του “ Στην υγειά σου μάνα.”
Νίκο μου τα λουλούδια είναι μια καινούρια δουλειά μου. Κάποιο πρωί μόνος στο σπίτι έπινα το τσάι μου. Την προηγούμενη μια φίλη είχε φέρει γλαδιόλες. Τις αντιπαθώ. Αλλά δεν ξέρω πώς μου ήρθε η ιδέα να ζωγραφίσω λουλούδια που δεν αγαπώ. Έτσι άρχισα κάθε μέρα να πηγαίνω στο ανθοπωλείο της γειτονιάς μου να αγοράζω ένα λουλούδι αντιπαθητικό κατ’εμέ και να το ζωγραφίζω. Μέρα με την μέρα όμως κατάλαβα πως αυτά τα λουλούδια παίρνανε μια παραμόρφωση, και έβγαινε μια μοναξιά, κάτι υάκινθοι γίνονταν νεκρικοί.
Άρχισε ο μεγάλος προβληματισμός, που βρίσκομαι? ΤΙ κάνω? Γιατί ζωγραφίζω? Τα πρώτα λουλούδια τα έσκισα. Και θέλω να σου τελειώσω αυτό το γράμμα με μια φράση του Κώστα Καρυωτάκη “…που σβήνουμε όλοι, φεύγουμε έτσι νέοι, σχεδόν παιδιά.”
Νίκο σε φιλώ. Αλέξης
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΚΟΥΒΕΝΤΟΛΟΙ
Από τον Νίκο Σταθούλη
Αγαπητέ Νίκο
Η ψυχική μου κατάσταση είναι στα μαύρα της τα χάλια. Η κοινονικωπολιτική γύρω μας είναι σαν τα ερείπια ενός μεγάλου σεισμού. Κι εγώ μόνος έχω κλειστεί στο σπίτι μου και ζωγραφίζω με τον φόβο ενός ισσοροπιστή στο σχοινί του τσίρκου. Γιατί η τέχνη έχει μια ευθύνη.
Η τέχνη έχει την δύναμη να ανατρέψει και κυβερνήσεις. Αυτός είναι και (ο ρόλος) της.
Ο ζωγράφος βλέπει πάντα εξωτερικά. Ο καλλιτέχνης βλέπει εσωτερικά-είναι κάτι σαν την φωτογραφία να αντιστρέφεις το είδωλο.
Η τέχνη έχει και μία υποχρέωση στον πολιτικό τομέα αλλά όχι πολιτικά ενταγμένη. Γιατί ανήκει σε όλους ακόμη και σε αυτούς που δεν την καταλαβαίνουν τέχνη είναι κάτι το σημερινό και το αέναο-όσοι έχουν αυτιά να βλέπουνε και όσοι έχουν μάτια να ακούνε.
Είναι ξημέρωμα. Έχω κουραστεί και εγώ δεν βλέπω-μόνο σκέπτομαι. Και είναι που πριν πολλά χρόνια στο Μιλάνο μου είχε πει ο Ιόλας…”Ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι τυφλός.”
Φιλιά. Αλέξης 22/03/1993
Σίγουρα δεν ήταν από τα ευκολότερα πράγματα που μου ζήτησαν να κάνω : Να ασχοληθώ με τις αυτοκτονίες των φίλων του Αλέξη Ακριθάκη, αλλά και τον αυτοκτονικό τρόπο ζωής του ίδιου του φίλου μου.
Τον Μάρτιο σε μια συνάντησή μας με την γυναίκα της ζωής του και μητέρας της λατρεμένης κόρης τους Χλόης στο μουσείο Κυκλαδικής τέχνης, η Φώφη Ακριθάκη μου είπε ότι “Ο Αλέξης τον θάνατο δεν τον φοβήθηκε ποτέ. Είχε εξοικειωθεί μαζί του. Είχε συμφιλιωθεί.
Σκέφτομαι ότι ο θάνατος είναι το ποσοστό συνειδητής ζωής που αφήνει ο άνθρωπος αχρησιμοποίητο. Ειδικά όταν γεννιέται καλλιτέχνης όπως στην περίπτωση του Αλέξη Ακριθάκη το ποσοστό αυτό τον πνίγει… τον απειλεί.
Ο Αλέξης Ακριθάκης ήταν γεννημένος καλλιτέχνης. Είχε δημιουργήσει έναν ολόδικό του ηθικό δεκάλογο με τον οποίο ξόρκιζε ότι τον ενοχλούσε…ότι άσχημο άλλαζε την καθημερινότητά του.
Μέρα και νύχτα όταν η αδικία γύρω του ασχημονούσε εκείνος γύριζε στις δημιουργίες του. Ήταν μια πράξη καθαρότητας η ζωγραφική του. Ήταν μια πράξη αισθητική. Μα στο βάθος ήταν ηθική. Αφού από μικρό παιδί σχεδόν την αδικία είχε συνηθίσει να την βλέπει σαν μια πράξη ασχήμιας.
Είχα την χάρη να με τιμήσει με την φιλία του τα τελευταία 10 χρόνια της ζωής του. Μια φιλία έντονη η οποία μου επιτρέπει να ισχυριστώ πια σήμερα πως όταν επρόκειτο να θιγεί η ανθρωπιά του, ζητούσε να αντιδράσει σαν οργανισμός πια…να βρίσει…να δημιουργήσει πράγματα που ότι κι αν τους κάνεις δεν λερώνονται με τίποτα : ένα καράβι, μια βαλίτσα, μια σφήνα, ένα τόξο, μια καρδιά…μια μπόλικη δόση ηρωίνης η αλκοόλ στο αίμα του…”Αλέξη παράτα το…αυτοκτονείς…του είχα πει σε μια από τις τελευταίες μας συναντήσεις για να εισπράξω την απάντηση…”Αυτή η πραγματικότητα μπορεί να είναι πιο σύμφωνη με την αλήθεια, μην προσπαθείς να αποδείξεις την αλήθεια…όποιος αποδεικνύει την αλήθεια της κάνει κακό…”
Ο Αλέξης μεταλαβαίνει την σοφία των γραμμών και των εικόνων δίνοντας τους την δύναμη των συμβόλων. Η διαφάνεια του ουρανού τον εμπνέει. Η ελευθερία του υγρού στοιχείου τον συγκλονίζει. Το ταξίδι και η φυγή ήταν νόμοι για τον καλλιτέχνη. Νόμοι που υπαγορεύουν πράξεις με ανάλογη σημασία. Το Φως και το Σκοτάδι είναι το ξεκίνημα και το τέλος της ζωής. Είναι ολόκληρος ο κόσμος “Είναι η επαναστροφή μου πάνω στις αμαρτίες μου που με κάνει καλλιτέχνη” θα μου πει σε μια από τις ατέλειωτες συζητήσεις μας.
Όταν η απελπισία του χτυπούσε το κουδούνι την δεχόταν. Και της αντέτασσε ένα τοξάκι, ένα κυματάκι, μια καρδιά…Δεν εθρήνησε ο Αλέξης στα δύσκολα. Ήξερε να αντιμετωπίζει τις καταστάσεις με την πιο διαυγή, καθαρή σύνθεση που το πνεύμα του μπορούσε να συλλάβει. Από το σύμβολο του ναυαγίου έβγαινε ένα υψηλό δίδαγμα φωτός…
Την έπαθε συχνά και αυτοτιμωρήθηκε αρκετά. Κράτησε όμως ακέραια την φυσιογνωμία του και έριξε στον κόσμο της τέχνης δυο-τρία πράγματα. Αυτή είναι η μεγαλοσύνη του και η τιμιότητά του.
Με τον Αλέξη γνωριστήκαμε το 1984. Μου είχε μιλήσει ο Αλέξανδρος Ιόλας με πάθος για τον Ακριθάκη. Τον θαύμαζε. Πίστευε ότι ήταν ο πλέον αυθεντικός καλλιτέχνης που είχε συναντήσει ποτέ…Την ώρα που κυλούσε η ηρωίνη ή το αλκοόλ στο αίμα του κατέγραφα τις σκέψεις του στο μαγνητόφωνο. Αυτές τις σκέψεις, αυτές τις συζητήσεις από τον “καταραμένο” της γενιάς του (που έβλεπε τους φίλους του να αυτοκτονούν) παρουσιάζονται για πρώτη φορά. Ήταν τέχνη το βρίσιμο. Τέχνη η αστότητά του. Ήξερε να αυτοσαρκάζεται και παθιαζόταν στην αδυναμία του να μην μπορεί να πει τι είναι τέχνη…ήξερε όμως ότι το να είσαι καλλιτέχνης είναι πράξη φονική. “Το πληρώνεις πολύ ακριβά Νίκο…βάστα μην είσαι καλλιτέχνης…Το πληρώνεις πολύ ακριβά”.
Δεν γνωρίζει τι είναι τέχνη. Ξέρει όμως ότι είναι μια αρρώστια…πράξη φονική. Κι ακόμη ότι το πρόβλημα του καλλιτέχνη του ίδιου είναι αυτοκτονικό.
Είναι κατάρα. Αλλά είναι και χυδαίο να βγάζεις λεφτά από την τέχνη. Τα πράγματα είναι μέσα και όχι έξω.
Ο Αλέξης Ακριθάκης αγνοεί την αλήθεια. Όπως και την τέχνη. Είναι ο μόνος τρόπος να εξηγηθεί.
-Αλέξη…γεννήθηκες?
-Εδώ, στο Νέο Ηράκλειο. Με παιδικές μνήμες που καλύπτονται από στάχια.
-Τι ήταν αυτό που σε έκανε παιδί ακόμα να ανακατευθείς με τα χρώματα?
-Τα λαϊκά πανηγύρια.
-Σου άρεσαν τα πανηγύρια από μικρός?
-Το τι ξύλο είχα φάει δεν λέγεται. Το’σκαγα από το σπίτι, όμως το γούσταρα.
-Και η αντίδραση των γονιών σου?
-Θέλανε να πάω στο εργοστάσιο που είχαν οι ίδιοι.
-Η σχέση σου με το εργοστάσιο ποια ήταν?
-Καμιά. Το μισούσα.
-Και η πρώτη σου επαφή πια πρόσωπο με πρόσωπο με την τέχνη?
-Όταν έφυγα από το σπίτι. Πέρασα μια μεγάλη περίοδο στο καφενείο “Βυζάντιο”. Ήταν μαζεμένοι όλοι εκεί τότε. Εκεί γνώρισα τον Χατζιδάκι, τον Μακρή, τον Αργυράκη, την Μαρία Κάλλας, τον Ωνάση…όλοι μαζευόντουσαν εκεί τότε.
-Αυτοί ωστόσο είχαν μία ευθεία διαδρομή ενώ εσύ έκανες συνέχεια ένα σλάλομ.
-Ναι. Αλλά πήγαινα παράλληλα με αυτούς. Διαδρομές οι οποίες ήταν ατέρμονες.
-Αλήθεια, έχεις μαλώσει ποτέ με καλλιτέχνες? Γιατί ξέρω ότι πολλούς τους βρίζεις…
-Μπορεί να τους έχω βρίσει αλλά λίγοι καλλιτέχνες είναι κακοί άνθρωποι.
-Την ύβρη δηλαδή την χρησιμοποιείς μέσα από μια πατίνα χιουμοριστική?
-Πάντα. Γι’αυτό έχω αποτύχει.
-Ποιοι από τους καλλιτέχνες που έζησες κοντά τους είχαν χιούμορ?
-Χιούμορ είχε ο Μάνος Χατζιδάκις. Ο Κώστας Ταχτσής είχε επικίνδυνο χιούμορ, που σημαίνει ότι δεν ήξερες που βρισκόσουνα αν σε έπιανε στο στόμα του. Ο Γιάννης Τσαρούχης είχε κι αυτός επικίνδυνο χιούμορ. Άσε που με είχε καλέσει μα φορά να φάω σπίτι του και δεν έφαγα. Σιχάθηκα. Που δεν σιχαίνομαι, τρώω από κάτω. Πιο βρόμικος άνθρωπος δεν υπήρχε… πολύ βρόμικος…αλλά πολύ καθαρός στα χρώματά του.
-Τι είναι τέχνη Αλέξη?
-Δεν ξέρω
-Γιατί οι καλλιτέχνες δεν μπορούν να πουν τι είναι τέχνη?
-Δεν ξέρω, ειλικρινά. Μια ανάγκη ζωής είναι…είναι μια αρρώστια…δεν έχει υπάρξει καλλιτέχνης που να έχει δώσει ορισμό της τέχνης. Ούτε θα υπάρξει. Έτσι είναι.
-Μήπως το να κινείσαι έξω από τα όρια είναι τέχνη?
-Ναι, αυτό είναι. Μόνο μην ξεχνάς ότι το πρόβλημα του καλλιτέχνη είναι αυτοκτονικό τελείως.
-Είναι λύτρωση να είναι κάποιος καλλιτέχνης?
-Δεν θα το’λεγα λύτρωση θα το’λεγα κατάρα.
-Το πληρώνει ακριβά?
-Ναι. Η φτηνά…αν είναι τίποτα
-Είσαι μποέμ Αλέξη?
-Ξέρω γω…
-Καταραμένο?
-Είμαι. Το έγραφα από πολλά χρόνια στο κουδούνι μου στο Παρίσι.
-Οι μποέμ καλλιτέχνες κυκλοφορούν με κάντιλακ?
-Όχι μωρέ, μια Άλφα Ρομέο έχω μεταχειρισμένη…έχω σπάσει 15 αυτοκίνητα.
-Με πόσα χιλιόμετρα τρέχει το μυαλό σου Αλέξη?
-Δεν κοιμάμαι όλη την νύχτα…και τρέχω με χίλια.
-Μίλησε μου για την παιδαγωγική σου? Τι έμαθες στους μαθητές σου σαν καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου? Γιατί θέλησες να γίνεις καθηγητής?
-Τους έμαθα να βλέπουν τα πράγματα από μέσα τους και όχι να τα απεικονίζουν απέξω τους. Πώς να στο πω…να τα βλέπουνε μέσα τους. Θέλει πολύ δυνατή άσκηση αυτό. Ένα χάϊδεμα θέλει και το καταλάβανε οι μαθητές μου. Ένα άγγιγμα ότι μέσα είναι τα πράγματα δεν είναι έξω.
-Εσύ για να το καταφέρεις αυτό τι χρειάστηκες?
-Ξέρω γω…από 16 χρονών που έφυγα από το σπίτι. Τόσο χρειάστηκε.
-Μια απόφαση μόνο?
-Μια τόλμη θα έλεγα. Ή ένας βιασμός, όχι σε παρθένα…αλλά στον ίδιο μου τον εαυτό.
-Τι ψάχνεις να βρεις Αλέξη?
-Την ουσιαστική έννοια ψάχνω να βρω Νίκο. Γι’αυτό όποτε έχω διδάξει δεν έχω πει ποτέ στους μαθητές μου 10 πράγματα. Πάντα τους λέω ένα. Μόνον ένα. Για να μπορεί να γίνει αφομοιώσιμο μέσα τους, γιατί, αν τους πεις 10, δεν μαθαίνουνε καλά. Και αυτό το είχα ζήσει από την σχολή στο Παρίσι που, εντάξει, μας λέγανε πολλά, αλλά κάθε μέρα που έφευγα κράταγα μόνο ένα πράγμα.
-Είσαι πολύ φειδωλός στις εκθέσεις σου, είσαι πολύ φειδωλός στο έργο σου, δεν παρουσιάζεσαι συχνά, γιατί?
-Δεν έχω λόγο να μιλήσω. Για να βγω να μιλήσω, πρέπει να βρίζω από το πρωί έως το βράδυ. Έβρισα μία φορά, έβρισα δύο και για να βρίσω κάποιον πρέπει να με προκαλέσει.
-Να βρίσεις γιατί?
-Να τους χέσω γαμώτο. Γιατί σε αναγκάζουν να βρίσεις. Το φέρνουν από δω, το φέρνουν από κει, τάχας με μία ευγένεια, αλλά σε φέρνουν μέχρι το λαιμό…αυτοί δεν βρίζουνε, αλλά σε φέρνουνε σε θέση να τους βρίσεις. Σε ενοχλούν στα ίσια. Κοντράρεσαι. Η συμπεριφορά τους είναι χυδαία. Σε κοροϊδεύουν, σε αντιγράφουν. Όταν εσύ έχεις κάνει μια ολόκληρη διαδρομή, και έρχεσαι να βάλεις τρικλοποδιά σε μένα, εγώ δεν έχω τι να σου πω. Εγώ δεν έχω πόδι να σου βάλω τρικλοποδιά εκείνη την ώρα. Διότι εσύ λειτουργείς με ένα σύστημα από πίσω σου, που σε έχει καλύψει πλήρως και εγώ είμαι ένας φτωχός ξεβράκωτος καλλιτέχνης.
-Έχεις μια τρέλα Αλέξη.
-Εγώ έχω τρέλα?
-Την τρέλα του καλλιτέχνη.
-Πάρα πολλές φορές στην ζωή μου η τρέλα έχει λειτουργήσει και μου έχει ταράξει το μυαλό. Θυμάμαι ένα Σάββατο βράδυ που έφευγα και πήγαινα κάπου στην Ξενοκράτους στο Κολονάκι. Θυμάμαι τις αντιδράσεις των πλουσίων που με θέλανε και δεν με γαμήσανε. Ήταν και μια ηδονική θέση δική μου. Τρέλα δηλαδή.
-Είναι τρέλα και τώρα που τολμάς και το λες…
-Δεν ντρέπομαι, γιατί να ντραπώ για πράγματα που έχω κάνει. Εκείνο που με ενοχλεί σε πολλούς είναι ότι έχουν κάνει μύρια όσα και το κρύβουνε.
-Δεν φοβάσαι?
-Τι να φοβηθώ…για να τα πω αυτά δεν φοβάμαι πρώτα το παιδί μου. Γιατί να το πει άλλος στην κόρη μου και να μην της το πω εγώ.
-Έχεις απομονωθεί Αλέξη?
-Ναι για αρκετό καιρό.
-Ποια είναι η αφορμή?
-Δεν θέλω να πω.
Δημοσιεύω αυτή την συνομιλία σαν ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της σκέψης και της φιλοσοφίας του στην καθημερινότητά του.
Είχε υπόσταση η προσωπικότητά του και ας κινδύνευε. Δεν τον ένοιαζε τον Αλέξη πότε θα φύγει ήταν κάθε μέρα έτοιμος για το ταξίδι αυτό. Γιατί από πολύ νωρίς είχε ολοκληρώσει έναν κόσμο τον οποίο είχε διαμορφώσει μόνος του. Ήταν μια αντιμετώπιση του θανάτου αυτή. Όλοι αργά η γρήγορα κάτι αντιτάσσουν στον θάνατο. Άλλος την θρησκεία, άλλος το καθήκον, άλλος την οικογένεια…την θρησκεία…την πατρίδα…την επιστήμη…την επανάσταση…και όπως θα έλεγε ο ποιητής… “Πολλοί αντιτάσσουν στον θάνατο την επιπολαιότητά τους και μόνο, το κρασί η την μεγαλύτερη ηδονή.” Σε όλα μέσα ήταν ο Αλέξης. Αλλά προτιμούσε, λάτρευε το γράψιμο και την ζωγραφική του. Ένα ολόκληρο έργο-κόσμος που ήταν τόσο δεμένο με την ζωή του, τόσο ιερό και τόσο υπάκουο στο ένστικτο της αυτοσυντήρησης του : “Ο θάνατος έχει αίσθηση και αμεσότητα…είναι μια αστραψιά στο σκοτάδι, έχει μια σπιρτάδα…δεν έχει κουβεντολόι”, θα παρατηρήσει στην εμμονή μου να μετριάσει το αλκοόλ που έβλεπα μέρα τη μέρα να τον σκοτώνει… “Εντάξει μωρέ Νίκο θα την βγάλουμε…”
Ο Ντένης Ζαχαρόπουλος, θεωρητικός τέχνης και φίλος του από τα χρόνια του Βερολίνου σημειώνει στο βιβλίο του : “Αλέξης Ακριθάκης” Εκδόσεις Αδάμ 2006 “Για πολλά χρόνια ο νεαρός Ακριθάκης δεν θα έχει ατελιέ, ούτε καν σπίτι. Ζει διάχυτα και σκόρπια από δω και από κει, αλλά κυρίως ζει δίπλα στον Μακρή, τον Ταχτσή, τον Εμπειρίκο, τον Βαλαωρίτη, τον Σχινά, τον Αραβαντίνου, τον Κουτρουμπούση, τον Πουλικάκο, τον Δενέγρη, τον Γονατά, τον Καρούζο, τον Σαχτούρη, τον Πετρόπουλο, τον Μειμάρη, τον Χέλμη, τη Λυμπεράκη, τον Βαλτινό. Όλοι τους συγγραφείς, και πρώτα απ’όλα ποιητές. Οι καλύτεροι της γενιάς τους, οι πιο αληθινοί.”
Η ζωή του Βερολίνου στα πρώτα χρόνια του ’70, συγκεντρώνει μια από τις πιο ενδιαφέρουσες και πλούσιες καλλιτεχνικές και πνευματικές κοινότητες στον κόσμο. Συναντήσεις, εκδηλώσεις, εργαστήρια, συζητήσεις, εμπειρίες, χάπενινγκ, εκθέσεις και περιπέτειες, συγκροτούν μια από τις πιο ελευθεριάζουσες, δημιουργικές, φιλελεύθερες και δυναμικές στιγμές στην καλλιτεχνική ιστορία του 20ου αιώνα. Το έργο και η προσωπικότητα του Ακριθάκη θα επέμβουν ριζοσπαστικά σ’αυτό το κλίμα και σύντομα θα δώσουν έναν ιδιαίτερο τόνο και μια λεπτή χροιά στον αυτοσχεδιασμό, την απόγνωση, την φαντασία, την ηδονή, την αυτοκαταστροφικότητα, την αφέλεια, την ανιδιοτέλεια, τον πόνο, το πάθος, τον αυτοσαρκασμό, την μέθη, το γκροτέσκο, το νέο-ντανταιστικό πνεύμα, το παράλογο, την γενναιοδωρία, την παιδικότητα, τη φάρσα, τον έρωτα, την αυτοκτονικότητα, τη φιλία, την αδρεναλίνη, την ατέλειωτη κατανάλωση ενέργειας και την πτώση. Και ι Ακριθάκης δεν προσποιείται. Πέφτει από ψηλά και ξανασηκώνεται, τσαλαπατημένος αλλά με το χαμόγελο, χωρίς δικαιολογίες, περήφανος, ευπροσήγορος μέχρι το τέλος.
Από την φάμπρικα μέχρι τη διαδήλωση, από το τσίρκο μέχρι την κηδεία, από το θέατρο μέχρι τον Καραγκιόζη, από την μέθη μέχρι το δημόσιο χάσιμο του εαυτού, η διάσταση που τον απασχολεί αδιάκοπα αγγίζει μία πρωτόγνωρη, αρχαϊκή δραστηριότητα, που συνιστά μια συνεχή γιορτή, πέρα από κάθε τυπικό και που, όπως κάθε πρωτόγονη και αρχέγονη γιορτή σέρνει το ζώο από μέσα μας στον βωμό της προσφοράς. Είναι, μ’αυτόν τον τρόπο, μοίρασμα της θυσίας και του δώρου που ενσαρκώνει παραδειγματικά και αυτόβουλα η τέχνη και η προσφορά της. “Τέχνη είναι ο βαθύς ο πόνος. Τέχνη είναι ο βαθύς ο έρωτας. Τέχνη είναι το προθανάτιο γέλιο. Τέχνη είμαστε ΕΜΕΙΣ με όλα τα ελαττώματα και τα πάθη. Δεν υπάρχει προτέρημα στη τέχνη.” Γράφει ο Ακριθάκης το 1977.
Ακόμα και αν ο Ακριθάκης έχει ήδη μπλέξει με τα ναρκωτικά από το 1971 στο Βερολίνο, δεν είναι τα ναρκωτικά που εννοεί όταν μιλάει για ελαττώματα και πάθη. Δεν χρειάζεται δικαιολογίες γι’αυτά που κάνει…Δεν είναι ο καλλιτέχνης που παίρνει ναρκωτικά. Ο Ακριθάκης τα χρειάζεται όταν δεν είναι συγκεντρωμένος στην γραφή του έργου του, όταν η καθημερινότητα τον φθείρει και νιώθει τις δυνάμεις του να τον εγκαταλείπουν, τις στιγμές που δεν είναι ένα με τον πόνο και τον έρωτα, όταν δεν θα ήθελε να ξέρει, αλλά δεν μπορεί να αγνοεί την μιζέρια που καραδοκεί σε κάθε γωνιά. Δεν τον φοβίζει ο θάνατος ούτε η αυτοκτονία, αλλά η ψυχική ένδεια, που καταλήγει στην αδυναμία να κρίνει κανείς με απόλυτα και αυστηρά μέτρα τον εαυτό του, στην αδυναμία να φτάσει ως το άκρο της αντοχής όπως ο ακροβάτης. “Φτάνω χαμηλά στον βυθό της ζωής μου με μια μάσκα κι ένα καλάμι”, γράφει σ’ένα σχέδιο στα τετράδιά του.
Η επιμελήτρια τέχνης Μαρία Κοτζαμάνη, με αφορμή την τελευταία του έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης με τίτλο Α…όπως ΑΚΡΙΘΑΚΗΣ γράφει για το “Εδώ” και το “Επέκεινα” : “Το ταξίδι που έχει μονίμως κατά νου ο καλλιτέχνης είναι το ταξίδι προς την αιώνια σιωπή, προς το άχρονο “Επέκεινα” του θανάτου.
Όλοι οι προβληματική του Ακριθάκη διαμορφώνεται γύρω από τον θανατερό αυτό άξονα. Για να ξορκίσει τις σκοτεινές δυνάμεις του εσωτερικού τρόμου, ο Ακριθάκης επιστρατεύει τον πιο αίθριο λυρισμό των εικόνων του, χρησιμοποιεί τις πιο τρυφερές μνήμες της αθωότητας και της παιδικής ηλικίας.
Έτσι η ωραιοποίηση του τρόμου καταλήγει σε μια συμπαιγνία με τον θάνατο. Τα αποτρόπαια σύμβολα του θανάτου μετατρέπονται σε χαρούμενα και ελκυστικά παιχνίδια : Οι πολύχρωμες βαρκούλες στο “Καρουσέλ” της χαράς μοιάζουν με παιδικά φερετράκια. Τα τρομερά μυστικά των παιδικών αναμνήσεων θάβονται κι αυτά προσεκτικά σε μια σειρά από κουτιά φερετράκια…ο καλλιτέχνης κερδίζει το δικαίωμα της ελευθερίας του, και χρεώνεται το τίμημα της νεκρικής μοναξιάς του. Είναι ένα τραγικό πρόσωπο ο καλλιτέχνης έτσι όπως το εννοεί ο Ακριθάκης. Είναι ένας ζωντανός-νεκρός, καταδικασμένος να βιώνει ταυτόχρονα ο ίδιος την ζωή και τον θάνατό του.”
Είναι Φεβρουάριος του 1990. Ο Αλέξης βρίσκεται ακόμα στο ατελιέ του στην Φιλοθέη. Τον συναντώ με την ηρωίνη να κυλά στο αίμα του. Πάνω στο τραπέζι βρισκόταν μια σακούλα με 50 γραμμάρια. Δεν ήταν σε θέση να κάνουμε συνέντευξη. Ετοίμαζε την έκθεσή του, τα λουλούδια του, φόρο τιμής στους φίλους του που είχαν αυτοκτονήσει. Την επομένη μου στέλνει στο σπίτι ένα γράμμα ζωγραφισμένο με λουλούδια κι αυτό…ίδια λουλούδια των αυτόχειρων φίλων του.
“ Αγαπητέ Νίκο
Μου ζήτησες μια συνέντευξη για την έκθεση με τα λουλούδια στην γκαλερί “7”. Τα λουλούδια στην μνήμη των αυτόχειρων φίλων μου. Λοιπόν αντί για συνέντευξη προτιμώ να σου γράψω αυτό το γράμμα χωρίς να είσαι υποχρεωμένος να το δημοσιεύσεις. Μην φανταστείς πως κι εγώ δεν έχω περάσει τέτοιες σκέψεις. Ζούμε σε μια εποχή που τα πάντα έχουν διαλυθεί.
Το 1960 στο Παρίσι ο Κώστας Μιχαλόπουλος έγραψε ένα ποίημα “ Πάμε να φύγουμε εαυτέ μου “
Ο ποιητής Τάσος Δενέγρης σε κάποιο κείμενό του για τον Γιώργο Μακρή τελείωνε με την εξής φράση “…Η απελπισία θα πρέπει να τον σκότισε, κι έτσι ανέβηκε στην ταράτσα και από κει σκορπίστηκε στους ανέμους.”
Για τον Θάνο Ζευγολάτη δεν έχει γραφτεί τίποτα. Ήτανε φίλος μου και είχε και αυτός έναν ηρωικό θάνατο. Όσο για τον Σπύρο Κοντολέον, πήρε το υδροκυάνιο μέσα σε σουμάδα και είπε στην μάνα του “ Στην υγειά σου μάνα.”
Νίκο μου τα λουλούδια είναι μια καινούρια δουλειά μου. Κάποιο πρωί μόνος στο σπίτι έπινα το τσάι μου. Την προηγούμενη μια φίλη είχε φέρει γλαδιόλες. Τις αντιπαθώ. Αλλά δεν ξέρω πώς μου ήρθε η ιδέα να ζωγραφίσω λουλούδια που δεν αγαπώ. Έτσι άρχισα κάθε μέρα να πηγαίνω στο ανθοπωλείο της γειτονιάς μου να αγοράζω ένα λουλούδι αντιπαθητικό κατ’εμέ και να το ζωγραφίζω. Μέρα με την μέρα όμως κατάλαβα πως αυτά τα λουλούδια παίρνανε μια παραμόρφωση, και έβγαινε μια μοναξιά, κάτι υάκινθοι γίνονταν νεκρικοί.
Άρχισε ο μεγάλος προβληματισμός, που βρίσκομαι? ΤΙ κάνω? Γιατί ζωγραφίζω? Τα πρώτα λουλούδια τα έσκισα. Και θέλω να σου τελειώσω αυτό το γράμμα με μια φράση του Κώστα Καρυωτάκη “…που σβήνουμε όλοι, φεύγουμε έτσι νέοι, σχεδόν παιδιά.”
Νίκο σε φιλώ. Αλέξης
Από factorx στις 30/10/2011
Γερμανοί δημοσιογράφοι καλούν τους Έλληνες να μηνύσουν τους βιαστές τους
Από factorx στις 30/10/2011
Αυτό είναι δημοσιογραφία. Η γερμανική εφημερίδα Handelsblatt έστειλε στην Ελλάδα 20 δημοσιογράφους για να ζήσουν την κατάσταση που επικρατεί τελευταία στη χώρα. Μίλησαν με κόσμο, με πολιτικούς, πήγαν στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Και τι νομίζετε ότι έγραψαν στο άρθρο τους;
«Αν ήμουν Έλληνας θα είχα κάνει μήνυση στους δανειστές μου για σωματική βλάβη».
Είδαν μια χώρα στα όριά της, εξαντλημένη, διαλυμένη από τη μέγγενη του χρέους και της ευρωπαϊκής… αλληλεγγύης.
«Αν ήμουν Έλληνας θα είχα μηνύσει τους δανειστές μου και το βράδυ θα κατέβαινα στο Σύνταγμα για να διαδηλώσω μπροστά στο Κοινοβούλιο, ώστε να εκφράσω την διαμαρτυρία μου για μια πολιτική κατά της κρίσης που το μόνο που κάνει είναι να την επιδεινώνει», δηλώνουν και συνεχίζουν:
Τα αποτελέσματα (εννοείται του σχεδίου διάσωσης) δεν μπορούν να είναι πιο αποκαρδιωτικά. Η οικονομική ζωή σβήνει, η ανεργία αυξάνεται, οι νέοι άνθρωποι ονειρεύονται να φύγουν στο εξωτερικό. Και το χρέος ανεβαίνει συνεχώς χωρίς τα μέτρα να φέρνουν αποτέλεσμα».
Το επόμενο είναι ακόμη πιο σοβαρό που αναφέρουν:
«Πιο επικίνδυνα όμως είναι όσα δεν φαίνονται. Αν ήμουν από την Ελλάδα θα ήμουν μεταξύ αυτών που θα έβλεπαν με ανησυχία και με επαγρύπνηση την στρατιωτική μηχανή που κυβερνούσε από το 1967 ως το 1974 και που μπορεί να ψάχνει την ευκαιρία να δράσει. Το ξέρουμε από πολλές χώρες: οι θεραπείες – σοκ είναι εχθροί της Δημοκρατίας». Αν και υπερβολική μια τέτοια πρόβλεψη εντούτοις δείχνει πώς σκέφτονται οι ξένοι για εμάς.
«Ένα τέτοιο βουνό χρέους δεν μπορεί να μειωθεί συρρικνώνοντας την οικονομική δύναμη. Αν και η χώρα έχει λάβει τα σκληρότερα μέτρα που έχει πάρει δυτική χώρα εκτός πολέμου, το χρέος έχει μεγαλώσει κατά 67 δισεκατομμύρια ευρώ, σε σχέση με το ΑΕΠ έχει φτάσει από το 127% στο 157%. Το σπιράλ της κρίσης τρέχει όλο και πιο γρήγορα. Η συμφωνία της Συνόδου Κορυφής θα επιβραδύνει την αποσύνθεση της χώρας αλλά δεν θα τη σταματήσει. Όλα άργησαν κατά ενάμιση χρόνο. Αν τότε είχε γίνει διαπραγμάτευση του χρέους σήμερα θα ήταν κάτω από 100% του ΑΕΠ. Όπως έχουν τα πράγματα η χώρα θα μείνει αποκλεισμένη από τις αγορές για πολύ καιρό”, τονίζουν.
Και το εντυπωσιακό οι Γερμανοί το αφήνουν για το τέλος:
“Αν είχαμε φερθεί στους Γερμανούς αδελφούς μας της Ανατολικής Γερμανίας όπως φερόμαστε τώρα στους Έλληνες, αυτοί θα ζούσαν ακόμη στην φτώχεια.
Αυτά που κάναμε τότε για αυτούς: μηδενική φορολογία στις εταιρείες, προγράμματα στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αύξηση μισθών για να δημιουργήσουμε καταναλωτική δύναμη – όλα αυτά γίνονται αντίθετα στην Ελλάδα».
Όλα όσα λέμε τόσο καιρό τα είδαν οι Γερμανοί δημοσιογράφοι και τα έγραψαν στους συμπολίτες τους που πιστεύουν ότι είμαστε λαμόγια και τεμπέληδες.
Είδαν μια χώρα τσακισμένη, που επί 1,5 χρόνο έκανε τεράστια λάθη, που η κυβέρνησή της την οδήγησε στην καταστροφή και οι Ευρωπαίοι εταίροι την έσπρωξαν στο γκρεμό.
This entry was posted in Πρώτη Σελίδα. Bookmark the permalink.
Από factorx στις 30/10/2011
Αυτό είναι δημοσιογραφία. Η γερμανική εφημερίδα Handelsblatt έστειλε στην Ελλάδα 20 δημοσιογράφους για να ζήσουν την κατάσταση που επικρατεί τελευταία στη χώρα. Μίλησαν με κόσμο, με πολιτικούς, πήγαν στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Και τι νομίζετε ότι έγραψαν στο άρθρο τους;
«Αν ήμουν Έλληνας θα είχα κάνει μήνυση στους δανειστές μου για σωματική βλάβη».
Είδαν μια χώρα στα όριά της, εξαντλημένη, διαλυμένη από τη μέγγενη του χρέους και της ευρωπαϊκής… αλληλεγγύης.
«Αν ήμουν Έλληνας θα είχα μηνύσει τους δανειστές μου και το βράδυ θα κατέβαινα στο Σύνταγμα για να διαδηλώσω μπροστά στο Κοινοβούλιο, ώστε να εκφράσω την διαμαρτυρία μου για μια πολιτική κατά της κρίσης που το μόνο που κάνει είναι να την επιδεινώνει», δηλώνουν και συνεχίζουν:
Τα αποτελέσματα (εννοείται του σχεδίου διάσωσης) δεν μπορούν να είναι πιο αποκαρδιωτικά. Η οικονομική ζωή σβήνει, η ανεργία αυξάνεται, οι νέοι άνθρωποι ονειρεύονται να φύγουν στο εξωτερικό. Και το χρέος ανεβαίνει συνεχώς χωρίς τα μέτρα να φέρνουν αποτέλεσμα».
Το επόμενο είναι ακόμη πιο σοβαρό που αναφέρουν:
«Πιο επικίνδυνα όμως είναι όσα δεν φαίνονται. Αν ήμουν από την Ελλάδα θα ήμουν μεταξύ αυτών που θα έβλεπαν με ανησυχία και με επαγρύπνηση την στρατιωτική μηχανή που κυβερνούσε από το 1967 ως το 1974 και που μπορεί να ψάχνει την ευκαιρία να δράσει. Το ξέρουμε από πολλές χώρες: οι θεραπείες – σοκ είναι εχθροί της Δημοκρατίας». Αν και υπερβολική μια τέτοια πρόβλεψη εντούτοις δείχνει πώς σκέφτονται οι ξένοι για εμάς.
«Ένα τέτοιο βουνό χρέους δεν μπορεί να μειωθεί συρρικνώνοντας την οικονομική δύναμη. Αν και η χώρα έχει λάβει τα σκληρότερα μέτρα που έχει πάρει δυτική χώρα εκτός πολέμου, το χρέος έχει μεγαλώσει κατά 67 δισεκατομμύρια ευρώ, σε σχέση με το ΑΕΠ έχει φτάσει από το 127% στο 157%. Το σπιράλ της κρίσης τρέχει όλο και πιο γρήγορα. Η συμφωνία της Συνόδου Κορυφής θα επιβραδύνει την αποσύνθεση της χώρας αλλά δεν θα τη σταματήσει. Όλα άργησαν κατά ενάμιση χρόνο. Αν τότε είχε γίνει διαπραγμάτευση του χρέους σήμερα θα ήταν κάτω από 100% του ΑΕΠ. Όπως έχουν τα πράγματα η χώρα θα μείνει αποκλεισμένη από τις αγορές για πολύ καιρό”, τονίζουν.
Και το εντυπωσιακό οι Γερμανοί το αφήνουν για το τέλος:
“Αν είχαμε φερθεί στους Γερμανούς αδελφούς μας της Ανατολικής Γερμανίας όπως φερόμαστε τώρα στους Έλληνες, αυτοί θα ζούσαν ακόμη στην φτώχεια.
Αυτά που κάναμε τότε για αυτούς: μηδενική φορολογία στις εταιρείες, προγράμματα στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αύξηση μισθών για να δημιουργήσουμε καταναλωτική δύναμη – όλα αυτά γίνονται αντίθετα στην Ελλάδα».
Όλα όσα λέμε τόσο καιρό τα είδαν οι Γερμανοί δημοσιογράφοι και τα έγραψαν στους συμπολίτες τους που πιστεύουν ότι είμαστε λαμόγια και τεμπέληδες.
Είδαν μια χώρα τσακισμένη, που επί 1,5 χρόνο έκανε τεράστια λάθη, που η κυβέρνησή της την οδήγησε στην καταστροφή και οι Ευρωπαίοι εταίροι την έσπρωξαν στο γκρεμό.
This entry was posted in Πρώτη Σελίδα. Bookmark the permalink.
10/29/2011
Φεύγει ο Φαύλος
Ήταν η ώρα του. Αυτός και θλιβερή του τράπουλα. Φεύγουν και αφήνουν μόνο χάος και μια χώρα στα όρια της. Έτσι τελειώνει η οικογένεια των φαυλων Παπανδρέου!!!
Ήταν απλά ανάγκη ηθική μα πάνω απ´ολα αισθητική!!!
Ήταν απλά ανάγκη ηθική μα πάνω απ´ολα αισθητική!!!
Φεύγει ο Φαύλος
Ήταν η ώρα του. Αυτός και θλιβερή του τράπουλα. Φεύγουν και αφήνουν μόνο χάος και μια χώρα στα όρια της. Έτσι τελειώνει η οικογένεια των φαυλων Παπανδρέου!!!
Ήταν απλά ανάγκη ηθική μα πάνω απ´ολα αισθητική!!!
Ήταν απλά ανάγκη ηθική μα πάνω απ´ολα αισθητική!!!
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)