Τέχνη και Πολιτική
Μήπως το φιλμάκι του Γαβρά έδινε επιχειρήματα στους…Βρετανούς;
Επειδή ξεκίνησε μεγάλη συζήτηση στο προηγούμενο σχετικό δημοσίευμα του antinews για το φιλμάκι του Γαβρά που «λογοκρίθηκε» (Δαμανάκη μαινόμενη…) καλό είναι να τα πούμε όλα
Ας ξεκινήσουμε από τα δεδομένα, από τα «κατακτημένα», απ’ αυτά που συμφωνούμε όλοι:
Η Τέχνη δεν μπορεί να υποτάσσεται στην Πολιτική.
Υπάρχει όμως και το αντίθετο:
Και η Πολιτική δεν μπορεί να υποτάσσεται στην Τέχνη.
Ένα Μουσείο υπερασπίζεται το δημόσιο συμφέρον. Για την ακρίβεια υπερασπίζεται δημόσιο αγαθό. Και γι’ αυτό είναι υποχρεωμένο να ασκεί Πολιτική. Κι όταν ασκεί Πολιτική, δεν οφείλει να υποτάσσεται στις προτεραιότητες της Τέχνης, ούτε να δίνει λογαριασμό σε κάθε καλλιτέχνη.
Για παράδειγμα, αν το φιλμάκι έδινε την εντύπωση ότι η μεγάλη καταστροφή στον Παρθενώνα έγινε τον 5ο αιώνα από τους φανατικούς πρωτο-χριστιανούς κι όχι από το Έλγιν στις αρχές του 19ου αιώνα, τότε σωστά αποφάσισε να το κόψει η διεύθυνση του Μουσείου.
Σημασία εδώ δεν έχει η «καλλιτεχνική αξία» του μικρού φίλμ animation. Σημασία έχει η ουσία. Το μουσείο οφείλει να προβάλει το αίτημα επανένωσης των μαρμάρων του Παρθενώνα. Όχι να προσφέρει στο Βρετανικό Μουσείο το προσχηματικό επιχείρημα ότι «οι Χριστιανοί ζηλωτές κατέστρεψαν τα μάρμαρα και ο λόρδος Έλγιν τα έσωσε»!
Όταν το Λούβρο ετοιμάζει κάποια έκθεση, η διεύθυνση του έχει τον τελικό λόγο για το τι και πώς θα προβληθεί και σε ποιες αναλογίες με τα υπόλοιπα.
Αυτό δεν το έκανε το Μουσείο της Ακρόπολης. Γι’ αυτό βρέθηκε στη δύσκολη θέση να κόψει κάτι που ΔΕΝ θα έπρεπε να έχει δείξει εξ αρχής.
Γιατί ανεξάρτητα από την αισθητική αξία ήταν ακατάλληλο για «ενημερωτικό υλικό» του Μουσείου και αναντίστοιχο προς το μήνυμά του. Που ήταν να προβάλει τα μάρμαρα και την ενοποίησή τους, όχι να διχάσει τους Έλληνες…
Εδώ έχουμε ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα, πώς η Τέχνη και η Πολιτική οφείλουν να κρατάνε αποστάσεις ασφαλείας μεταξύ τους.
Ούτε η Πολιτική να υποτάξει την Τέχνη, ούτε να υποταχθεί στην Τέχνη.
Η Πολιτική υπηρετεί ένα δημόσιο αγαθό.
Η Τέχνη υπηρετεί την υποκειμενική αλήθεια του δημιουργού της.
Όσο λάθος είναι να υποτάξουμε την υποκειμενική αλήθεια στο δημόσιο συμφέρον, άλλο τόσο λάθος είναι να υποτάξουμε το δημόσιο συμφέρον στην υποκειμενική αλήθεια κάποιου – όποιος κι αν είναι αυτός.
Δεν είναι όλα τα δημιουργήματα του ανθρώπινης έκφρασης «μνημειακά έργα τέχνης». Αυτή η ισοπέδωση οδηγεί στον απόλυτο παραλογισμό.
Μια διαφήμιση μπορεί να έχει αξία ως εικαστικό δημιούργημα, αλλά είναι πάντα στη διακριτική ευχέρεια της εταιρίας που την αγοράζει να την χρησιμοποιήσει ή να την απορρίψει ή να την τροποποιήσει.
Ένα ενημερωτικό υλικό που παράγεται για ένα μουσείο ή οποιοδήποτε ίδρυμα, μπορεί να έχει (ή να μην έχει) λογοτεχνική αξία ως κείμενο ή εικαστική αξία ως μορφή…
Αλλά βρίσκεται στην απόλυτη διακριτική ευχέρεια του ιδρύματος για τις ανάγκες του οποίου φτιάχτηκε να το τροποποιήσει ή να το απορρίψει.
Κι αν αυτό που «εξιστορεί» είναι η μισή αλήθεια, ή μια στρεβλή αλήθεια, μπορεί και να τροποποιήσει και να το αλλάξει.
Οπότε το ερώτημα είναι αν ορθά άλλαξε. Κι όχι αν «δικαιούται» ή όχι το Μουσείο να τροποποιήσει το ενημερωτικό υλικό του.
Αυτά μόνο στην Ελλάδα λέγονται. Παντού αλλού θεωρούνται ακατανόητες ακρότητες.
Κι αν επικρατήσει η άποψη αυτή, τότε ουδείς οργανισμός θα παραγγέλνει ενημερωτικό ή διαφημιστικό υλικό. Γιατί όλοι θα φοβούνται πως αν δεν τους αρέσει το τελικό προϊόν, τότε δεν θα μπορούν να το αλλάξουν, γιατί θα τους «καταγγέλλουν» πως ακρωτηριάζουν έργο «τέχνης».
Το να παρουσιάζουμε το φιλμάκι του Γαβρά ως μνημειακό έργο Τέχνης – ως ισοδύναμο της Τζοκόντα, ας πούμε – την ακεραιότητα του οποίου οφείλουμε να σεβαστούμε με θρησκευτική ευλάβεια καταντά γελοίο.
Όχι, το φιλμάκι ήταν πρωτόλειο. Αλλά ακόμα κι αν ήταν αληθινό και μοναδικό «αριστούργημα» του animation, αν το Μουσείο δεν το ενέκρινε, και έπρεπε και μπορούσε και δικαιούνταν και υποχρεούνταν να το κόψει, ή να το αλλάξει ή να το απορρίψει…
Η ελευθερία της Τέχνης, είναι ελευθερία κάθε καλλιτέχνη να δημιουργεί. Όχι υποχρέωση κάθε τρίτου να χρησιμοποιεί το προϊόν κάθε δημιουργού.
Και κάτι τελευταίο: Είναι αλήθεια ότι οι φανατικοί των πρωτοχριστιανικών χρόνων κακοποίησαν τα αρχαιοελληνικά μνημεία. Κι όχι μόνο τον Παρθενώνα.
Αλλά αυτό είναι η μισή μόνο αλήθεια. Από την άλλη πλευρά, είναι επίσης αλήθεια ότι οι Πατέρες της Εκκλησίας είχαν βαθειά ελληνομάθεια και η δογματική συγκρότηση της Πίστης είναι στέρεα θεμελιωμένη πάνω στον Πλάτωνα κυρίως (και στη νεοπλατωνική Σχολή).
Ο Χριστιανισμός διέσωσε την – και διασώθηκε από την – αρχαιοελληνική φιλοσοφία. Αν δεν ήταν το αρχαιοελληνικό πνεύμα, ο Χριστιανισμός δύσκολα θα διασωζόταν ως κάτι παραπάνω από μια ιουδαϊκή αίρεση.
Αν αναζητούμε την αλήθεια, ας την πούμε ολόκληρη. Κι όχι με αφορμή το Μουσείο να πούμε τις μισές αλήθειες που μας βολεύουν κάθε φορά…
Δεν δημιουργήθηκε το Μουσείο για να λύσουμε τα προβλήματα Αρχαιότητας-Χριστιανισμού.
Δημιουργήθηκε για να ενωθούν τα γλυπτά του.
Όχι αυτά που κατέστρεψαν οι ζηλωτές του 5ου αιώνα. Αυτά που καταλήστεψε ο Έλγιν το 1802.
Όποιος δεν μπορεί να δει αυτό, δεν μπορεί να δει τίποτε…
Θ.Κ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου