Άγνωστη συζήτηση Οδυσσεα Ελύτη-Τεριάντ 12

-Ναι το βλέπω.Βλέπω και γενικότερα να μιλάτε για τα μυστικά της τέχνης σας χωρις τις επιφυλάξεις που είχαν οι παλαιότεροι...

-Κατοικώ το γιαλινο σπίτι που έλεγε ο Μπρετόν...

-Τότε θα μου επιτρέψετε να επωφεληθώ.Μιλήσατε για τις ανάγκες που έχει κατα την αντίληψή σας η η Ποίηση που μας έρχεται.Ποιές άλλες βλέπετε?

-Ενδεικτικά θα σας αναφέρω μερικές... Την ανάγκη π.χ. να μετατοπιστεί το ποίημα,σαν νοητό σώμα,απο τον άξονα "παράδοξη ψυχολογική περίπτωση", στον άξονα "αντικειμενικό κάλος".Ένα λάθος της εποχής μας,είναι οτι ζήτησε το "εξαιρετικό" απο την" εξαίρεση",κάτι το αυτονόητο.Σημασία θα είχε να αναζητήσει το ίδιο πράγμα, απ'οτι αποτελεί τον "κανόνα". Σήμερα,οι ποιητές μας,ποντάρουν περισσότερο στη περιέργεια των ανθρώπων και λιγότερο στην ανάγκη του να γευτεί ομορφιά.Και με" ομορφιά" δέν εννοώ βέβαια την ωραιοπάθεια.Γιαυτό τους βλέπουμε να εμπνέονται απο τις εξωτερικές εναλλαγές, απο όπου πηγαίνουν, απο ότι βλέπουν, για να κάνουν "ενσταντανέ".Βελτιωμένα υποκειμένικά ημερολόγια.

-Εσείς δε γράψατε ποιήματα που να ξεκινούν απο ένα συγκεκριμένο εξωτερικό γεγονός?

-Απολύτως.Μπορώ μάλιστα να πω οτι ξεκινώ πάντα απο το συγκεκριμένο.Μόνο που το ζήτημα,δεν είναι απο που ξεκινά κανείς,αλλα που ζητά να φθάσει.Και όταν πηγαίνω εγώ στη Αφρική η στην Νορβηγία,δε ζητώ να φθάσω στους αραπάδες η στα φιόρδ.Ακόμη περισσότερο,δεν εμπνέομαι ποτέ απο μιά ωραία δύση,ένα ωραίο ποίημα για τη δύση.Αυτό θα ήτανε παιδαριώδες.

-Η στιγμή μου φαίνεται κατάλληλη να υποβάλλω και το κλασσικό πια ερώτημα...Πώς γράφετε εσεις? Έτσι θα περάσουμε απο τη Ποίηση στη Ποίησή σας...

-Κάτι τέτοια ερωτήματα-και να με συμπαθάτε-μου θυμίζουν άλλα,σχετικά με τον Έρωτα,που απασχολούσαν τα λευκώματα των δεσποινίδων,εδώ και έναν αιώνα.

-Και όμως, μια ποιητική ιδέα συχνά συνεπαίρνει όπως ο έρωτας-λένε...

-Πόζες ,που η εποχή μας δεν τις σηκώνει.Οι ιδέες,ξέρω εγώ,που τελούν σε ποιητική κατάσταση,προυπάρχουνε μέσα μου διαμορφωμένες απο τον τρόπο της συναναστροφής μου με τα πράγματα,σε ορισμένο τόπο και χρόνο. Κάθε ποιητής,νομίζω,απο τη στιγμή που γράφει τον πρώτο στίχο του,κλείνει μέσα του σαν σ'ενα μικρό πυρήνα,ολόκληρο το ιδεολογικό περιεχόμενο,του έργου που θα αναπτύξει.Κι εδώ έρχεται το συγκεκριμένο στοιχείο που δίνει την αφορμή.Εντοπίζει την έμπνευση γύρω απο μια εστία,που θα πλατύνει κα θα αναπτυχθεί σε μικρόν αυτοτελή κόσμο, αλλα που μ'αυτό,δεν θα πάψει νάποτελεί μέρος της γενικής ιδέας που είπαμε οτι προυπάρχει μέσα μας.Συνήθως,αυτό,δ ί ν ε τ α ι με δυό-τρείς στίχους,η ακόμη και με έναν,που αμέσως,ο τεχνίτης που παραμονεύει μέσα μας, τον παραλαμβάνει με το γνωστό μεράκι του,και τον λογαριάζει επάνω στα μέτρα ενός υποθετικού συνόλου.Άλοτε,βλέπει οτι κρατεί στα χέρια του μια καλή αρχή ποιήματος, το οποίο πρέπει να γίνει τόσο ακριβώς, και έτσι ακριβώς,ποτέ διαφορετικό.Κάποτε,ταιριάζει τους δοσμένους στίχους στη μέση η στο τέλος του είδους που είναι να γεννηθεί γύρω απο αυτούς.Κατόπιν αρχίζει να δουλεύει.Και τότε,αλλάζει συχνά σχέδιο,επειδή αρχίζει να βρίσκει στην πράξη πράγματα που αλλοιώς ,χωρίς να έχει βουτηχτεί στα νερά,δε θα έβρισκε ποτέ,πράγματα που όχι λίγες φορές,ξεπερνούν σε σημασία το αρχικό εύρυμα,και γίνονται καίρια και αποφασιστικά μέσα στην εξέλιξη της μονάδας του ποιήματος.Η εργασία αυτή είναι περιορισμένη σε έκταση και απέραντη σε βάθος και πλοκή.Στο μινιμουμ ενός νοητού χωρου, ο ποιητής οφείλει να αναπτύξει παράλληλα και ταυτόχρονα,πολλαπλές ενέργειες,που πιάνουν απο τη φιλοσοφική αρχή των ιδεών του και φτάνουν έως την πεζότερη φαινομενικά τεχνητη ανάγκη.Πρέπει ακόμη,σε όλο αυτό το διαστημα, να μένει συνεπής..Συνεπής στις αρχές του,στο ύφος του.Στα πρίν και στα μετά του έργου που σχεδιάζει,επειδή η έσχατη αρμονία-τουλάχιστον για την αντίληψη που έχουμε σήμερα εμείς-έγκειται στην προοπτικιή του συνόλου.


συνεχίζεται...


Η Συζήτηση αυτή του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη με τον Τεριάντ, έγινε την Ανοιξη του 1951,τους μήνες Μάιο-Ιούνιο,μεταξύ Ρώμης και Παρισίων.