Συζήτηση ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ-ΤΕΡΙΑΝΤ 20

-Μόνο που μας καταδικάζει σε όλα τα μειονεκτήματα που θρέφουν οι μικροί απέναντι στους μεγάλους.

-Μου κάνει εντύπωση οτι οι σημερινοί νέοι μετράτε το κάθε τί,απο την απόσταση τριάντα η πενήντα χρόνων.Η ιστορία και οι πολιτισμοί-το ξέρετε-μετριούνται με χιλιετηρίδες.Ο Ελληνισμός,έχει στο ενεργητικό του κύκλους μεγαλείου που-με συγχωρείτε για τη φαινομενική αφέλεια-τίποτε δε μας πείθει οτι δε θα τους συνεχίσει.Ούτε η ίδρυση ενός παγκόσμιου κράτους,που θα γίνει ,και που την εύχομαι.Επειδή εγώ,μιλώ για το Γένος, και όχι για το ¨Εθνος.Πρέπει να ξεσυνηθίσουμε απο την ιδέα οτι είμαστε μικροί για πάντα.Δεν θα σας μιλούσε,πιστεύω,έτσι,ένας εθνικόφρων μόνο,αλλά και ένας αναρχικός.

-Με παρεξηγήσατε ίσως.Δενα ήθελα να πώ αυτό.Απλώς ήθελα να αναρωτηθώ τι κάνει η Ελλάδα καα βάθος,με αυτά τα θαύματα που επιχειρεί κάθε τόσο?

-Κατά βάθος όπως λέτε,τίποτε άλλο παρά να ατιτάσσει κάτι στον αφανισμό της,όπως εμείς,ατιτάσσουμε κάτι στόν δικό μας,γράφοντας.Για να ζήσει.

-Γιαυτό γράφετε εσείς?

-Ναί.

-Φανταζόμουνα χίλιους άλλους λόγους.

-Κι εγώ.Κι έκανα την θητεία μου σε αυτούς.Στήν αρχή έγραφα για να δώσω μια υπόσταση στην προσωπικότητά μου που κινδύνευε.Ύστερα για να ικανοποιήσω μιαν άμετρη φιλοδοξία.Αργότερα για να ολοκληρώσω έναν κόσμο που μόνος μου είχα αρχίσει να διαμορφώνω.Αλλά σήμερα το βλέπω...Γράφω μόνο και μόνο για να ζήσω.Είναι μια αντιμετώπιση του θανάτου.Όλοι αργά-γρήγορα,αναγκαζονται να του αντιτάξουν κάτι.¨Αλλος τη θρησκεία.¨Αλλος το καθήκον,την οικογένεια,την πατρίδα,την επανάσταση.Πολλοί την επιπολαιότητά τους και μόνο,το κρασί η τη μεγαλύτερη δυνατή ηδονή.Υπάρχουμε και μερικοί που προτιμούμε το γράψιμο.Αυτό το γράψιμο γι'αυτό ειναι τόσο δεμένο με τη ζωή μας,τόσο ιερό.Υπακούει στο ένστικτο της αυτοσυντήρησης μας...


Συνεχίζεται...

Ησυζήτηση αυτή του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη με τον Τεριάντ,έγινε την Άνοιξη του 1951 μεταξύ Ρώμης και Παρισίων και η οποία δεν έχει δημοσιευθεί μέχρι σήμερα...

Άγνωστη συζήτηση ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ-ΤΕΡΙΑΝΤ 19

-Η υγεία όμως?

-Ναί.Απο την άποψη του κυττάρου που ζεί και αντιδρά στον αφανισμό του.΄Η της χειρονομίας που δε δέχεται την απελπισία μα της αντιτάσσει κάτι.Οι μεγαλύτεροι δημιουργοί της εποχής μας, και ας κραύγαζε η κριτική,έτσι, μαυτό τον τρόπο αντιδράσανε.Δέν εθρήνησαν την εποχή τους,αλλα της έθεσαν αντιμέτωπη την πιο φωτεινή, την πιο καθαρή σύνθεση που το πνεύμα τους μπορουσε να συλλάβει... Στα χρόνια του Ισπανικού πολέμου, ο LORCA, δίνειτο ROMANCERO GITANO.Στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο,ο MATISSE,φτάνει στίς τελειότερες χρωματικές συνθέσεις γυναικών και λουλουδιών,ενώ ο PICASSO, ανακαλύπτει τη μαγεία και τη θέρμη του Μεσογειακού χώρου.Και εδώ,σε μας,ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης, ύστερα απο μια μακρυά πάλη με έναν κόσμο που βουλιάζει,φτάνει απο το σύμβολο του ναυαγίου στο υψηλό δίδαγμα του φωτός.Είναι μικρά παραδείγματα αυτά?Χρειάζεται σοφία για να τα καταλάβει η πονολατρική μας παράταξή?

-Εκέινο που καταλαβαίνω τώρα εγώ,είναι για πιο λόγο η Ποίηση στην Ελλάδα,παίρνει την ειδική αυτή σημασία που ξέρουμε?Φτωχοί σε όλα και πλούσιοι στο φώς,κατα κείνο ανοίξατε το πνεύμα και απο κείνο ζητήσατε τη δικαίωση του αγώνα για την επιβεβαίωσή σας μέσα στούς αιώνες.Είναι ένας τίτλος οτι κυνηγούμε αυτή τη χίμαιρα..

-Δε φανήκαμε ποτέ λαός ρεαλιστής.Δεν εδείξαμε σε καμιά περίπτωση πρακτικό πνεύμα.Ψωμί,ελιά και ιδέα,να τι είμαστε.Την επάθαμε συχνά,και τιμωρηθήκαμε σκληρά.Κρατήσαμε όμως τη φυσιογνωμία μας, και ρίξαμε κατα πρόσωπο του κόσμου δυό-τρία θαύματα.Είναι μεγάλο αυτό.Και μοναδικό.


συνεχίζεται...


Η συζήτηση αυτή έγινε την Ανοιξη του 1951,μεταξύ Ρώμης και Παρισίων και μέχρι σήμερα δεν είχε δει το φώς ης δημοσιότητας...

Συνέχεια άγνωστης συζήτησης ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ-ΤΕΡΙΑΝΤ 18

-Το βλέπω τώρα.Βλέπω τα σπίτια με τους ασβεστωμένους τείχους,τόσο γνώριμους,οπου το κομένο ψωμί επάνω στο τραπέζι μοιάζει με ανοιχτό ευαγγέλιο και τους εχτρούς εκείνων που τα κατοικούν και που ποτέ δεν" είχαν πίσω τους ζωή με έλατα και κρύα νερά ". Είναι σκάνδαλο οτι σας τοποθέτησαν έξω απο την εποχή σας.

-Αυτά θα είχαν περιορισμένη και τοπική σημασία,αν έφταναν απο μόνου τους να εξαντληθούν. Αλλά με τραβούν,επειδή μου δίνουν το αίσθημα οτι γίνονται έ ν α με μια ορισμένη φύση,που η αντιστοιχία της πάλι σε μια κλίμακα πνευματική,ισοδυναμεί με κ α ν ό ν ε ς της ζωής μας.

Θέλετε να πείτε...

-Θα σας το πώ αλλοιώς.Απο το Αιγαίο έλπιζα να βγάλω μια μέρα κατι, σαν έναν καινούριο Ηθικό Δεκάλογο.Το σχήμα των καιρών μας έχοντας καταντήσει ένα μπερδεμένο κουβάρι από γραμμές,κάτι με έσπρωχνε να απώσω το δαχτυλο και να τίς ισιώσω.Να ξαναγυρίσω με όπλο το φώς εκεί που το σκοτάδι ασχημονούσε.Μιλώ για μιαν ανάγκη καθαρότητας που μοιάζει αισθητική,μα στο βάθος είναι ηθική,αφού απο μικρό παιδί,την Αδικία συνήθισα να την βλέπω σαν Ασκήμια.¨Οπως και σήμερα,,που όταν τύχει να θίγεται η ανθρωπιά μου,ζητώ να αντιδράσω σαν οργανισμός πιά,να τραφώ με κάτι καθαρό-ψωμί και σκέτο νερό μονάχα-πώς να το πώ-ή να ανοίξω ένα παράθυρο ή που λέει ο λόγος,και να συλλογιστώ μονάχα πως υπάρχει κάπου ένας γυαλός,ένα χοχλίδι,πράγματα που ο,τι και να τους κάνεις δε λ ε ρ ώ ν ο υ ν τ α ι.Απλή ποητική ιδιοτροπία?Θα έλεγα ένα είδος "μετάληψη" μάλλον,που δεν γίνεται να μήν έχει συμβολική δύναμη τεράστια.Και άν λέω πως μεταλαβαίνω τη σοφία των γραμμών,τη διαφάνεια του ουρανού, ή την ελευθερία του υγρού στοιχείου,είναι γιατί ξέρω οτι τα ίδια αυτά,με την προέκτασή τους,απο την άλλη όψη της πραγματικότητας που ζούμε, γίνονται ΝΟΜΟΙ που υπαγορεύουν πράξεις με ανάλογη σημασία.Σταματώ εδώ πέρα.Δε θέλω να συνεχίσω ερμηνεύοντας έννοιες που μόνον ποιητικά γίνεται να δοθούν.Θα επιμείνω μόνο στο ύστατο σημείο,που είναι και το "ενωτικο και το κυρίραχο"....το φώς. Απο εκεί ξεκινά,εκεί εμποτίζεται,και εκεί τελειώνει όλος αυτός ο κόσμος.Ενα στοιχείο απόλυτης δικαιοσύνης,που η επαναστροφή του επάνω στίς αμαρτίες μας ηγεμονικά και κυρίαρχα (Ήλιος ο Πρώτος) είναι το ποιητικό μου αίτημα.Έτσι αρχίζει και έτσι τελειώνει η "φυσική μεταφυσική μου",όπως είπε κάποιος.Και αυτό δεν έχει σημασία για τούς ανθρώπους μιάς περιοχής που λέγεται Αιγαίο ή Ελλάδα ή Μεσόγειος, αλλά για όλη την Οικουμένη.Ελπίζω ναβλέπετε την παλινδρομική λειτουργία που μνημόνευσα στήν αρχή,και την αποοστολή του ποιητή.Αποστολή ρητή....Να ρίχνει σταγόνες φώς μέσα στο σκοτάδι που μας περιτριγυρίζει.Ίσως αυτό να έδωσε αφορμή σε μερικούς να με ονομάσουν ποιητή της χαράς΅.Ωστόσο η χρά βρίσκεται μακρύα ω πολύ μακρυά μου.Καί εδώ που τα λέμε μου είναι αδιάφορη.



Συνεχίζεται...

Η συζήτηση αυτή έγινε τήν Ανοιξη του 1951 μεταξύ Ρώμης και Παρισίων και η οποία δεν έχει δημοσιευθεί μεχρι σήμερα.

Άγνωστη συζήτηση ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ-ΤΕΡΙΑΝΤ 17

-Ξαναγυρίζουμε βλεπω πάλι στο αρχαίο μύθο..

-Στή λειτουργία του αρχαίου μύθου,προσέξτε,και όχι στον αρχαίο μύθο.Επιμένω,γιατι μόνο ο όρος "λειτουργία" δείχνει καθαρά αυτό που με έκανε να επιχειρώ μεταμορφώσεις που σωματώνουν ιδέες και ιδεοποιούν μορφες.

-Παραδείγματος χάριν...

-Παραδείγματος χάριν μια κοπέλλα που γίνεται καρπός (Η πορτοκαλλένια) ή μια ψυχική διάθεση που γίνεται δένδρο(Η Τρελή Ροδιά) ή ακόμα μια έννοια αφηρημένη που γίνεται σώμα(Σώμα του Καλοκαιριού).Μεταμορφώσεις,απο μια άποψη τόσο αθώες...

-Δεν το είχα σκεφτεί,ομολογώ. Μα το παράδειγμα δειχνει καθαρά τη μέθοδο.

-Τη μέθοδο που με βοήθησε να λυτρωθώ απο το τυπικό της αρχαίας μυθολογίας χωρίς και να απιστήσω στο "τιμιώτατον" που αντιπροσωπεύει αυτή για μένα. Φυσικά είμαι ένα άτομο,και δεν έχω το τρόπο να δώσω στα πρόσωπα που με απασχολούν,το κύρος των προσώπων του μύθου.Μήτε βαυκαλίζομαι με την ιδέα αυτή.Η ικανοποίησή μου,είναι,να αισθάνομαι οτι τουλάχιστον αυτά, έχουν ένα αντίκρυσμα στην σύγχρονη πραγματικότητα. Η"Μαρίνα" και η "Ελένη",έρωτες της εφηβείας με τη γεύση του ανέφικτου,ομαδικό γνώρισμα της γενεάς μας.Η "Μυρτώ" ένα λαικό αισθησιακό κορίτσι,το πρώτο που μας μύησε στη σεξουαλική ζωή.Το "αγόρι με το γρατζουνισμένο γόνατο" που είναι και το "Ναυτάκι του περιβολιού".Λίγο,ως πολύ,στηνΕλλάδα,όλοι μας κάποτε υπήρξαμε τέτοια "ναυτάκια".Εικονίσματά μας είχαμε τους αγωνιστές του -21,που τούς βρίσκαμε οι περισσότεροι στα γενεαλογικά μας δένδρα.Και οι ακρογυαλιές οπου παίζαμε,τριγυρισμένες ακόμα απο τα κανόνια που μας έδωσαν την Ελευθερία.Φροντίζω πάντοτε να υπάρχει στο δεύτερο πλάνο το στοιχείο του αγώνα για την Ελευθερία,που εστάθηκε το καθημερινό μας ψωμί,αιτία αδιάκοπης δυστυχίας και ψυχικού μεγαλείου.Ό,τι είναι η μοίρα της Ελλάδας.
Οπόλεμος της Αλβανίας κ α ί γιατι ήταν προσωπική εμπειρία μου,κ α ί γιατί παρουσίαζε όλα τα γνωρίσματα ενός πολέμου διακαιωμένου, μου έδωσε την ευκαιρία να δεθώ φυσιολογικά ξανά με τα περασμένα,και να συνεχίσω.Το ίδιο αγόρι που μεγάλωνε κάτω από τη σκιά της Μπουμπουλίνας,δε μπορούσε παρά να γίνει ο "Ανθυπολοχαγός της Αλβανίας",που πεθαίνει μόνο συμβατικά.
Ουσιαστικά,ξαναπροβάλλει στα χρόνια της Κατοχής, και ακουμπάει επάνω στην πατρίδα του "με το κουράγιο που ακουμπάει στη μπόρα το έλατο". Κι άν η μέρα έρθει να λευκανθεί,θα τον βρούμε πάλι σε μια πράσινη παραλία,ανάμεσα στους "γέροντες που έχουν ενα παληό πουνέντε στο γύρω του προσώπου τους," εκείνους που κάτεχαν "ν'αλλάξουν μ'ενα λόγο τους τα πεπρωμένα".Η συνέχεια του Ελληνισμού με συνεχίζει.



Σημείωση...
Η συζήτηση αυτή έγινε την Άνοιξη του 1951,μεταξύ Ρωμης και Παρισίων, και η οποία δεν έχει δημοσιευθεί μέχρι σήμερα.
Αύριο η συνέχεια...

Άγνωστη συζήτηση ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ-ΤΕΡΙΑΝΤ 16

-Περίεργο...

-Το ξέρω.Βρίσκομαι μακρυά απο τις απασχολήσεις των συγχρόνων μου,και πολλες φορές αναρωτιέμαι αν είμαι ποιητής,με την έννοια που αντιλαμβάνεται τους ποιητές ο κόσμος.Δεν επιμένω,σημειώστε διόλου σ΄αυτόν το τιτλο...

--Είπα "περίεργο",γιατί ένας ιστορικός της λογοτεχνίας μας,έγραψε οτι συγκεντρώνετε χαρακτηριστικά τις αρετές της λογοτεχνίας μας,ενώ βλέπω οτι συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.

-Δεν είμαι αρμόδιος να κρίνω τους ιστορικούς της λογοτεχνίας μας...

-Τότε ας ξαναγυρίσουμε,αν δεν έχετε αντίρρηση,εκεί που είχαμε σταματίσει...Στον μηχανισμό της μυθοποίησης,και στην αντιστοιχία του φυσικού και του ηθικού κόσμου,με την επαναστροφή της ιδέας.Πως είδατε σύμφωνα με αυτά το Αιγαίο, και πώς ο κύκλος της Αλβανίας και της κατοχής,ήρθε, όπως είπατε, να βοήθήσει την ολοκλήρωση των προσπαθειών σας?

-Από την εμπειρία στην Ιδέα,και αντίστροφα,η παλινδρομική αυτή λειτουργία είναι που προσδιορίζει κάθε φορά τη μοίρα του έργου.¨Οσο τελειότερα γίνεται η λειτουργία αυτή,τόσο η αρχική και συγκεριμένη αφορμή,η δοσμένη από την εμπειρία,προβάλλει πιο καθαρή,τόσο η άλλη κατάληξή της,η ποιητική ιδέα,αποβάλλει τον τοπικό χαρακτήρα της και αγγίζει ενδιαφέροντα οικουμενικά.¨Ετσι,από την εμπειρία -φύση,διαδοχικά,πέρασα στην Ελληνική -φύση,απο κεί στη Νησιωτική-φύση,κι'απο κεί στη φύση-Αιγαίο,στενεύοντας ολοένα το διάφραγμα,ώστε να έχω στα χέρια μου μιαν αφετηρία εντελώς καθαρή.Αυτό είναι το ηθογραφικό τοπίο που είδανε οι κριτικοί μου.Αλλά το τοπίο αυτό,στάθηκε για μένα, ένας χ ώ ρ ο ς και μαζί μιά μ ο ν ά δ α .Χώρος που του αρμόζουν ορισμένοι άνθρωποι,και ορισμένες πράξεις.Μονάδα φύσης,που μπορεί να εξαργυρωθεί,με ορισμένες πάλι πνευματικές αξίες.Η άλλη όψη του νιμίσματος,εκείνη που κοιτάει κατα την Ποίηση,θα ήτανε μια κατάσταση ανθρώπινη,δευτερωμένη απο ένα ηθικό νόημα,κατάσταση ανάλογη με τη θρησκευτική,και με τη συνείδηση αυτή τη φορά,στη θέση του άγνωστου θεού....


Η συζήτηση αυτή,πραγματοποιήθηκε την Άνοιξη του 1951,μεταξύ Ρώμης και Παρισίων, και η οποία μέχρι σήμερα δεν έχει δει το φώς της δημοσιότητας..

Συνέχεια άγνωστης συζήτησης ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ-ΤΕΡΙΑΝΤ 15

Ο "Ανθυπολοχαγός της Αλβανίας"ωστόσο, γίνηκε δεκτός θριαμβευτικά...

-Μόνο που τον βαραίνουν ελαττώματα,ανάλογα η και περισσότερα από άλλα παλαιότερα ποιήματά μου.Φοβούμαι οτι και εδώ,το θέμα είναι που παρασύρει.Όσο για μένα,ο "Ανθυπολοχαγός", δεν θα είχε νόημα αν δεν ερχόταν να συνεχίσει και να συνενώσει δύο προσπάθειες που είχαν φανερωθεί στον πρώτο κύκλο των ποιημάυων μου.Από τη μια μεριά να δημιουργηθεί μέσα στον νεοελληνικό κόσμο ένας μύθος, με "τύπους" ανθρώπων και τοπίων,αντικειμενικά πραγματοποιημένους. Απο την άλλη, να βρεθούν οι "αντιστοιχίες των τύπων" αυτών μέσα στον ηθικό κόσμο.Αυτό έξω απο κάθε συμβατική χροιά που μπορεί να έχει ο όρος του "ηθικού" μέσα σε ένα λεξιλόγιο καταδικασμένο.

-Υπερβολικά περιεκτικές οι τελευταίες αυτές φράσεις.Θα είχατε τη διάθεση να αναλύσετε το περιεχόμενό τους,φέρνοντας αν είναι δυνατόν και μερικά παραδείγματα?

-Θυμηθείτε αυτό που σας είπα στην αρχή... Ο ποιητής η ζητεί να αγνοήσει τη μοναξιά του,και τότε αργά η γρήγορα εξουδετετρώνεται απο αυτήν. Η την μεταμορφώνει και την κατοικεί.Φτιάχνει δικά του πλάσματα,Θεούς,φίλους να του μιλήσουν,τόπους,γιορτές , να χωρέσουν την ανάγκη του να κινηθεί και να ζήσει. Είναι η πιό κοντινή στη δημιουργία, θέση του αυτή.Αναλογισθείτε τώρα τη μοναξιά του Ελληνισμού του σημερινού..., δεν ειναι η πιο κοντινήστη μοναξιά του ποιητήη πιο συγγενική του κατάσταση?Για μένα είναι μια ταύτιση που φωνάζει απο μακρυά.Ποτέ σύνολο δε βρέθηκε τόσο στερημένο απο στηρίγματα,αρπαγμένο απο τη φύση του,βαλμένο να μιλάει με τα άψυχα όσο το δικό μας.Η εποχή μας λοιπόν,όντας αρκετά προχωρημένη ώστε η παλιά εξατομίκευση της έμπνευσης να μην έχει νόημα πιά,(ενδιαφέρει κανέναν η εξύμνηση της γυναίκας που αγαπώ?)ενόμισα οτι η υποκατάσταση στη μοίρα του συνόλου που ανήκω,της ατομικής μου μοίρας του ποιητή,όχι μόνο μπορούσε,αλλα και έπρεπε να γίνει,ακολουθώντας τον ίδιο μηχανισμό.Τη μεταμόρφωση και την αναγωγή των στοιχείων του κόσμου σε μία ιδανική σύνθεση...




Η συζήτηση αυτή η οποία δεν εχει δεί το φώς της δημοσιότητας ακόμη, έγινε την άνοιξη του 1951, μεταξύ Ρώμης και Παρισίων.

ΧΩΡΙΣ ΤΙΤΛΟ

Δυστυχώς... ένα πρόβλημα πάνω απο τις δυνατότητες μου, δε μου επιτέπει να είμαι συνεπής στο βλογκ...
Σας ηπόσχομαι οτι θα επιστρέψω...