Τα ΝΕΑ για τον Αντυ Γουορχολ

Ο Γ. ΒΕΛΤΣOΣ ΚΑΙ ΟΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΟΙ ΜΕ ΤΟΝ Α. ΓΟΥΟΡΧΟΛ

Ήταν προφήτης ή ψώνιο;

Δάφνη Κοντοδήμα

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Τρίτη 3 Νοεμβρίου 2009

Μια άλλη ματιά, γεμάτη αμφισβήτηση, προς τον Άντι Γουόρχολ, δίνουν φοιτητές που «ξεναγήθηκαν» από τον Γιώργο Βέλτσο στην έκθεση έργων του πατέρα της ποπ αρτ στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο
«Θεωρείται σημαντικός ο Γουόρχολ, ένας καλλιτέχνης χωρίς ταλέντο και τεχνική. Άραγε μέχρι πότε πίνακες που μοιάζουν με μουτζούρες και υπερτιμημένες προσωπογραφίες της Μέριλιν Μονρό θα εκτίθενται σε μουσεία και θα πωλούνται αντί εκατομμυρίων ευρώ;», λένε πρωτοετείς φοιτητές του τμήματος Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου. Μία ακόμα νέα γενιά- παρά τα όσα συχνά λέγονταιφαίνεται να αμφισβητεί «όσα μας σερβίρουν», όπως χαρακτηριστικά ειπώθηκε, «εκείνοι που διαχειρίζονται τα δικαιώματα κερδοφόρων καλλιτεχνών». Ακόμη περισσότερο που «βλέπουμε αντικείμενα, αμφιλεγόμενης καλλιτεχνικής αξίας, να εκτίθενται σε μουσείο».

Τετάρτη μεσημέρι στον προαύλιο χώρο του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, ογδόντα περίπου φοιτητές έχουν συγκεντρωθεί με αφορμή την εκπαιδευτική ξενάγηση από τον καθηγητή Γιώργο Βέλτσο στον εκθεσιακό χώρο όπου φιλοξενούνται έργα του Άντι Γουόρχολ δίπλα σε βυζαντινές εικόνες. Το αποτέλεσμα; «Απογοήτευση. Τέχνη δεν είναι η Μέριλιν Μονρό πλάι στον Μάο. Δεν καταλαβαίνουμε προς τι τόσος ντόρος με τον Γουόρχολ».

«Μα ποιος είναι πια αυτός ο Γουόρχολ;» πετάχτηκε ένας φοιτητής στρέφοντας επικριτικά βλέμματα πάνω του. Οι περισσότεροι είχαν, τουλάχιστον, ακουστά τον λεγόμενο «πατέρα της ποπ αρτ» και τις διάσημες προσωπογραφίες του. Λίγοι όμως είχαν δει τις περίφημες κονσέρβες τοματόσουπας Κάμπελ. Και κάποιοι μουσικόφιλοι τον γνώριζαν και «ως μάνατζερ του συγκροτήματος Τhe Velvet Underground».

Σε είκοσι λεπτά πρόλαβαν να δουν τον Μέγα Αλέξανδρο και την πριγκίπισσα Νταϊάνα, τον Λένιν και τον Αλέξανδρο Ιόλα, τη Λάιζα Μινέλι και τον ίδιο τον Γουόρχολ. «Σιγά το πράγμα... Γιατί να έχουν μεγάλη χρηματική αξία τα έργα του τη στιγμή που νιώθουμε ότι μπορούμε να τα κάνουμε ακόμη και εμείς;» αναρωτήθηκαν.

«Είναι φωτογραφίες τυπωμένες σε καμβά με την τεχνική τις μεταξοτυπίας. Δεν είναι δα και πίνακες του Βαν Γκογκ που χαζεύεις για ώρες», είπαν με αιρετική διάθεση. Ο Γιώργος Βέλτσος έσπευσε να τους εξηγήσει: «Ο Γουόρχολ είναι απόλυτα προσωπικός. Υπάρχει η απόλυτη ασέβεια προς τον τύπο και τον κανόνα. Εδώ η αξία του έργου δεν κρίνεται από την τεχνική αλλά από τη δύναμη και το σχέδιο».

«Θα πρέπει, νομίζω, να αναρωτηθούμε γιατί εξακολουθούμε να βλέπουμε τον Γουόρχολ σε μουσεία τη στιγμή που δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι δεν έκανε τέχνη. Αυτό ακριβώς είναι το παράδοξο με τον Γουόρχολ»,είπε ο Δημήτρης Γκινοσάτης, διδάκτωρ στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, ο οποίος συμμετείχε στην ξενάγηση.

«Το έργο τέχνης είναι αντικείμενο που θεσμίζεται μέσα από την Ιστορία της Τέχνης. Εφόσον έχουμε τη θεσμική δυνατότητα μπορούμε να αναγάγουμε οτιδήποτε σε έργο τέχνης», εξήγησε. Και ποιος έχει τη θεσμική αυτή δυνατότητα; «Ο καπιταλισμός», απάντησε ο Γιώργος Βέλτσος.

Η ερώτηση «γιατί άραγε επέλεξε να κάνει τις προσωπογραφίες των Μεγάλου Αλεξάνδρου, Τζάκυ Κέννεντυ και Μάικλ Τζάκσον;» ανέβασε κι άλλο το θερμόμετρο. Οι απαντήσεις των φοιτητών ήταν ποικίλες και δίχαζαν ακόμη και τους ίδιους: «Θέλησε να γελοιοποιήσει τα είδωλα της εποχής ενώπιον των ίδιων των θαυμαστών τους», υποστήριξε ένας. «Ήταν προφήτης καθώς επέλεξε διασημότητες που ακόμη και σήμερα θεωρούνται πρότυπα», είπε άλλος. Και δύο άλλοι εξέφρασαν την άποψη ότι «ήθελε απλά να δείξει πώς η φήμη μεταμορφώνει έναν συνηθισμένο άνθρωπο σε πρότυπο».

Κάποιοι τον χαρακτήρισαν «εγωιστή», επειδή «επέλεξε εκείνους που θαύμαζε ο ίδιος» και άλλοι, κινούμενοι στο πνεύμα του μάρκετινγκ, «έξυπνο επειδή ασχολήθηκε με προσωπικότητες που "πουλούσαν" και "προκαλούσαν" το κοινό».

Φήμη και χρήμα υπήρξαν οι εμμονές του Γουόρχολ. «Δεν ξέρω αν ήταν εγωιστής ή εκκεντρικός. Ψώνιο ήταν σίγουρα», είπε χαμογελώντας μια φοιτήτρια της παρέας χωρίς κανείς να αντιδράσει στην άποψή της. Ο Γιώργος Βέλτσος εξέφρασε την άποψη ότι «ο Γουόρχολ είναι ματαιόδοξος. Κάθε φτασμένη καλλιτεχνική μορφή είναι ή θεωρεί ότι είναι μια μορφή Θεού».

Διαφωνία υπήρξε ως προς τις οικονομικές στοχεύσεις του καλλιτέχνη, του οποίου το έργο «Green Car Crash» πωλήθηκε έναντι 48,3 εκατ. ευρώ. «Ο ίδιος δεν θέλησε τα χρήματα, καθώς πωλούσε τα έργα σε χαμηλή τιμή. Το "σύστημα" που διαχειρίστηκε τα έργα του αποσκοπούσε στο κέρδος. Εκείνος απλά ήθελε να πάρει λίγη από τη λάμψη των διασήμων», είπαν κάποιοι.

Όλοι συμφώνησαν ότι «το ταλέντο του καλλιτέχνη δεν είναι ανάλογο της τιμής πώλησης της δημιουργίας του». Πριν από δύο χρόνια ένας πίνακας του Τζάκσον Πόλοκ και όχι μια δημιουργία του Γκογκέν, του Βαν Γκογκ, έσπασε κάθε ρεκόρ τιμής πώλησης έργου. Ο πίνακας «Νο 5, 1948» με τις στριφογυριστές γραμμές (άλλοι βλέπουν πιτσιλιές) πωλήθηκε προς 109,75 εκατ. ευρώ.

«Εάν είχαμε τόσα χρήματα ώστε να αγοράσουμε σήμερα ένα έργο Γουόρχολ, θα προτιμούσαμε να τα δίναμε για ένα του Βαν Γκογκ», είπαν οι φοιτητές.

ΙΝFΟ

Η έκθεση «Warhol/Ιcon: η δημιουργία της εικόνας» με έργα Άντι Γουόρχολ φιλοξενείται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο (Βασ. Σοφίας 22) έως 10 Ιανουαρίου.

«Οι μεταβυζαντινές εικόνες είναι ποπ»

Τι γυρεύει όμως η έτοιμη προς κατανάλωση και γεμάτη γκλάμουρ τέχνη του Άντι Γουόρχολ, δίπλα στη μεγαλύτερη συλλογή βυζαντινών εικόνων στον κόσμο;

«Η τέχνη δεν είναι και ουδέποτε υπήρξε αυτονόητη.

Δημοσιογραφικές έρευνες και εξετάσεις ή κρίσεις δεν την εκπροσωπούν και δεν με εκπροσωπούν. Παρ΄ όλα αυτά θέλω να πω ότι η αντιπαράθεση της βυζαντινής αγιογραφίας με τον Γουόρχολ είναι μια ευρηματική ιδέα.

Κατά τη γνώμη μου δεν πρόκειται καν για αντιπαράθεση αλλά για μια φυσιολογική συνέχεια σε μια εποχή που αφαιρεί την "αύρα" και το φωτοστέφανο και αναπαράγει το έργο σε βαθμό που το αντίγραφο να έχει την ίδια αξία. Έχω τη γνώμη ότι και οι μεταβυζαντινές κυρίως εικόνες είναι ποπ. Δεν έχουμε παρά να δούμε τον Άγιο Χριστόφορο με τη μορφή σκύλου ή τον προφήτη Ηλία ως σούπερμαν», λέει στα «ΝΕΑ» ο Γιώργος Βέλτσος.

«Ο Γουόρχολ αγιογραφεί τους σύγχρονούς του αγίους- είδωλα σε μια εκκοσμικευμένη θεολογία της οποίας είμαι οπαδός (η πίστη δεν εκλείπει από τους λεγόμενους άπιστους). Θεωρώ τον Γουόρχολ ως έναν προφήτη - καθοδηγητή- στάλκερ με την έννοια του Ταρκόφσκι στην ομώνυμη ταινία. Οδηγό σε αυτήν τη πλατωνική Χώρα του αεί γενομένου που είναι η μετανεωτερικότητά μας: ρευστή, υβριστική και συγχρόνως κολλημένη και ευσεβής», εξηγεί.
Είναι, τελικά, τέχνη;

Κωνσταντίνος: O Γουόρχολ αναμφισβήτητα εκπροσωπεί την ποπ κουλτούρα. Μάλιστα, είναι αρκετά έξυπνος ώστε να την υπονομεύσει. Δίνει το στίγμα τής μαζικά παραγόμενης κουλτούρας και της κατανάλωσης. Έαν έβλεπα έργο του Γουόρχολ σε εφημερίδα, και όχι σε μουσείο, δεν θα το θεωρούσα τέχνη.

Ελεάννα: Αναρωτιέμαι τι είναι τέχνη και ποια τα όριά της. Πριν από δύο χρόνια, ο Γκιγιέρμο Βάργκας Χιμένεθ παρουσίασε ως «καλλιτεχνικό δρώμενο», ένα αδέσποτο σκυλί. Και το άφησε να πεθάνει από ασιτία. Είναι αυτό τέχνη; Το ίδιο αναρωτιέμαι και για τα έργα του Γουόρχολ, αν και δεν είναι ακραία με την