τα πλαστά αριστουργήματα

πορτάζ: Μαριάννα Κακαουνάκη

Τερψιχόρη Αγγελοπούλου, εκπρόσωπος οίκου Βonhams
Αυτά τα έργα, περίπου σαν προεκτιμήσεις είναι γύρω στις τρεισήμισι εκατομμύρια λίρες. Συνήθως ο αριθμός αυτός διπλασιάζεται μετά την δημοπρασία.

Η Τερψιχόρη Αγγελοπούλου είναι η εκπρόσωπος του διάσημου οίκου δημοπρασιών Bonhams στην Ελλάδα.

Τερψιχόρη Αγγελοπούλου, εκπρόσωπος οίκου Βonhams
Μπορεί να είναι γύρω στα επτά εκατομμύρια λίρες ο τζίρος γύρω στα δέκα εκατομμύρια ευρώ το οποίο είναι σημαντικός αριθμός για τα έργα της ελληνικής τέχνης, και γιαυτο μας έχουν δώσει ξεχωριστή δημοπρασία στον οίκο Βonhams.

Μετά από πολύ σκέψη αποφάσισε να ξεναγήσει τους Νέους Φακέλους στην έκθεση των έργων τέχνης που δημοπρατήθηκαν την περασμένη εβδομάδα από τον οίκο στο Λονδίνο.

Τα τελευταία έξι χρόνια, οι Bohnams έχουν κάνει δώδεκα δημοπρασίες αποκλειστικά με έργα μεγάλων Ελλήνων καλλιτεχνών οι οποίες τραβούν το ενδιαφέρων συλλεκτών από όλο τον κόσμο.

Η τελευταία τους όμως δημοπρασία δεν συζητήθηκε μόνο στους κλειστούς κύκλους των συλλεκτών. Αφορμή, ένας πίνακας του ζωγράφου Δημήτρη Γαλάνη.

Τερψιχόρη Αγγελοπούλου, εκπρόσωπος οίκου Βonhams
Που αποσύρθηκε πριν την δημοπρασία, δεν έχει πουληθεί δηλαδή το έργο αυτό, για περεταίρω έρευνα και θα ανακοινώσουμε τα αποτελέσματα της έρευνας όταν αυτή ολοκληρωθεί. Το σωστό είναι το κάθε έργο να παρουσιάζεται όσο καλύτερα γίνεται και έτσι εφόσον υπάρχουν κάποια στοιχεία που λείπουν στην έρευνα μας καλό είναι να μην πουληθεί και να παρουσιαστεί όταν είμαστε έτοιμοι όλοι.

Τα στοιχεία που λείπουν θα πρέπει να εξηγήσουν την ύπαρξη άλλων δύο έργων με το ίδιο ακριβώς θέμα σαν κι αυτό του πίνακα του Γαλάνη.

Ο ένας μάλιστα βρίσκεται σήμερα στην μόνιμη συλλογή του μουσείου Τate στο Λονδίνο και φέρει την υπογραφή Άγγλου καλλιτέχνη.

Η ύπαρξη δύο παρόμοιων έργων από διαφορετικούς καλλιτέχνες δεν είναι κάτι το πρωτοφανές στον κόσμο της τέχνης. Πολλοί γνωστοί ζωγράφοι έχουν αντιγράψει συναδέλφους τους.

Η ύπαρξη όμως ενός τρίτου πίνακα που δημοπρατήθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο στην Γερμανία και αποδόθηκε στον Έλληνα ζωγράφο δείχνει καθαρά ότι στην αγορά υπάρχει τουλάχιστον ένας πλαστός Γαλάνης.

Η κυρία Αγγελοπούλου και οι Bonhamς απέσυραν το έργο από την δημοπρασία μαζί με έναν ακόμα πίνακα, για τον οποίο υπήρχαν αμφιβολίες για την γνησιότητα του.

Παρόλα αυτά τα δυο αυτά κρούσματα δεν έδειξαν να κλονίζουν την εμπιστοσύνη των πελατών του γνωστού οίκου. Στην ετήσια δημοπρασία έργων Ελλήνων ζωγράφων που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα, οι πελάτες των Bohnams ξόδεψαν κάτι λιγότερο από έξι εκατομμύρια ευρώ.

Στέλιος Γκαρίπης, Συλλέκτης
¨Όταν βγαίνουν στην επιφάνεια τέτοια γεγονότα, εγω πιστεύω αυτό πρέπει να ενισχύει την εμπιστοσύνη γιατί δείχνει ο τρόπος που κάνουν την δημοπρασία εξασφαλίζει την δημοσιότητα που απαιτείται ώστε να αποφεύγονται οι απόπειρες πώλησης πλαστών.

Στέλιος Γκαρίπης, Συλλέκτης
Αυτό του αλταμούρα
Τερψιχόρη Αγγελοπούλου, εκπρόσωπος οίκου Βonhams
Του Αλταμούρα έχει ζωγραφιστεί στην Δανία και λέγεται «Πριν της Παλλίρεια» πέρυσι η δουλειά του Αλταμούρα έκανε ρεκόρ,
Στέλιος Γκαρίπης, Συλλέκτης
Ναι Είχε ξεκινήσει από πολύ χαμηλά

Ο Στέλιος Γκαρίπης είναι συλλέκτης από την Θεσσαλονίκη. Το πρώτο του έργο τέχνης το αγόρασε όταν ήταν ακόμα μαθητής

Τερψιχόρη Αγγελοπούλου, εκπρόσωπος οίκου Βonhams
Ένα πολύ ωραίο έργο του Παρθένη που ξέρω ότι σας ενδιαφέρει και πολύ.

Και από εκείνη την στιγμή δεν έχει σταματήσει να εμπλουτίζει τη συλλογή του.

Στέλιος Γκαρίπης, Συλλέκτης
Η συλλογή τώρα είναι γύρω στους 1.200 πίνακες πάνω κάτω. Ο γνήσιος συλλέκτης έχει ένα είδος αρρώστιας, ένα είδος αρρώστιας το οποίο δεν μπορεί να θεραπευτεί. Δεν μπορείς να πεις ότι αγόρασα αυτούς τους πίνακες και σταμάτησα. Από το να έχω τα χρήματα να κάθονται στην τράπεζα και να μην τα βλέπω προτιμώ να έχω τα χρήματα μου ας το πούμε κολλημένα στους τοίχους, οπότε να τα βλέπω και να ζω μαζί τους.

Την περασμένη εβδομάδα αγόρασε από την δημοπρασία τρία μικρά έργα αξίας 12.000 ευρώ. Στην έκθεση όμως του είχαν τραβήξει το ενδιαφέρων τα έργα ενός άλλου Έλληνα καλλιτέχνη, του Σπύρου Βασιλείου.

Τερψιχόρη Αγγελοπούλου, εκπρόσωπος οίκου Βonhams
Εδώ είναι τέσσερα έργα του Βασιλείου, δεκαετίας του 60 και του 70.
Στέλιος Γκαρίπης, Συλλέκτης
και είναι τέμπερα αρκετά μεγάλων διαστάσεων,
Τερψιχόρη Αγγελοπούλου, εκπρόσωπος οίκου Βonhams
Ναι
Στέλιος Γκαρίπης, Συλλέκτης
εκτίμηση έχει 15 με 23.000 ευρώ.
Παλιά πρέπει να σου την είχα πει την ιστορία με έναν πλαστό του Βασιλείου που είχα πάρει...

H ιστορία του μας πάει πίσω στο καλοκαίρι του 2003. Τότε ο Γκαρίπης δέχεται ένα τηλεφώνημα από έναν γνωστό έμπορο έργων τέχνης της Θεσσαλονίκης.

Στέλιος Γκαρίπης, Συλλέκτης
Ο οποίος μου είπε ότι υπάρχει μια καλή ευκαιρία από κάποιον που για προσωπικούς του λόγους πουλάει πίνακες από την συλλογή του και υπάρχει μεταξύ αυτών και ένας Βασιλείου.

Ο Γκαρίπης ζητάει πιστοποιητικό γνησιότητας το οποίο και του προσκομίζει ο έμπορος την ίδια κιόλας ημέρα. Είναι υπογεγραμμένο από ιστορικό τέχνης της Θεσσαλονίκης που σήμερα διδάσκει στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Ο καθηγητής καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο εν λόγω πίνακας είναι γνήσιος όσο και χαρακτηριστικός του Βασιλείου.

Στέλιος Γκαρίπης, Συλλέκτης
Οπότε με αυτά τα δεδομένα Και κυρίως λόγω του ότι μου άρεσε ο πίνακας τελικά συμφώνησα να τον αγοράσω.

Μια αντιδικία όμως μεταξύ του Γκαρίπη και του εμπόρου για την γνησιότητα κάποιων άλλων έργων που είχε αγοράσει στο παρελθόν θα σταθεί αφορμή για να σκεφτεί ο Θεσσαλονικιός συλλέκτης ότι το νέο απόκτημα ενδεχομένως να είναι πλαστό.

Ο Γκαρίπης αποφασίζει τότε να απευθυνθεί στο ατελιέ βασιλείου, ένα ίδρυμα στο οποίο οι κληρονόμοι του Βασιλείου μεταξύ άλλων πιστοποιούν την γνησιότητα των έργων του γνωστού ζωγράφου.

Εκεί η Δροσούλα Βασιλείου, κόρη του ζωγράφου, βλέπει τον πίνακα και αμέσως εκφράζει τις αμφιβολίες της για την γνησιότητα του.

Δροσούλα βασιλείου- Έλλιοτ, Δ/ντρια ατελιέ Βασιλείου
Δεν είναι όλο ζωγραφισμένο, έχει ζωγραφίσει πάνω σε μπλε χαρτί. Το βλέπεις; δεν είναι φόντο. Εδώ βλέπω την μπογιά...Περίεργο πράγμα..

Μετά από έρευνα η Βασιλείου αποφαίνεται το 2007 ότι το έργο πρόκειται για ένα καλοφτιαγμένο αλλά πλαστό του οποίου μάλιστα το θέμα είναι αντιγραφή μιας γνωστής λιθογραφίας του ζωγράφου.

Δροσούλα βασιλείου- Έλλιοτ, Δ/ντρια ατελιέ Βασιλείου
Nάτο, τα καΐκια που έχει κάνει σε λιθογραφία τι να πω. Eδώ είναι ζωγραφισμένα με κάποιο , δεν είναι με την άνεση που έβγαζε τις γραμμές του. Ιδίως τα κατάρτια, έχουν πάρει τα τρία πρώτα καΐκια και τα αλλάξανε χρώματα τι να πω

Στέλιος Γκαρίπης, Συλλέκτης
Αυτό που μου είχατε πει και εσείς αλλά μου το είχαν πει και τα κορίτσια από την αρχή είναι ότι δεν μπορεί να είναι λαδοτέμπερα του 71 γιατί από το 68 είχε σταματήσει.

Δροσούλα βασιλείου- Έλλιοτ, Δ/ντρια ατελιέ Βασιλείου
Eίχε σταματήσει από το 60 περίπου να χρησιμοποιεί λάδια, χρησιμοποιούσε πάντοτε ακρυλικά τέμπερες, Η υπογραφή με προβληματίζει πάρα πολύ γιατί είναι πολύ καλή!! Υπογραφές έχω δει πάρα πολλές άριστα αντιγραμμένες, να σε μπερδεύουν εντελώς. Παιδιά αυτό δεν είναι Βασιλείου τώρα δεν χρειάζεται να το σκεφτόμαστε πάρα πολύ. Δεν είναι.

Η γνωμάτευση του ατελιέ Βασιλείου δυσχεραίνει τόσο την θέση του έμπορου που αρνήθηκε να μας μιλήσει καθώς το δικαστήριο για τον πίνακα βρίσκεται σε εξέλιξη, αλλά και αυτή του καθηγητή από τη Θεσσαλονίκη, που λίγα χρόνια πριν είχε πιστοποιήσει την αυθεντικότητα του πίνακα.

Οι ΝΕΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ επικοινώνησαν μαζί του. σήμερα , παραδέχεται ότι δεν είναι ειδικός για να αποφασίσει εάν είναι γνήσιος ή όχι ο πίνακας, αλλά και ότι ο μόνος λόγος που το έκανε στο παρελθόν ήταν επειδή θεωρούσε ότι το έργο ανήκε στην προσωπική συλλογή του εμπόρου με τον οποίο τότε διατηρούσε προσωπικές φιλικές σχέσεις.

Στέλιος Γκαρίπης, Συλλέκτης
Δεν μπορώ να το βλέπω, όταν σου λένε ότι είναι πλαστό!

Δροσούλα Βασιλείου- Έλλιοτ, Δ/ντρια ατελιέ Βασιλείου
Τα καΐκια αυτά έχουν περάσει από 40 κύματα κυριολεκτικά. Ο πατέρας μου τα φύλαγε ως κόρη οφθαλμού τα πλαστά που είχε κατασχέσει ο ίδιος.

Ο ίδιος ο Βασιλείου είχε προλάβει να δει τα έργα του να πλαστογραφούνται. Αφού συνέλλεξε κάποια πλαστά, τα κατέστρεψε. Σήμερα, οι κόρες του, δεν έχουν το δικαίωμα να καταστρέψουν ή να κατασχέσουν πλαστά έργα του πατέρα τους, αυτό που κάνουν είναι να τα καταχωρούν σε ένα αρχείο

Δροσούλα Βασιλείου- Έλλιοτ, Δ/ντρια ατελιέ Βασιλείου
Είναι πλαστοί πιστοποιημένοι πίνακες και αυτό εδώ είναι μέσα από το αρχείο των πλαστών.
Μιλάμε για χιλιάδες, χιλιάδες πίνακες πλαστοί, ο ίδιος ζωγράφισε γύρω στις πέντε χιλιάδες πίνακες δεν ξέρω εάν έχει φτάσει σε αυτό το νούμερο τα πλαστά μπορεί και να έχει φτάσει. Εγώ προσωπικά είχα δει παλιότερα μέσα σε καταλόγους σε δημοπρασίες πλαστά αλλά με κάποια συνεννόηση αποσύρθηκαν εγκαίρως.

Το τελευταίο έργο που η Βασιλείου πιστοποίησε ως αυθεντικό, είναι τα «ξάρτια» ένα έργο του 1973 το οποίο δημοπρατήθηκε μόλις χτες το βράδυ από τον οίκο Hellenic Auctions στην Θεσσαλονίκη. Συμπωματικά ο οίκος ανήκει στον ίδιο έμπορο που είχε μεσολαβήσει στην πώληση του πλαστού Βασιλείου.

Ο συγκεκριμένος οίκος έχει ήδη κάνει έξι δημοπρασίες με έργα σημαντικών Ελλήνων ζωγράφων που κάλλιστα θα μπορούσαν να έχουν διατεθεί σε αντίστοιχες δημοπρασίες ξένων οίκων.

Πολλά από αυτά μάλιστα μπορεί να θεωρηθούν και ευκαιρίες καθώς ξεκινάνε από πολύ χαμηλές τιμές.
Όπως για παράδειγμα αυτό το έργο του ζωγράφου Θεόδωρου Στάμου, πρωτοπόρου του λεγόμενου αφηρημένου εξπρεσιονισμού. Στον κατάλογο της δημοπρασίας διαβάζουμε ότι η τιμή του συγκεκριμένου έργου που δεν φέρει ούτε τίτλο ούτε στοιχεία προέλευσης ξεκινάει από 5.000 ευρώ.
Η τιμή αυτή θεωρείται ιδιαιτέρα χαμηλή σε σχέση με την αξία αντίστοιχων έργων του ίδιου ζωγράφου.

Το έργο αυτό θα ήταν όντως μια ευκαιρία, εάν ένα άλλο, πανομοιότυπο έργο του Στάμου δεν βρισκόταν σε μια από τις μεγάλες ιδιωτικές συλλογές. Αυτή του χρηματιστή Ζαχαρία Πορταλακή.

Ζαχαρίας Πορταλάκης, συλλέκτης
Είναι του 1988 και ανήκει στη συλλογή μου.. Όπως βλέπετε η φόρμα του είναι δεν είναι τετράγωνη, 1,50χ 1,70 είναι στενόμακρη, σε αντίθεση με αυτό το κακέκτυπο, που το έχει κάνει 50χ50. Δεν μπορούμε να θεωρήσουμε δηλαδή ούτε καν ότι είναι προσχέδιο του Στάμου. Αν δείτε δε τις επιφάνειες, είναι σαν να υπάρχει σοβάς επάνω, όχι ζωγραφική.

Ο Πορταλάκης έχει σήμερα την μεγαλύτερη συλλογή έργων του Στάμου, με την οποία μάλιστα εγκαινίασε και τον εκθεσιακό χώρο που έχει δημιουργήσει δίπλα στο χρηματιστηριακό του γραφείο.

Πορταλάκης και Στάμου είχαν αναπτύξει μια ιδιαίτερη σχέση, γνωρίστηκαν το 1987 και από τότε οι δυο τους έγιναν αχώριστοι. Σήμερα, δέκα χρόνια μετά τον θάνατο του καλλιτέχνη, ο Πορταλάκης έχει εξουσιοδότηση από τους κληρονόμους του να πιστοποιεί την γνησιότητα των έργων του.

Τον συγκεκριμένο πίνακα του Στάμου, ο Πορταλάκης τον έχει εκθέσει μια και μοναδική φορά το 1994 στην Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης. Από τότε βρίσκεται στο σπίτι του. Η Φωτογραφία του όμως υπάρχει και στο κατάλογο της έκθεσης.

Ζαχαρίας Πορταλάκης, συλλέκτης
Έχουν πάρει την υπογραφή από το εξώφυλλο. Την βλέπετε; Έβαλε ο δήμος Θεσσαλονίκης την υπογραφή του Στάμου, απλά για να δείξει ότι είναι μια έκθεση του Στάμου στα Δημήτρια της Θεσσαλονίκης, αυτοί θεώρησαν καλό να πάρουν αυτήν την υπογραφή και να τη βάλουν μέσα σε αυτό έργο.

Αυτό που δεν ξέρουν οι πολλοί όμως, είναι ότι ο Σταμου μετά το 1970 σταμάτησε να υπογράφει επάνω στους πίνακές του. Την υπογραφή του έβαζε από τότε στο πίσω μέρος του καμβά.

Αλέξης Παπαχελάς
Θυμώνετε όταν ανακαλύπτετε κάτι τέτοιο;

Ζαχαρίας Πορταλάκης, συλλέκτης
Είναι ντροπή αυτόν τον άνθρωπο που χρησιμοποιεί το συναίσθημά του και τον κόπο μιας ζωής πληρώνοντας ένα έργο, να τον έχεις υποχρεώσει με ένα ψεύτικο έργο στον τοίχο, να το κοιτάει σε όλη του τη ζωή.

Αλέξης Παπαχελάς
Είστε βέβαιος ότι είναι πλαστό;

Ζαχαρίας Πορταλάκης, συλλέκτης
Είμαι εκατό τις εκατό βέβαιος. Και αν ακόμα δεν υπήρχε αυτό το έργο στη συλλογή μου, και αν ακόμα δεν το είχα δει ποτέ, αυτό το έργο ήταν ψεύτικο, εκατό τις εκατό.

Οι Hellenic Auctions επιμένουν ότι το έργο είναι γνήσιο, αλλά μόλις χθες, λίγες ώρες πριν την δημοπρασία αναγκάστηκαν να το αποσύρουν, μετά από ασφαλιστικά μέτρα που ζήτησε ο Πορταλάκης.

Ο συλλέκτης θεώρησε ότι η κίνηση αυτή ήταν υποχρέωση του, τόσο προς τον καλλιτέχνη αλλά και προς τους επίδοξους αγοραστές, μιας και ο ίδιος θα μπορούσε να βρεθεί εύκολα στη δική τους θέση.

Ζαχαρίας Πορταλάκης, συλλέκτης
Εγώ σαν συλλέκτης θα έφτανα σε ακραία σημεία, να πω ότι θα μου άρεσε να έχω όλα τα έργα όλου του κόσμου. Όχι στα χέρια μου σαν ιδιοκτησία ή κλεισμένα σε αποθήκες, εκεί που βρίσκονται, στα μουσεία, στα σπίτια στις συλλογές, αρκεί να μου ανήκουν.

Το πάθος του για την τέχνη είναι γνωστό και δεν είναι λίγες οι φορές που κάποιοι έχουν προσπαθήσει να το εκμεταλλευτούν.

Ζαχαρίας Πορταλάκης, συλλέκτης
Εδώ μου έφεραν στο γραφείο μου, να μου πουλήσουν έργο του Μόραλη, του Μόραλη έργο που βρισκόταν εκείνη τη στιγμή και ακόμα βρίσκεται, στην Προεδρία της Δημοκρατίας!

Αλέξης Παπαχελάς
Αν εγώ ήμουν ένας άνθρωπος που θέλει να ξεκινήσει μια συλλογή, μια μικρή συλλογή, τι συμβουλή θα μου δίνατε;

Ζαχαρίας Πορταλάκης, συλλέκτης
Ζώντες, καλλιτέχνες. Από τα χέρια τους, από πηγές σοβαρές, που είναι οι γκαλερι. Είναι και ένας λόγος που εγώ δεν πήγα σε έργα του 19ου αιώνα. Είναι πολύ δύσκολο να βρεις τη γνησιότητα. Είναι δε τόσοι πολλοί οι αντιγραφείς και τόσο καλοί οι αντιγραφείς που ακόμα και μουσεία μπορεί να αγοράζουν ψεύτικα έργα. Τρόπος όμως για να βρούμε αν ένα έργο είναι αληθινό, υπάρχει πάντα.

Και βρίσκεται στην Εθνική πινακοθήκη. Εκεί, στα εργαστήρια συντήρησης των εθνικών θησαυρών, ο διευθυντής του τμήματος Μιχάλης Δουλγερίδης μας εξηγεί πως η χρήση της τεχνολογίας και της φυσικοχημείας μπορεί να πιστοποιήσει με ακρίβεια αυτά που το μάτι δεν μπορεί.

Μιχάλης Δουλγερίδης, Δ/ντης Συντήρησης έργων Εθνικής Πινακοθήκης
Σαν να κάνει αξονική τομογραφία στον πίνακα. Άρα εμείς βλέπουμε και πράγματα που είναι αθέατα στο μάτι.

Όπως την καλά κρυμμένη υπογραφή του καλλιτέχνη Λούκα Τζορντάνο που έδωσε στο συγκεκριμένο έργο ταυτότητα αλλά και μεγάλη αξία.

Ο ισχύων νόμος απαγορεύει όμως ρητά στους υπαλλήλους της πινακοθήκης να γνωματεύουν για την γνησιότητα έργων που δεν ανήκουν στις συλλογές της. Οι ίδιοι οι συντηρητές φαίνεται να συμφωνούν με αυτή την απαγόρευση, καθώς γιαυτους είναι πιο σημαντική η μελέτη και η έρευνα που κάνουν για την συντήρηση και διαφύλαξη των έργων.

Για να το πετύχουν μάλιστα αυτό πολλές φορές χρησιμοποιούν και μεθόδους που θα ζήλευε και ο πιο έμπειρος πλαστογράφος.

Μιχάλης Δουλγερίδης, Δ/ντης Συντήρησης έργων Εθνικής Πινακοθήκης
Λοιπόν εδώ έχουμε την έκπληξη.

Δύσκολα μπορεί κανείς να καταλάβει την διαφορά ανάμεσα στις δύο αυτές εικόνες. Κι όμως, η μία είναι του 18ου αιώνα και η άλλη έργο του 2008.

Μιχάλης Δουλγερίδης, Δ/ντης Συντήρησης έργων Εθνικής Πινακοθήκης
Αυτό που υπάρχει εδώ σαν φυσική φθορά, εδώ υπάρχει ως ζωγραφική. Αλλά Όμως οπτικά δείχνετε ότι είναι ένα έργο όντως παλιό. Και ακόμη δεν έχει τελειώσει διότι από ότι μου έχει πει θα το περάσει ένα ειδικό βερνίκι να δείχνει ακόμα πιο παλιό.

Όταν ολοκληρωθεί, η σύγχρονη εικόνα θα υποστεί ένα σωρό πειράματα ώστε οι συντηρητές της πινακοθήκης να καταλήξουν στον πιο αποτελεσματικό τρόπο φροντίδας της αυθεντικής.

Μιχάλης Δουλγερίδης, Δ/ντης Συντήρησης έργων Εθνικής Πινακοθήκης
Γι αυτό λέμε ότι η τεχνολογία δίνει αξιόπιστες πληροφορίες που το μάτι πάντα γελά.

Και το μάτι, ακόμη και των πιο έμπειρων ειδικών, ξεγελιέται κι αυτό καμιά φορά, γιατί πλαστά έργα τέχνης υπάρχουν παντού. Ακόμη, όπως αποκαλύπτει ο Δουλγερίδης, και κρεμασμένα μέχρι πριν δύο χρόνια ανάμεσα στους Εθνικούς μας θησαυρούς στην μόνιμη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης.

Μιχάλης Δουλγερίδης, Δ/ντης Συντήρησης έργων Εθνικής Πινακοθήκης
Είχαμε έργο του Βολανάκη είχε υπογραφή Βολανάκης, για πολλά χρόνια λέγαμε το καλαφάτισμα, ένα κλασσικό έργο που δείχνει μια βάρκα με κάτι εργάτες και βάφουν. Και έδειξε πριν δύο χρόνια η έρευνα ότι η υπογραφή είναι εκ των υστέρων και ότι το κάτω μέρος έχει υποστεί συμπλήρωση χρωματική. Δηλαδή ξαναζωγραφίστηκε να μοιάζει σαν Βολανάκης. (Μας δείχνει τον πίνακα) χρονικά έχει μια διαφορά. αυτή είναι νεότερη και αυτή παλιότερη, αλλά η πιο μεγάλη έκπληξη ήταν η εξής, όταν το ανοίξαμε ως έργο είδαμε αυτή την σημείωση, «αντίγραφο Βολανάκη, το καλαφάτισμα βάρκας».