Δημοσίευμα κατηγορεί τους Sotheby’s για δημοπρασίες κλεμμένων αντικειμένων

απο το artnews.gr Αναστάτωση έχει προκαλέσει στους Sotheby’s δημοσίευση που υπαινίσσεται πως τα αντικείμενα των Χμερ που πωλήθηκαν στον οίκο τους στη Ν. Υόρκη είχαν έρθει στην κατοχή τους με παράνομα μέσα. Η συγγραφέας του σχετικού κειμένου, Tess Davis, βοηθός διευθυντή του Heritage Watch, στην οποία μάλιστα ζητήθηκε να αποσύρει τη δημοσίευση, χρησιμοποίησε σαν πηγή τους καταλόγους του οίκου των ετών 1988-2010. Υποστήριξε πως 377 αρχαία αντικείμενα από την Καμπότζη, κυρίως από την περίοδο της αυτοκρατορίας των Χμερ το 12ο αιώνα, πέρασαν στην κατοχή του δημοφιλούς οίκου, στο τμήμα για την ινδική και ασιατική τέχνη (εύρος τιμών από 400 έως 600.000 δολάρια). Από αυτά, το 71% στερούνταν καταχώρισης προέλευσης. Στις 26 Αυγούστου 2011 η Jane Levine, αρμόδια για τα νομικά ζητήματα του οίκου, ζήτησε γραπτώς από την Davis να αποσύρει τη μελέτη με τίτλο «Supply and demand: exposing the illicit trade in Cambodian antiquities through a study of Sotheby’s auction house», η οποία είχε ήδη δημοσιευθεί στην εφημερίδα Crime, Law and Social Change. Η Levine αντιτίθετο έντονα στον ισχυρισμό της Davis ότι τα αντικείμενα των Χμερ που πούλησε ο οίκος είχαν μεταφερθεί παράνομα από την Καμπότζη. Όπως είπε χαρακτηριστικά «δεν υπάρχουν αξιόπιστα επιχειρήματα για να στηρίξουν τόσο σοβαρούς και ζημιογόνους υπαινιγμούς». Η Davis, με την υποστήριξη του εκδότη της, απάντησε ως εξής: «Η έρευνά μου μιλάει από μόνη της, την υποστηρίζω και δεν κάνω κανένα άλλο σχόλιο». Ο ισχυρισμός της δημοσίευσης ότι πολλά από τα πωληθέντα αντικείμενα των Χμερ είναι αμφιβόλου προέλευσης οφείλεται στο γεγονός ότι δεν υπάρχουν αρκετές πληροφορίες για την καταγωγή τους, καθώς δεν προέρχονται από κάποια επίσημη επιστημονική ανασκαφή και δε δόθηκε άδεια από τις αρχές για την απομάκρυνσή τους από τη χώρα, όπως ορίζει ο κανονισμός που είναι σε ισχύ από το 1925. Η Levine δήλωσε ότι η έλλειψη σχετικής καταχώρισης στον κατάλογο που να υποδεικνύει την προέλευση δε σημαίνει απαραιτήτως ότι η προέλευση είναι παράνομη. Μάλιστα, είναι σύνηθες φαινόμενο να μη δημοσιεύονται πάντα όλα τα στοιχεία που αφορούν σε ένα αντικείμενο, για πολλούς και διάφορους λόγους, όπως π.χ. η προστασία του απορρήτου του πελάτη. Επίσης, κατηγόρησε την αναφορά πως κάνει τα στραβά μάτια σε ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός: οι Sotheby’s διαρκώς πουλάνε όλο και λιγότερα αντικείμενα των Χμερ, ενώ δημοσιεύουν όλο και περισσότερες πληροφορίες για αυτά. Στη μελέτη της η Davis, μεταξύ άλλων, αναφέρει πως υπήρξαν διακυμάνσεις στις πωλήσεις των εν λόγω αντικειμένων από τους Sotheby’s. Κορυφώθηκαν μεταξύ 1989 και 1993 και μετά άρχισε η πτώση. Μεταξύ 2008 και 2010 μόνο τέσσερα αντικείμενα πωλήθηκαν. Στη συνέχεια, περιγράφει μια «προφανή σχέση» μεταξύ των πωλήσεων ή της έλλειψής τους και «συγκυριών που θα μπορούσαν να διευκολύνουν ή να παρεμποδίσουν τον αριθμό των κλεμμένων αρχαιοτήτων που φεύγουν από την Καμπότζη με προορισμό τις Ηνωμένες Πολιτείες». Τέτοιες συγκυρίες είναι ο μακροχρόνιος πόλεμος και οι οικονομικές αναταραχές στην περιοχή, αλλά και οι αλλαγές στην εθνική και διεθνή νομοθεσία σχετικά με την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, κάτι που θα μπορούσε απλά να είναι «σύμπτωση». Η απάντηση της Levine ήταν ότι «377 αντικείμενα σε 22 χρόνια είναι πολύ μικρό δείγμα για να στηρίξει αυτούς τους ισχυρισμούς». Δεν είναι η πρώτη φορά που ο δημοπρατικός οίκος αντιμετωπίζει επικρίσεις για τις πωλήσεις των αρχαίων αντικειμένων των Χμερ. Το 1998 ο Peter Watson στο βιβλίο του «Sotheby’s: The Inside Story» σκιαγραφεί μια πενταετή έρευνα που αποκάλυψε ότι αγάλματα από το Άνγκορ Βατ εισήχθησαν λαθραία στο παράρτημα του οίκου στο Λονδίνο, υπό μεταμφίεση, σαν πέτρινοι σωροί. Η Levine είπε ότι αυτή η ιστορία είναι πολύ παλιά. «Είναι θλιβερό εν έτει 2011 να δημοσιεύονται μελέτες που αναμασούν τους ίδιους ισχυρισμούς που έγιναν πριν από περίπου είκοσι χρόνια, ενώ παραβλέπουν τελείως το γεγονός ότι οι Sotheby’s είναι αυτοί που έχουν ανυψώσει το επίπεδο της αγοράς». Μέσα στην αναφορά της η Davis λέει πως και «οι Christie’s έχουν δημοπρατήσει αρχαία αντικείμενα από την Καμπότζη» και πως «ελπίζει στο μέλλον να μελετήσει και τις δικές τους πωλήσεις». Οι Christie’s από την πλευρά τους δήλωσαν πως ακολουθούν πιστά όλους τους εθνικούς και διεθνείς νόμους που προστατεύουν την πολιτιστική κληρονομιά, απέφυγαν όμως να σχολιάσουν προηγούμενες πωλήσεις. Riah Pryor, Melanie Gerlis