Νόμος??? Μανιφέστο???

Ο,τι καλύτερο διάβασα για τη νομοθετική ρύθμιση στο διαδίκτυο και το ανέβασα...

Νόμος(?) Μανιφέστο(?)

Μάρτιος 1, 2008

Νομίζω ότι και μόνο η ενασχόληση με μια τόσο αστεία ιστορία, όπως η απόπειρα χειραγώγησης του blogging, με νομοθετικά μέσα, την κάνει να φαίνεται πιο σοβαρή από όσο πραγματικά είναι, όμως επειδή έχει γίνει πολύ λόγος τελευταία θα ήθελα να πάρω θέση. Mάζεψα διάφορα comments που έχω αφήσει εδώ κι εκεί (δεν δίνω links, είναι πολλά) και με αρκετές μετατροπές και προσθήκες συνέθεσα το παρακάτω κείμενο το οποίο θεωρώ ότι απεικονίζει αρκετά καλά την άποψη που έχω διαμορφώσει αυτές τις μέρες.

α) Περί νόμου και επωνυμίας

Η όλη ιστορία με τον νόμο είναι κατά τη γνώμη μου μια φούσκα που θα ξεφουσκώσει και γίνεται απλά για εντυπωσιασμό. Αυτό συμβαίνει πάντα άλλωστε στην Ελλάδα, όταν μια κυβέρνηση χάνει τη μπάλα εξαγγέλλει πιο αυστηρές ποινές, τύπου πονάει κεφάλι - κόβει κεφάλι, για να εικονογραφήσει μια εικόνα ελέγχου και τάξης. Αν καθίσουμε να μετρήσουμε τέτοια παραδείγματα θα γελάμε, καθώς θα μετράμε, μέχρι μεθαύριο. Πιο παλιά έλεγαν ότι θα απαγορεύσουν τα video games. Πρόσφατα εξήγγειλαν την αυστηροποίηση των ποινών για τις υποκλοπές με τρόπο υπερβολικό κι αναίτιο. Μόνο σαν παράδειγμα θα αναφέρω ότι αν με εκβιάζει κάποιος ότι θα σκοτώσει την οικογένεια μου δεν έχω δικαίωμα να τον ηχογραφήσω προκειμένου να τον καταγγείλω γιατί θα διώκομαι για κακούργημα. Όλα αυτά επειδή δεν μπορούν να ελέγξουν τους Μάκηδες και τους Θέμους… Έτσι είναι η Ελλάδα και το ξέρουμε, όταν δεν μπορεί να ελέγξει κάτι ή κάποιους νομοθετεί αυστηρά προκειμένου να τους ποινικοποιήσει όλους και όταν κάτι αδυνατεί να κάνει διακρίσεις μοιραία αποτυγχάνει γιατί αδυνατεί να περιλάβει την εξαίρεση… Μάλλον γι’ αυτό τελικά τους νόμους τους γράφουν όλοι στα τέτοια τους, και ίσως καλά κάνουν! (Ναι… αυτό μπορεί να εκληφθεί ως προτροπή σε παράνομες πράξεις! Χαχαχά)

Δεν πιστεύω ότι μπορεί να ισχύσει τέτοιος νόμος κι αν ισχύσει δεν θα έχει ποτέ σοβαρή εφαρμογή, είναι τουλάχιστον αστείο να πιστέψουμε ότι μπορεί ποτέ να υπάρξει ελεγκτικός μηχανισμός ή νομικό πλαίσιο για κάτι που αναπτύσσεται ταχύτερα από τον ίδιο τον νόμο και ταυτόχρονα είναι φαινόμενο παγκόσμιας κλίμακας. Επιπλέον, σε μια χώρα που το ΕΣΡ δεν μπορεί να ελέγξει τους 10 τηλεοπτικούς σταθμούς της χώρας μου φαίνεται αστείο να πιστεύει κάποιος ότι είναι ποτέ δυνατόν να καταφέρει να ελέγξει τους 10.000 bloggers (κρατάω την κοιλιά μου από τα γέλια). Στο κάτω κάτω αν μου την βαρέσει παίρνω το nickname και το blog μου και το κάνω σελίδα σε έναν server στην Μαλαισία που θα μου εγγυάται ότι δεν θα δώσει ποτέ το IP μου σε κανέναν. Τέλος πάντων, το νόημα είναι ότι αν έχω σκοπό να γράφω με δόλο χωρίς να με βρουν μπορώ να το κάνω και δεν θα με βρουν που να χτυπάνε τον κώλο τους κάτω! Άλλωστε ένας ισχυρός ελεγκτικός μηχανισμός ή ένας νόμος το μόνο που θα καταφέρει είναι αυτό ακριβώς, να οργανώσει καλύτερα τους μηχανισμούς που επιτρέπουν την ηλεκτρονική ανωνυμία, ακόμα και το ηλεκτρονικό έγκλημα, γιατί αν γίνει κάτι τέτοιο αμέσως θα εμφανιστεί μια εταιρία που θα παρέχει απόλυτη ανωνυμία και θα εδρεύει στα νησιά του Πάσχα, στις Αντίλλες ή στην Γουατεμάλα και τότε είναι που δεν θα μπορεί να διώκεται κανείς και για τίποτα, ακόμα κι αν ανεβάζει υλικό με παιδική πορνογραφία. Αυτός είναι και ο λόγος που ένας τέτοιος νόμος θα κάνει περισσότερο κακό παρά καλό.

Επίσης ένα άλλο μη επιλύσιμο πρόβλημα είναι ο προσδιορισμός του πεδίου της ισχύος του νόμου. Κοινώς, πριν φτιάξουν τον νόμο πρέπει να προσδιορίσουν το τι είναι ελληνικό blog. Αν είμαι Ινδός και γράφω από την άλλη άκρη του Ατλαντικού με Γερμανικό IP, ανεβάζω τα κείμενα που έχω γράψει στα Αρμενοκούρδικα σε έναν server στην Σιβηρία, και τα posts μου αφορούν Ελληνικά θέματα, ακόμα και αν με ανακαλύψουν, σε ποιο πλαίσιο κανόνων εμπίπτω; Κοινώς, ο οποιοσδήποτε νόμος θα είναι ανόητος γιατί εκτός του ότι δεν υπάρχει τρόπος ελέγχου, η πληροφορία είναι παγκόσμια ενώ οι νόμοι αφορούν τα στενά γεωγραφικά όρια μιας χώρας.

Επιπλέον, την ελευθερία του λόγου των Ελλήνων bloggers την προστατεύει η ελευθερία του λόγου όλων των bloggers του πλανήτη οι οποίοι προφανώς θα αντιδράσουν προς τις εταιρίες τους (wordpress, blogger) αν αυτές επιτρέψουν τον παρεμβατισμό και την λογοκρισία από κρατικούς μηχανισμούς. φοβούμενοι ότι αυτό είναι ικανό να δημιουργήσει προηγούμενο και το φαινόμενο της λογοκρισίας, ή της άρσης της ανωνυμίας να επεκταθεί και στην χώρα τους. Αν συμβεί λοιπόν κάτι τέτοιο αρκεί μια ελάχιστη κινητοποίηση για να κάνουμε την ελληνική κυβέρνηση ρεζίλι σε όλο το ίντερνετ (ναι… αυτό μπορεί να εκληφθεί σαν εκβιασμός! Χα!) και θα πάρει πίσω τον νόμο όπως πήρε πίσω και τον βασικό μέτοχο (άλλη μαλακία εκεί) όταν η ΕΕ έκρινε ότι ήταν καταχρηστικός.

Ο νόμος λέει αφορά τα ενημερωτικά blogs. Υπάρχει ένα ζήτημα το οποίο είναι άλυτο και μάλλον θα παραμείνει. Ποια είναι τα κριτήρια που ταυτοποιούν ένα blog ως ενημερωτικό ή ως λογοτεχνικό; Τα περισσότερα blogs είναι ποικίλης ύλης και γράφονται χωρίς να έχουν στόχο μια συγκεκριμένη θεματολογία ή ένα σταθερό ύφος αλλά διαμορφώνονται δυναμικά.

Ένα άλλο θεμελιώδες λάθος είναι ότι ζήτημα της εγκυρότητας παρά το γεγονός ότι άπτεται σε αυτό της επωνυμίας - ανωνυμίας, δεν θέτει δίλημμα ανάμεσα στην επώνυμη και ανώνυμη γραφή. Δεν είναι η ανωνυμία ή η επωνυμία που καθιστούν έγκυρο έναν λόγο, είναι ο τρόπος γραφής, είναι η παρουσίαση στοιχείων για τους ισχυρισμούς μας. Η εγκυρότητα δεν είναι μια εξωτερικότητα αλλά είναι μέσα στο κείμενο ως κάτι εγγενές γι’ αυτό και η υπογραφή δεν συνιστά καμία εγκυρότητα παρά μόνο αναλαμβάνει την ευθύνη του κειμένου.

Ο επώνυμος ιστολόγος (τι θα πει αυτό αλήθεια; μπορώ να υπογράφω σαν Χάρης και το πραγματικό μου όνομα να είναι Γεώργιος Παπαδόπουλος) ας πούμε ότι είναι πιο έγκυρος γιατί ρισκάρει το όνομα του (κι εγώ το nickname μου θα πει κάποιος άλλος) όταν λέει την άποψη του. Όμως η άποψη είναι μόνο άποψη, δεν είναι είδηση και γι’ αυτό μπορεί να υπάρχει ανώνυμα ή επώνυμα γιατί δεν μπορεί και δεν υπάρχει λόγος να ποινικοποιείται. Αυτό που είναι μεμπτό είναι η ψευδής είδηση ή η παρουσίαση της άποψης σαν είδηση αλλά αυτό είναι κάτι άμεσα επιλύσιμο γιατί είναι αναγνωρίσιμο. Αν κάποιος γράφει επώνυμα μια είδηση χωρίς να δίνει στοιχεία και χωρίς να αποκαλύπτει τις πηγές του το βάρος των λεγομένων του το σηκώνει η υπογραφή του μέσω της οποίας αναλαμβάνει να εγγυηθεί την εγκυρότητα του και αυτό είναι σεβαστό. Αν κάποιος γράφει ανώνυμα μια είδηση χωρίς να δίνει στοιχεία ή πηγές τότε δεν υπάρχει λόγος να εμπιστευθούμε την είδηση. Αν όμως αυτός δίνει στοιχεία και πηγές που διασταυρώνουν την είδηση οφείλουμε να τον σεβαστούμε έστω και αν είναι ανώνυμος. Η εγκυρότητα λοιπόν δεν είναι ζήτημα ανωνυμίας ή επωνυμίας, ζήτημα τεκμηρίωσης είναι. Πρέπει να αποθαρρύνουμε όχι τους ανώνυμους αλλά αυτούς που δεν τεκμηριώνουν τις ειδήσεις που διασπείρουν. Πρέπει εμείς οι ίδιοι να μάθουμε να αναγνωρίζουμε τι διαβάζουμε και να διακρίνουμε την βλακεία από την είδηση αντί να φτιάξουμε έναν νόμο που να το ελέγχει επιβάλλοντας μια εγκυρότητα (όπως ο νόμος την θεωρεί) και να μας προστατεύει επειδή είμαστε ανίκανοι να διακρίνουμε την αλήθεια από το ψέμα, την είδηση από το σχόλιο, τη σοβαρότητα από την μαλακία, την φήμη από το γεγονός. Με έναν τέτοιο νόμο κινδυνεύουμε να χάσουμε περισσότερα από όσα θα κερδίσουμε!

Απαιτείται απλά μια νέα αντίληψη για το ποιες πληροφορίες εμπιστευόμαστε και ποιες όχι. Αυτό που πρέπει να αλλάξει είναι η αντίληψη μας για το μέσο, όχι ο τρόπος χρήσης του. Δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για το blogging σαν να είναι δημοσιογραφία. Δεν είναι και δεν πρέπει να γίνει!

Είναι ανόητο να θεωρείται σοβαρή απειλή η οποιαδήποτε ανώνυμη πηγή όταν ισχυρίζεται ότι διαδίδει ειδήσεις και όχι απλά απόψεις ή σχόλια. Η είδηση, όταν δεν περιέχει απόδειξη ή υπόδειξη τη πηγής της, εξαιτίας της ανωνυμίας του πομπού αυτόματα μετατρέπεται σε κοινή φημολογία η οποία άσχετα από το αν είναι σωστή η λάθος τελικά είναι μια ανεπιβεβαίωτη φημολογία. Κοινώς, όταν κάποιος μεταφέρει μια είδηση χωρίς αποδείξεις αλλά επώνυμα το βάρος της ευθύνης και της εγγύησης της αξιοπιστίας του το φέρει η υπογραφή του και για αυτό τον παίρνουμε λίγο παραπάνω σοβαρά. Όποιος ισχυρίζεται κάτι ανώνυμα χωρίς να παραθέτει αποδείξεις μάλλον απλά δεν έχουμε κανένα λόγο να τον πάρουμε στα σοβαρά γιατί ο ίδιος αρνείται να αναλάβει την ευθύνη των λεγομένων του τα οποία έχουν τόση αξία όσο και ένα σύνθημα σε έναν τοίχο, τύπου “Γαμιέται η ΑΕΚ και η Τουρκία”.

Από εκεί και πέρα το ζήτημα δεν λύνεται ούτε με μηνύσεις ούτε με νομικά πλαίσια, με κοινή λογική λύνεται και με συνείδηση ότι υπάρχουν σοβαρές και μη σοβαρές πηγές. Αν κάποιος αισθάνεται θιγμένος γιατί του αποδίδεται κάτι που δεν έπραξε ας βγει να απαντήσει ότι είναι κοινές συκοφάντες και δεν έχουν στοιχεία. Δεν καταλαβαίνω προς τι ο πανικός τους και μου φαίνεται αστεία η λέξη εκβιασμός. Εκβιασμός ως προς τι; Άμα είναι έτσι να το κάνω κι εγώ, να πάρω τηλέφωνο τον Μάκη και να του πω “Δώσε μου 100.000 ευρώ αλλιώς θα διαδώσω ανώνυμα και χωρίς αποδείξεις φήμες από το blog μου που χτυπάει 1000 hits την μέρα και θα σου κλάσω τ’ αρχίδια”… και θα μου απαντήσει ο Μάκης “Φυσικά και θα μου τα κλάσεις!”

Για να μην παρεξηγηθώ… Δεν υπερασπίζομαι το Press-gr, μπορεί να είναι μια πολύ ειδική περίπτωση που να απαιτούσε ειδική μεταχείριση. Υπερασπίζομαι όμως το δικαίωμα του καθένα να γράφει ανώνυμα και να καταγγέλλει ανώνυμα όταν έχει αποδείξεις κι όταν δεν έχει αποδείξεις το δικαίωμα του να λέει τη βλακεία του όπως την λέει στο καφενείο παίζοντας πρέφα με τους φίλους του… Τόσο αυτονόητο… Εκτός αν κάποιος μπορεί να μας δώσει έναν σαφή ορισμό του τι σημαίνει δημοσιοποίηση! Κοινώς, δημοσιοποιημένη είναι η πληροφορία που διαδίδεται σε 10, σε 100, σε 100000 άτομα; Αν κάποιος έχει απάντηση να μας την πει και σε εμάς ή να αρχίσει να κυνηγάει και τον κόσμο που κουβεντιάζει στα καφενεία!

Τέλος, επειδή όλα τα επιχειρήματα είναι αντιστρέψιμα, μπορώ να ισχυριστώ κι εγώ ότι υπάρχει ο κίνδυνος η επώνυμη υπογραφή, που είναι το νόμισμα που πληρώνει κάποιος ώστε να θεωρείται έγκυρος ακόμα και όταν γράφει χωρίς στοιχεία, να κάνει κατάχρηση αυτού του δικαιώματος (της γραφής χωρίς στοιχεία) ώστε να στοχοποιεί να καταγγέλλει και ίσως να εκβιάζει χρησιμοποιώντας το βάρος του ονόματος του. Άλλωστε το press-gr δεν εκμεταλλεύτηκε την ανωνυμία του για να μπορεί να εκβιάζει (αν το εκβίαζε), αλλά την δημοσιότητα του που το έκανε “επώνυμο” και αναγνωρίσιμο (ως blog, όχι ως φυσικό πρόσωπο).

Ένας νόμος τέτοιου είδους τοποθετεί νομικά, αλλα και στην συνείδηση του κόσμου, σε φοβερά προνομιακή θέση την επώνυμη γραφή και άποψη (τεκμηριωμένη ή όχι) ενώ ουσιαστικά αντί αυτής θα έπρεπε να τοποθετεί υψηλά την τεκμηριωμένη είδηση, ανεξάρτητα από το αν είναι επώνυμη ή ανώνυμη! Ένας τέτοιος νόμος, εκτός από το τι ποινικοποιεί, νομιμοποιεί μια πραγματικότητα που ο παραγωγός και η υπογραφή του είναι πιο σημαντικά από το ίδιο το περιεχόμενο του έργου του και την τεκμηρίωση του. Αυτό είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να ενισχύσει τις πηγές που εκμεταλλευόμενες την επωνυμία τους διαδίδουν ατεκμηρίωτες ειδήσεις και θέσεις υπό την μορφή αξιώματος ή θεσφάτου!

Επαναλαμβάνω λοιπόν ότι η κουβέντα περί ανωνυμίας - επωνυμίας είναι μια λάθος κουβέντα. Το ζήτημα είναι η τεκμηρίωση και αυτό είναι κάτι που πρέπει να μάθουμε και να μας γίνει συνείδηση. Αυτός άλλωστε είναι ο τρόπος που λειτουργεί και συντάσσεται ο ακαδημαϊκός λόγος ο οποίος στοχεύει στην εγκυρότητα περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο είδος “λόγου”.

β) Περί “Μανιφέστων”

Μέσα στον τρόμο τους να αποφύγουν την επιβολή ενός εξωτερικού κανονιστικού πλαισίου (νόμου) κάποιοι προχώρησαν σε ένα λάθος που ήταν μάλλον αναμενόμενο, λειτούργησαν οι ίδιοι κανονιστικά. Η άποψη μου (και μπορείτε να διαφωνήσετε ελεύθερα) είναι ότι δεν χρειάζεται κανένα κανονιστικό πλαίσιο, ούτε εξωτερικό αλλά ούτε και εσωτερικό, από τους ίδιους τους bloggers.

Η ιδέα ενός μανιφέστου είναι μάλλον παλιοκαιρισμένη στην εποχή μας και μοιάζει να κουβαλάει την ιδεοληψία ότι ένα κοινό ιδεολογικό πλαίσιο, μια κοινή θέση ή σύνολο θέσεων είναι προαπαιτούμενα για την διαμόρφωση των αιτημάτων μιας συλλογικής διεκδίκησης. Εδώ όμως μιλάμε για την διεκδίκηση του δικαιώματος της ατομικότητας, της προσωπικής αυτοδιάθεσης και της υποκειμενικότητας, όχι δηλαδή για θέση αλλά για το δικαίωμα στην μεταξύ μας αντίθεση και για να είμαι ειλικρινής δεν ξέρω πως αυτό μπορεί να υπάρξει μέσα από την ενιαία σύνταξη ειδικά όταν αυτή φέρει τον συμβολικό και άκρως φορτισμένο τίτλο “μανιφέστο”.

Το κυρίως πρόβλημα είναι ότι, το κατά τα άλλα το συμπαθές “μανιφέστο”, λειτουργεί ακριβώς ως τέτοιο. Επιλέγει να προσδώσει ένα τεχνητό “τέλος” σε αυτό που λέγεται blogging, πράγμα που προσωπικά βρίσκω ιδιαίτερα φιλόδοξο, πολύ παραπάνω από όσο θα ήμουν έτοιμος να αποδεχθώ, και πολύ λάθος. Όταν λέω τέλος “εννοώ” την λέξη όπως θα την έλεγε ο Heidegger, υπό την έννοια του σκοπού ή της εκπλήρωσης. Αυτό άλλωστε κάνει πάντα ένα μανιφέστο, δημιουργεί κλειστά συστήματα που παράγουν “τεχνητά”, εξιδανικευμένες τελικές φόρμες και αυτό είναι το κύριο πρόβλημα που υπάρχει ως κάτι εγγενές σε όλα τα μανιφέστα ιστορικά. Το θεμελιώδες ερώτημα λοιπόν που κάνει την ιδέα του μανιφέστου να καταρρέει είναι το “πως μπορείς να δημιουργήσεις ένα κλειστό σύστημα αρχών που επιχειρεί να περιγράψει και να προσδιορίσει μια ανοιχτή δομή η οποία είναι χωροχρονικά μεταβαλλόμενη;”

Αλλά έστω ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μερικώς με open ended δομές που είναι υπό διαρκή αναδιαμόρφωση (οι νόμοι είναι τέτοια συστήματα αν και είναι αμφίβολο αν μπορούν να αναδιαμορφώνονται τόσο γρήγορα όσο το internet ώστε να δρουν προληπτικά, σε αυτό ακόμα και τα antivirus έχουν αποτύχει!). Το πρόβλημα με το συγκεκριμένο μανιφέστο θα παρέμενε καθώς κάποιες θέσεις στις οποίες βασίζεται, εκτός ότι είναι επίσης ιδιαίτερα κλειστές, είναι υπερβολικά γενικές και θεμελιωδώς λάθος.

Η θέση ότι “τα blogs είναι διάλογος” εμπεριέχει ένα θεμελιώδες λογικό λάθος. Μπλέκει την χρήση ενός μέσου με το ίδιο το μέσο, που είναι δύο πράγματα μη ταυτόσημα και δηλώνει ότι το μέσο είναι η χρήση του ή καλύτερα μια από τις δυνατές χρήσεις του. Το μέσο είναι απλά ένα μέσο, αφόρτιστο και αυτοτελές που συντίθεται από ομάδες ιδιοτήτων που του προσδίδουν δυνατότητες. Το αν αυτές οι δυνατότητες είναι αναγνωρίσιμες από όλους και αν ενεργοποιούνται με τρόπο τέτοιο ώστε να γίνουν πραγματικότητες ή πιο απλά το πως χρησιμοποιείται το μέσο και η πράξη της χρήσης του είναι κάτι έξω από το ίδιο το μέσο και προϋποθέτει την διάδραση του με ένα υποκείμενο. Αυτή διάδραση δρα εξίσου διαμορφωτικά τόσο για το υποκείμενο όσο και για το μέσο.

Κοινώς το blog δεν είναι παρά μόνο ένα εργαλείο που δεν κουβαλάει έναν generic σκοπό ή ένα προκατασκευασμένο στόχο σαν αυτός να ήταν μια ουσία (essence) που ενυπάρχει στην φύση ή την εργαλειακότητα του μέσου ως κάτι καθολικά αναγνωρίσιμο που μπορεί να γίνει κοινά αποδεκτό. Το να λέμε λοιπόν ότι το blog είναι διάλογος, πόσο μάλλον το να προσδιορίζουμε και τι είδους διάλογος είναι (ελεύθερος και ανεμπόδιστος) είναι υπεραπλουστευτικό και εισάγει έναν σκοπό που είναι a priori λάθος γιατί το blog μπορεί να είναι διάλογος αλλά μπορεί να είναι και ένας εξωτερικευμένος εσωτερικός μονόλογος ή ένα μανιφέστο με κλειστά σχόλια ή ένα καταστασιακό derive χωρίς τέλος, χωρίς σκοπό, με μοναδικό στόχο την ίδια την πράξη. Μπορεί να είναι ένα κλειστό αυτοαναφορικό σύστημα ή ένα πανταχόθεν ελεύθερο. Μπορεί να είναι ένα σωρό πράγματα που δεν έχουμε ανακαλύψει ακόμα γιατί δεν έχουμε ενεργοποιήσει τις ανάλογες ιδιότητες του μέσου που θα μας έδιναν την δυνατότητα να τις ανακαλύψουμε. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν πρέπει να δεσμευτεί το μέσο και η δυνατότητες του, ούτε από τη νομοθεσία αλλά ούτε και από εμάς.

Αν δεχθούμε αυτό που λέει ο Henri Bergson “Reality… is a perpetual becoming. It makes or remakes itself, but it is never something made” τότε μάλλον τα blogs είναι και αυτά μια τέτοια πραγματικότητα. Ας αφήσουμε λοιπόν το blogging να γίνεται, να πορεύεται προς την ολοκλήρωση του χωρίς να καταλήγει ποτέ γιατί τα blogs είναι από τα λίγα τεχνητά δημιουργήματα που ομοιάζουν με φυσικά φέροντας ως εγγενές αυτό που ο Αριστοτέλης ονόμασε “εντελέχεια”.