Πλαστα εργα τέχνης 5 με ηχηρά ονόματα...

Για πρώτη φορά ελληνικό δικαστήριο καλείται ουσιαστικά με την απόφασή του να δώσει πιστοποιητικό γνησιότητας ή πλαστότητας για δύο έργα τέχνης που αποδίδονται στον μεγάλο έλληνα ζωγράφο Κωνσταντίνο Παρθένη, δημοπρατήθηκαν από τον γνωστό βρετανικό οίκο Sotheby's και αγοράστηκαν από τον εφοπλιστή Διαμαντή Διαμαντίδη έναντι σχεδόν 1,7 εκατ. ευρώ. Οσα ακούστηκαν στην πεντάωρη διαδικασία που διεξήχθη προχθές στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως πρώτη ύλη για σενάριο. Η πραγματική ιστορία όμως προπορεύτηκε της τέχνης και έτσι η υπόθεση αντί να προβληθεί σε κινηματογραφική αίθουσα έφτασε στις αίθουσες των δικαστηρίων. Αφορμή αποτέλεσε η αγωγή που έχει καταθέσει ο εφοπλιστής Δ. Διαμαντίδης όταν διαπίστωσε, μέσω φίλων του και με τη συνδρομή ειδικών, ότι οι πίνακες ζωγραφικής του Κ. Παρθένη, που είχε αποκτήσει από τον οίκο Sotheby's, δεν ήταν γνήσιοι. Ο αγοραστής των δύο έργων τέχνης, με τίτλους «Παναγία και το Βρέφος» και «Νεκρή φύση μπροστά από την Ακρόπολη» στρέφεται δικαστικά κατά των νομίμων εκπροσώπων του οίκου δημοπρασιών αλλά και των εντεταλμένων στελεχών του, Κωνσταντίνου Φράγκου και Alexander Russell, διεκδικώντας συνολική αποζημίωση 2.159.038,20 ευρώ. Ο κ. Διαμαντίδης, όπως περιγράφει στην πολυσέλιδη αγωγή του, πείστηκε από τους εναγόμενους να αγοράσει τον Νοέμβριο του 2007 του έργο του ζωγράφου Κ. Παρθένη «Παναγία και το Βρέφος», το οποίο μάλιστα λόγω της σημαντικής καλλιτεχνικής του αξίας κοσμούσε το εξώφυλλο στον κατάλογο του οίκου δημοπρασιών. Τον Ιανουάριο του 2008 ο εφοπλιστής παρέλαβε στην Αθήνα το νέο του απόκτημα. «Περί τα μέσα Μαρτίου του 2008 - συνεχίζει στην αγωγή του ο κ. Διαμαντίδης - και λόγω του ενθουσιασμού μου, που είχα αγοράσει ένα σημαντικό έργο του Κ. Παρθένη, το επέδειξα σε συνάθροιση στο σπίτι μου, σε φίλους μου συλλέκτες και ασχολούμενους με την τέχνη, τους οποίους έκπληκτος άκουσα να μου λένε ότι το έργο είναι οφθαλμοφανώς πλαστό!». Τότε άρχισε να αμφιβάλλει και για την αυθεντικότητα ενός άλλου πίνακα του ίδιου καλλιτέχνη τον οποίο είχε αγοράσει το 2006. Απευθύνθηκε σε ειδικούς και ξεκίνησε έρευνα για να διαπιστώσει αν τα έργα που είχε αγοράσει ήταν ή όχι γνήσια. Απευθύνθηκε στην ερευνητική ομάδα με την επωνυμία artgnomon, αλλά και στην έγκριτη ιστορικό της τέχνης Θάλεια Οικονόμου, η οποία διαπίστωσε ότι «οι δύο προαναφερόμενοι πίνακες ήταν πασιφανώς πλαστοί και ότι έχουν κατασκευαστεί εντελώς πρόσφατα». Οταν πλέον πείστηκε ότι τα έργα τέχνης που είχε στη συλλογή του δεν ήταν γνήσια, προσέφυγε στη Δικαιοσύνη. Για την πλήρη διερεύνηση της υπόθεσης το δικαστήριο διέταξε τη διενέργεια πραγματογνωμοσύνης με στόχο μέσα από το πρίσμα των ειδικών να αποδειχθεί αν πράγματι οι επίδικοι πίνακες ζωγραφικής είχαν δημιουργηθεί ή όχι διά χειρός του εγνωσμένης φήμης καλλιτέχνη Κ. Παρθένη. Η Εθνική Πινακοθήκη, μέσω της ιστορικού τέχνης Ολγας Μεντζαφού - Πολύζου, αποφάνθηκε οριστικά ότι και τα δύο έργα είναι πλαστά, κατασκευάστηκαν πρόσφατα από άγνωστο ζωγράφο κατ' απομίμηση της γραφής του καλλιτέχνη. Στο αντίποδα ήρθε η γνωμάτευση του κ. Μάνου Στεφανίδη, επίκουρου καθηγητή Ιστορίας της Τέχνης, ο οποίος αποφαίνεται υπέρ της γνησιότητας των έργων. Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ. Σε ανύποπτο χρόνο, όμως, ο κ. Διαμαντίδης είχε στα χέρια του ένα ακόμα στοιχείο που συνηγορούσε υπέρ της αμφισβήτησης της γνησιότητας των δύο συγκεκριμένων έργων στα οποία είχε επενδύσει. Ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη Αγγελος Δεληβορριάς, υπό την ιδιότητά του ως ιστορικός τέχνης και μάλιστα ως γνώστης της νεοελληνικής καλλιτεχνικής παραγωγής, με επιστολή του διαβεβαιώνει τον κ. Διαμαντίδη σχετικά με τους επίδικους πίνακες ότι «διατηρώ σοβαρές επιφυλάξεις για την αυθεντικότητά τους». Στον επίλογο της επιστολής του μάλιστα επισημαίνει ότι «ο Παρθένης ανήκει στους ζωγράφους εκείνους οι οποίοι μαγνήτισαν από νωρίς το ενδιαφέρον της αγοράς, όπως μαγνήτισαν εξάλλου και όσους φροντίζουν συστηματικά να την τροφοδοτούν με πλαστά έργα». Οταν έφτασε η ώρα να κριθεί η υπόθεση, οι δικαστές του Πολυμελούς Πρωτοδικείου, οι οποίοι έχουν και το βάρος της έκδοσης πρωτότυπης για τα ελληνικά δικαστικά απόφασης, άκουσαν με προσοχή τα επιχειρήματα και των δύο πλευρών. Οι ίδιοι εξάλλου, έχουν την υποχρέωση να ζυγίσουν τα στοιχεία των ειδικών που άπτονται σε θέματα τέχνης και να τα ταιριάξουν στους δικούς τους κανόνες της νομικής επιστήμης. Η ιστορικός τέχνης κ. Νίκη Πατσουράκη, η οποία εξετάστηκε υπέρ της πλευράς Διαμαντίδη, φρόντισε μέσα από την κατάθεσή της με όρους κατανοητούς, ακόμα και για μη ειδικούς σε τέτοια θέματα, να εξηγήσει γιατί οι πίνακες δεν είναι γνήσιοι. Η δική της φωνή ήρθε να προστεθεί σε όλες τις άλλες των ειδικών που δεν έχουν, όπως λένε, ξεγελαστεί από την εικόνα των έργων διαπιστώνοντας πέραν πάσης αμφιβολίας ότι ο δημιουργός τους δεν ήταν ο Κ. Παρθένης και ότι οι πίνακες δεν είχαν φιλοτεχνηθεί τη δεκαετία του 1930, αλλά είναι πολύ νεώτερα καλλιτεχνικά δημιουργήματα. «Μόνο ο κ. Στεφανίδης πιστοποιούσε το αντίθετο, και απορώ πώς το έκανε αυτό, γιατί είναι ιστορικός τέχνης με μεγάλη εμπειρία», κατέθεσε η κ. Πατσουράκη, η οποία παρατήρησε ότι οι τα δύο έργα τέχνης πουλήθηκαν «χωρίς την προίκα τους» που είναι τα πιστοποιητικά προέλευσής τους. «Η απομίμηση στην τέχνη, όπως λέγεται, πρέπει να πλησιάζει και να ξεπερνάει το αυθεντικό... Εμείς δεν λέμε ότι ο πλαστογράφος δεν ήταν καλός ζωγράφος, αλλά δεν είναι έργα του Κ. Παρθένη», πρόσθεσε η μάρτυρας φέρνοντας ένα παράδειγμα από τη σύγχρονη πραγματικότητα παραπέμποντας σε τσάντες γνωστού οίκου που πωλούνται απομιμήσεις τους ως γνήσιες. «Ο οίκος Sotheby's, ακόμα και αν δεν γνώριζε, όφειλε να μάθει για την πορεία του έργου», κατέληξε λέγοντας ότι οι υπεύθυνοι θα μπορούσαν να απευθυνθούν πριν από τη δημοπρασία στην Εθνική Πινακοθήκη, που έχει στη διάθεσή της πλήρες αρχείο για τα έργα του καλλιτέχνη. Από την πλευρά του Sotheby's εξετάστηκε η συνεργάτις του νομικού συμβούλου του οίκου δημοπρασιών Κάρεν Μαίρη Πατρίτσια Γιανγκ. «Ο οίκος Sotheby's δεν έχει την υποχρέωση να ελέγχει τη γνησιότητα του έργου και δεν βεβαιώνει τη γνησιότητα του έργου που πωλείται», είπε χαρακτηριστικά προσθέτοντας ότι πρόθεσή τους είναι να δημοπρατούν πάντοτε αυθεντικά έργα ώστε να διασφαλίζεται η φήμη τους. Οπως προκύπτει από τις θέσεις που διατυπώνουν στις προτάσεις τους οι εναγόμενοι, τα επίδικα έργα τέχνης αγοράστηκαν από τους εμπόρους έργων τέχνης Στράτο Φωτόπουλο και Δημήτρη Παλαιοκρασσά. Και όταν τελικά η υπόθεση μεταφέρθηκε στα δικαστήρια ύστερα από αίτημα του, ο οίκος Sotheby's επέλεξε να αναθέσει τη διενέργεια πραγματογνωμοσύνης για λογαριασμό του στον κ. Στεφανίδη. Οι δικηγόροι που εκπροσωπούν τον κ. Διαμαντίδη έθεσαν το αυτονόητο ερώτημα αν ο οίκος μετά από όλα όσα έγιναν θα ξανάβαζε σε καταλόγους δημοπρασίας τα έργα τέχνης. Η μάρτυρας, όπως παρατήρησε από έδρας και η πρόεδρος, επέλεξε να δώσει μία διπλωματική απάντηση, επικαλούμενη ότι θα πρέπει πρώτα να μιλήσει με στελέχη και ειδικούς του οίκου. Η απόφαση του δικαστηρίου αναμένεται να εκδοθεί μέσα στους επόμενους μήνες.