Το κόκκινο σκαθάρι "σκοτώνει τους Φοίνικες"

SOS εκπέμπουν οι φοίνικες στη χώρα μας, που απειλούνται από το κόκκινο σκαθάρι (rhynochophous ferrugineus), «εισαγόμενο» έντομο που ενδημεί στους κορμούς των φοινικοειδών και σταδιακά τα καταστρέφει. Σε πολλές περιοχές της χώρας, στην Κρήτη, την Ρόδο, την Ηλεία, αλλά και την Αττική, η ασθένεια διαγιγνώσκεται πλέον διά γυμνού οφθαλμού- οι ειδικοί μιλούν για 15.000 δέντρα που έχουν πληγεί, μεταξύ των οποίων πολλά υπεραιωνόβια.
Πρόσφατα, το παράρτημα Κρήτης του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου, εξέδωσε ανακοίνωσε στην οποία τονίστηκαν τα εξής:
«Η Δ.Ε. του ΓΕΩΤ.Ε.Ε./Π.Κ. εκφράζει την έντονη ανησυχία της για το γεγονός της παντελούς απουσίας μέτρων, για την αντιμετώπιση της εξάπλωσης του κόκκινου σκαθαριού των φοινίκων.

Το έντομο κινείται ανεξέλεγκτα και γρήγορα θα κάνει την εμφάνισή του και σε μη προσβεβλημένες περιοχές του νησιού. Πέρα από την πολύ μεγάλη ζημιά που επιφέρει η εξάπλωση του εντόμου σε περιοχές όπου έχει φυτευτεί ο κανάριος φοίνικας ή άλλα φοινικοειδή (π.χ. ουασιγκτώνια), η ανησυχία όλων μας είναι εξαιρετικά μεγάλη για το ενδεχόμενο εμφάνισης προσβολών και στις συστάδες του ντόπιου φοίνικα (φοίνικας Θεοφράστου). Οι συστάδες αυτές, με σημαντικότερη αυτή που βρίσκεται στο Βάι, έχουν τεράστια οικολογική και αισθητική αξία, που δεν μπορεί να αποτιμηθεί μόνο με οικονομικούς όρους.

Το Παράρτημα Κρήτης του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. συμμετείχε στην Επιστημονική Επιτροπή που συγκροτήθηκε με απόφαση της Περιφέρειας Κρήτης τον Ιανουάριο του 2009, με σκοπό την αντιμετώπιση του προβλήματος. Η Επιτροπή ολοκλήρωσε το έργο της σε πολύ σύντομο διάστημα και κατέθεσε στην Περιφέρεια Κρήτης πρόταση με την απαραίτητη δέσμη μέτρων. Δεν υπήρξε όμως καμιά ανταπόκριση στις προτάσεις της Επιτροπής, ούτε είχαμε ποτέ επίσημη ενημέρωση για την τύχη τους.

Εκ των υστέρων και μετά από απάντηση της Περιφέρειας Κρήτης σε αναφορά βουλευτών, μαθαίνουμε ότι “το υψηλό εκτιμώμενο κόστος (της πρότασης) συνετέλεσε στο να μην τύχουν άμεσης εφαρμογής οι προτάσεις αυτές” και ότι “γίνονται προσπάθειες για να ενταχθεί το προτεινόμενο σχέδιο στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα LIFE”.

Εμείς όμως τονίσαμε από την πρώτη στιγμή ότι μια σοβαρή αντιμετώπιση του προβλήματος θα έχει υψηλό κόστος. Λυπούμαστε επομένως που το κόστος της πρότασης (540.000 € για ένα διάστημα 4 ετών), προβάλλεται ως ο λόγος που δε λήφθηκε κανένα μέτρο. Κανένας όμως δεν μπαίνει στον κόπο να εξηγήσει ποιο είναι το κόστος από την καθημερινή απώλεια εκατοντάδων φοινικόδεντρων ή ποιο θα είναι το κόστος από μια πιθανή απώλεια του ντόπιου φοίνικα στο Βάι, στον Πρέβελη, στον Άγιο Νικήτα και αλλού.

Τονίσαμε επίσης ότι δεν χωρεί καμιά καθυστέρηση στην αντιμετώπιση του εντόμου, γιατί η εξάπλωσή του προχωρεί με γεωμετρική πρόοδο. Ήδη έχουμε μεγάλη έξαρση των προσβολών, χωρίς ακόμα να έχουμε φτάσει την περίοδο που εμφανίζονται τα περισσότερα συμπτώματα (Οκτώβριος – Νοέμβριος). Οπότε αν αναμένουμε τις χρονοβόρες εγκρίσεις των ευρωπαϊκών προγραμμάτων θα έχουμε χάσει, οριστικά ίσως, το παιχνίδι.

Παράλληλα όμως δεν είδαμε την παραμικρή προσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματος, με χαμηλότερο κόστος απ’ αυτό της πρότασης της Επιτροπής. Με επιλογή δηλαδή των πιο επειγουσών δράσεων, όπως για παράδειγμα η καταστροφή των προσβεβλημένων δέντρων στην περιφερειακή ζώνη εξάπλωσης του εντόμου, ή η εφαρμογή μαζικής παγίδευσης.

Αντίθετα με λύπη διαπιστώνουμε ότι επεκτείνεται η φύτευση φοινικοειδών ακόμα και τώρα (όπως έγινε στην καινούργια παραλιακή οδό στην Αλικαρνασσό) και ότι υπάρχει ανεξέλεγκτη διακίνηση φοινικοειδών από την προσβεβλημένη ζώνη προς τις μη προσβεβλημένες περιοχές, χωρίς να λαμβάνονται τα στοιχειώδη μέτρα προφύλαξης.

Το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο, ακόμα και τώρα που έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος, κάνει έκκληση για τη λήψη άμεσων και καλά σχεδιασμένων μέτρων, στο πνεύμα των προτάσεων που είχαν γίνει από την Επιστημονική Επιτροπή. Όπως ιδιαίτερα τόνισε και η πρόταση της Eπιτροπής, αποτελέσματα θα μπορούσε να έχει μόνο ένα διαχειριστικό σχέδιο με κεντρική και ενιαία διοικητική διαχείριση. Σ’ ένα τέτοιο σχέδιο θα μπορούσαν να συμμετέχουν όλοι οι φορείς (Περιφέρεια, Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, Δήμοι, Ιδιώτες). Την ευθύνη εκπόνησης και εφαρμογής του σχεδίου όμως πρέπει και μπορεί να αναλάβει μόνο μια περιφερειακή διοικητική μονάδα.

Μετά από τα παραπάνω το Παράρτημα Κρήτης του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. προτείνει ως ελάχιστα άμεσα μέτρα :

Τον ορισμό της αρμόδιας περιφερειακής διοικητικής μονάδας, που θα σχεδιάσει και θα θέσει ταχύτατα σε εφαρμογή τις πιο επείγουσες και πρόσφορες δράσεις, σύμφωνα με τις οδηγίες των ειδικών επιστημόνων.

Την πρόταξη των ενεργειών που αφορούν την προστασία του κρητικού φοίνικα. Προτεραιότητα να δοθεί στην δημιουργία ζώνης απαλλαγμένης από άλλα είδη φοινίκων, περιμετρικά από τις συστάδες του κρητικού φοίνικα.

Την απαγόρευση φύτευσης φοινικοειδών στις προσβεβλημένες περιοχές και στις περιοχές όπου υπάρχουν συστάδες του ντόπιου φοίνικα, με προοπτική μέσα στην επόμενη διετία να απαγορευτεί εντελώς η φύτευση φοινικοειδών σε ολόκληρη την Κρήτη.

Τον πολύ αυστηρό έλεγχο στη διακίνηση των φοινικοειδών που προέρχονται από τις προσβεβλημένες περιοχές

Την αξιολόγηση όλων των νεότερων δεδομένων σχετικά με την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Τέλος, για το Παράρτημα του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. είναι αυτονόητο ότι θα διαθέσει τις επιστημονικές του δυνάμεις, όπως κάνει πάντα είτε του ζητηθεί είτε όχι, στην ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του σοβαρότατου αυτού προβλήματος.

Το ζητούμενο όμως είναι να υπάρξουν επιτέλους και οι αναγκαίες πολιτικές αποφάσεις. Επειδή όμως το ΓΕΩΤ.Ε.Ε./Π.Κ. δεν μπορεί να παρακολουθεί αμέτοχο την αδράνεια των αρμόδιων φορέων, δηλώνει καθαρά ότι, εφ’ όσον στο αμέσως προσεχές διάστημα δεν διαπιστώσει να αντιμετωπίζεται δραστικά το συγκεκριμένο ζήτημα, θα εξετάσει σοβαρά το ενδεχόμενο προσφυγής στην Γενική Διεύθυνση Υγείας και Καταναλωτή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής».