Ποιον "βολεύει" η υποβάθμιση; Για τα φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού στο ιστορικό κέντρο και τις γειτονίες της Αθήνας
Αποσπάσματα από την παρέμβαση του Αλ. Τσίπρα στην εκπομπή «ΣΚΑΙ Δράση» (16/3/2009) και κειμένων-παρεμβάσεων της Ανοιχτής Πόλης στο Δημ. Συμβούλιο [Επιμέλεια: Αλέξανδρος Κωνσταντίνου, Μέλος Συντονιστικής Γραμματείας ΑΠ]
Κανένα πρόβλημα δεν είναι ανεξήγητο ή άλυτο, εάν βρούμε τις αιτίες που το προκαλούν και κυρίως, εάν προωθήσουμε μέτρα που μπορούν να σπάσουν το φαύλο κύκλο της υποβάθμισης.
Στην πραγματικότητα, όπως έχουμε επισημάνει επανειλημμένα, αυτό που καταγράφεται με τον ουδέτερο όρο «υποβάθμιση του κέντρου» δεν αναφέρεται σε ένα πρόβλημα αλλά σε μια πολλαπλότητα παραγόντων και προβλημάτων που σχετίζονται με τον κοινωνικό αποκλεισμό, τη διεύρυνση της φτώχειας και των ανισοτήτων, το μεγάλο πρόβλημα του τράφικινγκ, και της τοξικοεξάρτησης, την αποτυχία της ελληνικής και ευρωπαϊκής πολιτικής που εγκλωβίζει ανθρώπους σε καθεστώς παρανομίας.
Το τελευταίο διάστημα τέτοια φαινόμενα δεν εμφανίζονται μόνο στο κέντρο της πόλης, αλλά και στις γειτονίες της, π.χ. στον Αγ. Παντελεήμονα ή στον πεζόδρομο της Τοσίτσα παλιότερα και σήμερα μερικούς δρόμους παραδίπλα.
Εκτιμούμε, ότι η υποβάθμιση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας έχει τις ρίζες της στην προσπάθεια να μετατραπεί όλος αυτός ο χώρος από ένα χώρο μικτών χρήσεων κατοικίας, ψυχαγωγίας και αγοράς, σε χώρο όπου κυριαρχεί μία μόνο λειτουργία. Τη δεκαετία του' 90 υπήρξε μια βίαιη προσπάθεια εκδίωξης των κατοίκων από αυτή την περιοχή για να μετατραπεί σε διασκεδαστήριο του κέντρου της Αθήνας, όπως συνέβη στην περίπτωση του Ψυρρή, όπου η κατάσταση έχει πλέον ξεφύγει. Ανάλογη είναι η εικόνα και στο Γκάζι, την Ιερά Οδό.
Από την άλλη, το φαινόμενο της μετανάστευσης δεν είναι ελληνικό, υπάρχει και σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Γιατί κανείς δεν μπορεί να σταματήσει το "κύμα" της μετανάστευσης όσο θα υπάρχουν πόλεμοι, φτώχεια. Όσο θα υπάρχουν ανισότητες, τόσο θα έχουμε μετανάστες. Και όσο και εάν κάνουμε "φρούριο" την Ευρώπη, θα βρίσκουν τρόπους να έρχονται. Άρα, εδώ απαιτούνται συγκεκριμένες πολικές ένταξης.
Ωστόσο, είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, ότι απέναντι στην κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, οι θέσεις και οι προτάσεις που διατυπώνονται, όπως εκείνη του αναπλ. υπουργού Εσωτερικών κ. Μαρκογιαννάκη για την ίδρυση ειδικού οργανισμού για το κέντρο της Αθήνας, προτάσσουν "λύσεις" αστυνόμευσης και καταστολής, αντί ενίσχυσης των κοινωνικών δομών και των προσφερόμενων υπηρεσιών. Βλέπουμε συγκεκριμένες πολιτικές δυνάμεις –και της αντιπολίτευσης- να «επενδύουν» ψηφοθηρικά πάνω στα προβλήματα, προτείνοντας τη δημιουργία ειδικών οργανισμών, με υπερεξουσίες και εκτός δημοκρατικού ελέγχου.
Αποτέλεσμα αυτών των προτάσεων δεν είναι άλλο από τις γνωστές επιχειρήσεις-σκούπα. Από τις απειλές για «εκκένωση» των κτηρίων που έχουν βρει καταφύγιο οι άστεγοι.
Όμως, οι αστυνομικές επιχειρήσεις, εκτός από το γεγονός ότι συνδέονται με εκτεταμένες παραβιάσεις των δικαιωμάτων, ότι υιοθετούν την θεωρία της συλλογικής ευθύνης και αναπαράγουν τα πιο ρατσιστικά στερεότυπα, ενοχοποιώντας το σύνολο ενός συγκεκριμένου πληθυσμού και βάζοντας τα θύματα στη θέση του θύτη, είναι απολύτως αναποτελεσματικές.
Αυτές οι αστυνομικές επιχειρήσεις, ούτε τα φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού μπορούν να λύσουν, ούτε να καταπολεμήσουν στην πραγματικότητα το έγκλημα και να δημιουργήσουν αίσθημα ασφάλειας στους κατοίκους, αφού δεν αφορούν αυτούς που οργανώνουν το έγκλημα, αλλά τα θύματα αυτής της ιστορίας
Το σίγουρο είναι ότι εάν οι μετανάστες και οι φτωχοί φύγουν από το ιστορικό κέντρο θα πάνε παραδίπλα. Δείτε για παράδειγμα τι γίνεται στην περιοχή του Αγίου Παντελεήμονα. Άρα, το ζήτημα δεν είναι να παίζουμε κλέφτες και αστυνόμους στο κέντρο. Το ζήτημα είναι να προσπαθήσουμε να θέσουμε τις προϋποθέσεις μιας πολιτικής που θα είναι τελείως διαφορετικές.
Καθώς όλα τα παραπάνω είναι πολύ σημαντικά προβλήματα, θεωρούμε ότι δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται με τάσεις ψηφοθηρίας και λαϊκισμού. Γιατί είναι πολύ εύκολο να οδηγηθούμε σε φαινόμενα αύξησης ρατσισμού και ξενοφοβίας, ειδικά τώρα που υπάρχει οικονομική και κοινωνική κρίση.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ανοιχτή Πόλη έχει καταθέσει επανειλημμένα προτάσεις για την αντιμετώπιση των φαινομένων του κοινωνικού αποκλεισμού. Θεωρούμε ότι οι μόνες ρεαλιστικές προτάσεις, δεν είναι άλλες από αυτές που θα κοιτάξουν τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος και θα λάβουν ουσιαστικά μέτρα. Ενδεικτικά, τέτοια μέτρα αποτελούν:
• Στήριξη της υπάρχουσας μονάδας του ΟΚΑΝΑ. Πλαισίωση της με κινητές μονάδες ιατρικής βοήθειας και ομάδες άμεσης παρέμβασης. Ενίσχυση των προγραμμάτων βοήθειας «στο δρόμο» (street work) με τη συμμετοχή και μεταναστών σε αυτά..
• Ενίσχυση από τον Δήμο των προγραμμάτων επανένταξης πρώην τοξικομανών σε συνεργασία με τις θεραπευτικές κοινότητες, π.χ. πρόσληψη ενός ποσοστού στις υπηρεσίες του Δήμου.
• Δημιουργία δημοτικής στέγης φιλοξενίας θυμάτων trafficking, ως ένα άμεσο μέτρο που μπορεί να σπάσει την αλυσίδα της εκμετάλλευσης.
• Ενίσχυση των προγραμμάτων ενσωμάτωσης των μεταναστών (πχ. δημιουργία διευρυμένων προγραμμάτων εκμάθησης ελληνικών σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού των μεταναστών αλλά και προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης ή δημιουργικής απασχόλησης)
• Στήριξη του αιτήματος για διεύρυνση των διαδικασιών νομιμοποίησης των μεταναστών, μέτρο που εκτός του ανθρωπιστικού του χαρακτήρα μπορεί να διασπάσει την αγορά των ναρκωτικών, η οποία εμφανίζεται πολλές φορές ως η μόνη «λύση» για ανθρώπους που ζουν σε καθεστώς παρανομίας(«χωρίς χαρτιά»). Σε αυτό το πλαίσιο, ο Δήμος οφείλει να δημιουργήσει θεσμούς πολιτικής εκπροσώπησης των μεταναστών καθώς καμία λύση δεν μπορεί να έχει προοπτικές επιτυχίας αν δεν εμπλέκει τους άμεσα ενδιαφερόμενους σε αυτήν. Είναι αναγκαία η αναγνώριση του δικαιώματος ψήφου στους μετανάστες και μέχρι τότε η συγκρότηση Δημοτικού Συμβουλίου μεταναστών με αποφασιστικές αρμοδιότητες σε θέματα μετανάστευσης και πολιτικών ένταξης.
• Ενίσχυση και διεύρυνση των κοινωνικών υποδομών που μπορούν να αντιμετωπίσουν τα φαινόμενα της νέας φτώχειας (π.χ. αστέγων, φτωχών κτλ.). Προγράμματα κατάρτισης και επανένταξης δίπλα στα προγράμματα αντιμετώπισης των άμεσων αναγκών (στέγαση, σίτιση κτλ.).
• Παρέμβαση του Δήμου για τον έλεγχο των χρήσεων γης στην περιοχή, ώστε να αποτραπεί η περαιτέρω αποδιάρθρωση του κοινωνικού ιστού στο κέντρο της Αθήνας και η μετατροπή του σε ένα απέραντο χώρο αναψυχής. Αν δεν διατηρήσουμε την γειτονιά και αν δεν αποδώσουμε τον δημόσιο χώρο στους πολίτες, τότε τα φαινόμενα της γκετοποίησης και του αποκλεισμού στο κέντρο της πόλης διαρκώς θα αυξάνονται.
• Παράλληλα όμως με τα μέτρα που οφείλουν να ληφθούν, θεωρούμε ότι ο Δήμος οφείλει να οργανώσει το δημόσιο διάλογο με όλους τους φορείς που εμπλέκονται. Με τα αρμόδια υπουργεία, τον ΟΚΑΝΑ, τις αξιόπιστες μη κυβερνητικές οργανώσεις που ασχολούνται με την περιοχή, τους φορείς των κατοίκων και των επαγγελματιών, με τους συλλόγους των μεταναστών. Να συσταθεί ένα διαρκές όργανο διαβούλευσης, υπό τον δημοκρατικό έλεγχο των αιρετών οργάνων, χωρίς υπερεξουσίες που παραπέμπουν σε καθεστώς «έκτακτης ανάγκης» και να προωθήσει τις αναγκαίες παρεμβάσεις, μέσα από συναίνεση και διάλογο. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι σήμερα, παρά το γεγονός ότι το θέμα έχει τεθεί επανειλημμένα στο δημοτικό συμβούλιο από την αντιπολίτευση και ότι η δημοτική αρχή έχει δεσμευθεί για μια ολοκληρωμένη συζήτηση παρουσία όλων των αρμόδιων φορέων και συλλογικοτήτων, αυτή η συνεδρίαση ακόμη δεν έχει γίνει. Για περισσότερο από δύο χρόνια τώρα, το δημοτικό συμβούλιο δεν έχει συζητήσει ουσιαστικά για την κατάσταση, μόλις λίγους δρόμους παρακάτω από την αίθουσα συνεδριάσεων.
Όμως, σε τελευταία ανάλυση, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι, όσοι φορείς και εάν δημιουργηθούν, όσοι συναρμόδιοι και εάν κάτσουν σε ένα τραπέζι, εάν δεν υπάρξει ενίσχυση της κοινωνικής πολιτικής δεν πρόκειται να γίνει τίποτα. Εάν δεν υπάρξουν δαπάνες για να δημιουργήσουν υποδομές κοινωνικής ένταξης, αν δεν υπάρξει βούληση να αλλάξει το καθεστώς, εάν δεν αλλάξει η μεταναστευτική πολιτική και ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τα ναρκωτικά, δεν πρόκειται να γίνει τίποτα.
Το να προσπαθούμε συνεχώς να εξαφανίσουμε αυτούς τους ανθρώπους από το χάρτη είναι το μόνο εύκολο. Δε θα εξαφανιστούν όμως. Δεν μπορούμε να πάρουμε ένα μαγικό ραβδί και να τους εξαφανίσουμε, όπως κάναμε τις είκοσι μέρες των Ολυμπιακών Αγώνων. Κάπου τους κρύψαμε και τους ξαναεμφανίσαμε μετά. Δεν είναι αυτή η λύση. Κρύβουμε το πρόβλημα κάτω από το χαλί. Το ζήτημα είναι να προσπαθήσουμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα και για να το αντιμετωπίσουμε χρειάζεται πολιτική βούληση και αναθεώρηση των αποτυχημένων πολιτικών. Σε αυτήν την κατεύθυνση και ο Δήμος έχει πολλά να κάνει, αρκεί να αναλάβει σοβαρές πρωτοβουλίες, σε βάθος χρόνου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου