Και πλαστός Τέτσης στο Λονδίνο

Της ΠΑΡΗΣ ΣΠΙΝΟΥ (spinou@enet.gr)

Οπως αποδεικνύεται, το έργο του Δημήτρη Γαλάνη «Κυρία στα λευκά», που αποσύρθηκε από την προγραμματισμένη για τις 20 Μαΐου δημοπρασία του οίκου Βοnhams με ελληνικά έργα στο Λονδίνο (όπως είχε πρωτογράψει η «Καθημερινή») είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου με τα πλαστά έργα τέχνης που διακινούνται ανεξέλεγκτα στην αγορά. Ενας ακόμα πλαστός πίνακας, του Παναγιώτη Τέτση αυτή τη φορά, με τίτλο «Αποψη του λιμανιού της Μασσαλίας» και εκτίμηση από 25.000 έως 38.000 ευρώ, επρόκειτο να εμφανιστεί στην ίδια δημοπρασία, αλλά αποσύρθηκε, έπειτα από παρέμβαση του ίδιου του καλλιτέχνη και στενής συνεργάτιδάς του. Εκρόσωπος, πάντως, του οίκου Bonhams από το Λονδίνο, με τον οποίον επικοινωνήσαμε, δηλώνει ότι τον πίνακα απέσυρε ο σημερινός ιδιοκτήτης του έργου -ασφαλώς δεν τον κατονομάζουν- για προσωπικούς λόγους. Προσθέτει δε ότι η υπόθεση διερευνάται, καθώς ο σημερινός κάτοχος του έργου αγόρασε τον πίνακα από γνωστό οίκο δημοπρασιών της Γαλλίας. Και ότι οι Βοnhams δίνουν πιστοποιητικό γνησιότητας στους αγοραστές, που ισχύει για ένα χρόνο.

Τα δύο πλαστά έργα που υπάρχουν ακόμα δημοσιευμένα στον κατάλογο της πολυδιαφη-μισμένης δημοπρασίας: Πάνω του Π. Τέτση κάτω του Δ. Γαλάνη.

Δεν είναι μόνο το θέμα που ξενίζει στην «Αποψη του λιμανιού της Μασσαλίας», η ασυνήθιστη γκάμα των γαλάζιων χρωμάτων, που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν τις πρώτες υποψίες σε όσους γνωρίζουν το έργο του ζωγράφου. «Το αστείο είναι ότι ποτέ δεν έχω πάει στη Μασσαλία», δηλώνει στην «Κ.Ε.» ο Παναγιώτης Τέτσης, ο οποίος όταν ήταν νέος σπούδασε στο Παρίσι. Είναι και η υπογραφή του, στην κάτω αριστερή μεριά του πίνακα, σχεδόν τέλεια πλαστογραφημένη. «Θαύμασα την πιστότητα της υπογραφής, πιθανότατα έχει γίνει με μεταξοτυπία», συμπληρώνει ο ίδιος.

Δεν θα πάρει άλλα μέτρα

Ισως στην περίπτωση του Γαλάνη να υπήρχε «δικαιολογία» ότι η αυθεντικότητα του πίνακα ήταν δύσκολο να εξακριβωθεί, εφόσον ο ζωγράφος δεν βρίσκεται εν ζωή, ίσως δεν υπάρχει πλήρης καταγραφή των έργων του ή ακόμα πως ελάχιστοι ειδικοί θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε αξιολόγηση. Ωστόσο, η περίπτωση του Τέτση είναι ακόμα πιο κραυγαλέα, εφόσον ο ζωγράφος όχι μόνο βρίσκεται εν ζωή αλλά εκθέτει τις μέρες αυτές τα νέα του έργα στην Αθήνα. Ενα τηλεφώνημα από τους εκπροσώπους του Bonhams, μια επίσκεψη στο εργαστήριο του ζωγράφου, στο Κολωνάκι, θα έδινε αμέσως την απάντηση για την αυθεντικότητα ή μη του πίνακα, που μπορεί να μην βγει στη δημοπρασία, αλλά συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογό της, καταλαμβάνοντας δύο σελίδες.

Εκτός από την ένδειξη «Λάδι σε καμβάς» και τις διαστάσεις του πίνακα (65Χ92) ο κατάλογος της δημοπρασίας δημοσιεύει αναφορές ελλήνων ιστορικών τέχνης για τη δουλειά του Τέτση και άλλες πληροφορίες, ελκυστικές για τους υποψήφιους αγοραστές. Οτι δηλαδή ο πίνακας φιλοτεχνήθηκε (δήθεν) στη Γαλλία, πιθανότατα κατά την παραμονή του καλλιτέχνη εκεί, μεταξύ 1953 και 1956. «Αυτό το εξαίσιο θαλασσινό τοπίο, που λούζεται στο λαμπερό μεσογειακό φως, καταδεικνείει τη σιγουριά του ζωγράφου στο σχέδιο, την πλαστικότητα στο πινέλο, τη λεπτότητα της σύνθεσης και αφουγκράζεται την τολμηρή ιμπρεσιονιστική όψη της Μασσαλίας, που ζωγράφισε ο Περικλής Πανταζής επτά δεκαετίες νωρίτερα», διαβάζουμε στη... γλαφυρή περιγραφή.

Ο Παναγιώτης Τέτσης πληροφορήθηκε για την ύπαρξη του πλαστού πίνακα, λίγο πριν από το Πάσχα, όταν στενή συνεργάτις του εντόπισε στο Ιντερνετ τη σελίδα με τα έργα που πρόκειται να βγουν σε δημοπρασία. Εκτός από την «Αποψη του λιμανιού της Μασσαλίας» και δύο ακόμα του ζωγράφου, τα οποία είναι αυθεντικά. «Αμέσως ήρθαμε σε επαφή με τον οίκο δημοπρασιών που μας έστειλε τον κατάλογο και διαπίστωσα με τα ίδια μου τα μάτια τον πλαστό πίνακα» λέει ο ζωγράφος, ο οποίος δηλώνει ότι μετά την απόσυρση δεν πρόκειται να προχωρήσει σε άλλα μέτρα εναντίον των Bonhams. «Παρ' ότι το έργο παραμένει δημοσιευμένο στον κατάλογο και στο μέλλον αυτό μπορεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς και να δημιουργηθούν κι άλλα προβλήματα... Και να φανταστείτε, ότι μέχρι προ τινος χαιρόμουν γιατί σπάνια έβγαιναν έργα μου σε δημοπρασία, γιατί πιστεύω ότι οι ιδιοκτήτες τους τα αγαπάνε και δεν θέλουν να τα αποχωριστούν».