κλεμένοι πολιτιστικοι θησαυροί

	Οι Καρυάτιδες που βρίσκονται στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης. Στην ένθετη φωτογραφία η μοναξιά της Καρυάτιδας στο Βρετανικό Μουσείο.

Το Βήμα

Μία ημέρα πριν από τα επίσημα εγκαίνια του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης η άκρως μάχιμη Διεθνής Επιτροπή για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα συνεδρίασε επί ελληνικού εδάφους και δήλωσε ότι δεν θα ησυχάσει αν οι Βρετανοί δεν μας επιστρέψουν όσα δικαιωματικά μάς ανήκουν... Το σύνθημά της αφοπλιστικό μέσα στην απλότητά του: «Γιατί όχι;».
Και το επιχείρημά της αδιάσειστο: το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, το οποίο άφησε άφωνους όσους το επισκέφθηκαν και αποστόμωσε το αντίστοιχο βρετανικό, που επί τόσα χρόνια ψέλλιζε «μα και αν ακόμη σας τα επιστρέψουμε, δεν έχετε πού να τα βάλετε...». Η Διεθνής Επιτροπή για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα συντονίζει τις φωνές 16 χωρών προκειμένου το αίτημα χρόνων να γίνει επιτέλους πραγματικότητα. Εκπρόσωποι από την Αυστραλία, τις ΗΠΑ, το Βέλγιο, τη Βραζιλία, τη Γαλλία, την Ισπανία, τον Καναδά, την Κύπρο, τη Φινλανδία, τη Γερμανία, τη Σερβία, την Ελβετία, τη Σουηδία, τη Νέα Ζηλανδία, τη Ρωσία αλλά και την άμεσα ενδιαφερομένη Βρετανία υπέγραψαν στις 19 Ιουνίου τη διακήρυξή τους και δήλωσαν ότι θα κάνουν ό,τι περνά από το χέρι τους προκειμένου να επιτευχθεί η ιστορική επανένωση. «Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2012 στο Λονδίνο είναι η ιδανικότερη περίσταση για την επιστροφή των Γλυπτών στον τόπο γέννησής τους» δηλώνει ο αυστραλός πρόεδρος της επιτροπής Ντέιβιντ Χιλ. Και συνεχίζει: «Ο τρίμηνος δανεισμός που είχε προτείνει το Βρετανικό Μουσείο στο αντίστοιχο της Ακρόπολης είναι υψίστη προσβολή για τους Έλληνες και καλώς δεν τον αποδέχθηκαν. Είναι σαν να ζητάς από μια μητέρα να συμφιλιωθεί με την απαγωγή των παιδιών της». Η νέα καμπάνια της δραστήριας επιτροπής προβλέπει μεταξύ άλλων την καθιέρωση Διεθνούς Ημέρας του Παρθενώνα μέσα στον Ιούνιο, συγκέντρωση υπογραφών από όλον τον κόσμο μέσω Ιnternet, όπως και δυναμικότερη παρουσία μέσω δικτυακών τόπων και γκάλοπ σε όλες τις χώρες του κόσμου με θέμα τον ιστορικό επαναπατρισμό. Σε τρέχουσα άλλωστε δημοσκόπηση που διενεργεί η ιστοσελίδα του «Guardian» τα υπέρ της επιστροφής άγγιζαν το 95,5% ως το μεσημέρι της περασμένης Παρασκευής.
Τέσσερα ιδιαιτέρως δραστήρια μέλη αυτής της πρωτοβουλίας, που αριθμεί πλέον τέσσερα χρόνια και είναι καρπός επιτροπών που μάχονται επί δεκαετίες, μιλούν στο «Βήμα της Κυριακής» για τη στρατηγική, τους στόχους τους, αλλά και την απαρχαιωμένη φιλοσοφία του Βρετανικού Μουσείου. Πληροφορίες για τη δράση της επιτροπής: www.parthenoninternational.org.

ΑΝΤΟΝΙ ΣΝΟΝΤΓΚΡΑΣ
καθηγητής του Πανεπιστημίου του Cambridge, Βρετανία

Η άγνοια είναι ο κύριος εχθρός του επαναπατρισμού

«Το μεγαλύτερο εμπόδιο που έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι η υπερηφάνεια και η...προκατάληψη του Βρετανικού Μουσείου. Δυσκολεύεται τρομερά να κάνει οτιδήποτε που θα μπορούσε να βλάψει την εικόνα του,όπως το να ανοίξει διάλογο με εκπροσώπους από την Ελλάδα, και μάλιστα επί ίσοις όροις. Το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, διά γυμνού οφθαλμού, δεν έχει κανένα ψεγάδι. Θα ήταν προτιμότερο να έχει ελεύθερη είσοδο, όπως συμβαίνει στο Λονδίνο, αλλά το αντίτιμο του ενός ευρώ είναι απολύτως αποδεκτό. Η ανάμειξή μου στη συγκεκριμένη υπόθεση είναι αποτέλεσμα της αγάπης μου για την ελληνική Ιστορία. Έγινα πρόεδρος της Βρετανικής Επιτροπής για την Επιστροφή των Γλυπτών μόλις έμαθα αρκετά για να συνειδητοποιήσω ότι η άγνοια είναι ο κύριος εχθρός του επαναπατρισμού. Καθώς είμαι σε θέση να γνωρίζω από πρώτο χέρι την κατάσταση στη Βρετανία, θεωρώ ότι το 2012 είναι λίγο νωρίς για να ξεπεραστούν τα διάφορα κωλύματα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορούν να γίνουν σημαντικά βήματα ως τότε. Άλλωστε η βρετανική κοινή γνώμη είναι με το μέρος των Ελλήνων. Ο μισός περίπου πληθυσμός έχει επίγνωση της κατάστασης και από αυτόν το 65%-75%,όπως έχει αποδειχθεί από αλλεπάλληλες δημοσκοπήσεις, δηλώνει υπέρ της επιστροφής. Έχω έρθει επανειλημμένως σε επαφή με ισχυρούς παράγοντες του Βρετανικού Μουσείου. Το κύριο επιχείρημά μου είναι εκείνο που πάντα αποφεύγουν, αφού δεν έχουν μια πειστική απάντηση: ότι το μνημείο είναι χωρισμένο σε δύο κομμάτια και ότι είναι αισθητικό έγκλημα η προσπάθεια να κρατούν το ένα μακριά από το άλλο».

ΣΕΛΙΝΑ ΦΙΓΚΟΥΕΪΡΕΔΟ ΛΑΖ
αντιπρόεδρος της Επιτροπής της Βραζιλίας

Η επανένωση δεν αφορά μόνο την Ελλάδα

«Η Επιτροπή της Βραζιλίας διοργανώνει κάθε χρόνο από το 1998 ως σήμερα ένα ταξίδι στην Ελλάδα με στόχο τη μελέτη της Ιστορίας σας. Εκείνο που μας είχε κάνει τεράστια εντύπωση είναι η χαοτική διαφορά ανάμεσα στους ελληνικούς και βρετανικούς τουριστικούς οδηγούς σχετικά με τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Στο μεν Βρετανικό Μουσείο το φυλλάδιο ήταν γεμάτο από ψυχρούς τεχνικούς όρους και λάθη για την ελληνική μυθολογία. Στην Ελλάδα, αντιθέτως, ο οδηγός ήταν τόσο παθιασμένος σχετικά με τον ξενιτεμό των Γλυπτών που όλοι νιώσαμε ότι δεν πρέπει να μείνουν άλλο μακριά από την πατρίδα τους. Το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης είναι λοιπόν χωρίς αμφιβολία η ιδανικότερη στέγη για όλα όσα είχαν κάποτε απομακρυνθεί. Η επανένωση δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, αλλά ολόκληρη την υφήλιο. Αυτή η δράση δημιουργεί ένα θετικό κλίμα σε όλον τον πλανήτη και κάθε επιτροπή έχει την ευθύνη η καμπάνια αυτή να μεγαλώσει και να πετύχει τον τελικό στόχο. Το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι η παλιά νοοτροπία, του 18ου αιώνα, η οποία είναι η πνευματική βάση του Βρετανικού Μουσείου. Αυτή η νοοτροπία είναι ιμπεριαλιστική, ξεπερασμένη και δημιουργεί οργή σε πολλές χώρες. Η Ακρόπολη έχει επιτέλους ένα μουσείο που της αξίζει και τα πέντε μέλη της βραζιλιάνικης επιτροπής (καθηγητές από διαφορετικά πανεπιστήμια) αφιερώνουμε εθελοντικά τις ζωές μας σε αυτόν τον σκοπό. Όταν βλέπουμε το κεφάλι ενός αγάλματος να είναι χωρισμένο από το σώμα του, άλλα γλυπτά τεμαχισμένα με βίαιο τρόπο, πονάει η ψυχή μας. Υποφέρουμε και ως άνθρωποι που αγαπούν την τέχνη, αλλά και ως επιστήμονες που δυσκολεύονται να έχουν μια ολοκληρωμένη εικόνα προκειμένου να μπορούν να μελετήσουν ένα τόσο σπουδαίο έργο».

ΜΙΚΑ ΡΙΣΑΝΕΝ
μέλος της Φινλανδικής Επιτροπής

«Σημαντικό “χαρτί” η βρετανική κοινή γνώμη»

«Σημαντικό “χαρτί” είναι η βρετανική κοινή γνώμη που είναι υπέρ της επανένωσης, η πίεση που θα μπορούσε να ασκήσει η UΝΕSCΟ, καθώς και άλλοι οργανισμοί που έχουν επιρροή σε ζητήματα πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2012 είναι, κατά τη γνώμη μου, η καλύτερη αφορμή για να ανοίξουν οι πύλες του Βρετανικού Μουσείου ως κίνηση ευγενούς άμιλλας και καλής θέλησης. Το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι τα νομικά κωλύματα που επικαλείται το μουσείο όλα αυτά τα χρόνια. Ισχυρίζεται ότι το πέρασμα από τον λόρδο Έλγιν σε αυτό έγινε νόμιμα και έτσι τα Γλυπτά του ανήκουν δικαιωματικά. Το γεγονός ότι το Βρετανικό Μουσείο αγόρασε “νόμιμα” κλεμμένα έργα τέχνης δεν σημαίνει ότι είναι δικά του. Η διεκδίκηση των ελληνικών Γλυπτών θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για τον επαναπατρισμό πολλών ακόμη έργων τέχνης που έχουν απαχθεί από τη Βρετανία στο πλαίσιο της ιμπεριαλιστικής πολιτικής της. Θα πρέπει να βρούμε έναν τρόπο για να χρυσώσουμε το χάπι στους Βρετανούς, να το δουν σαν μια κίνηση που θα κάνει καλό στη δημόσια εικόνα τους και όχι σαν μια ήττα ύστερα από διαβουλεύσεις πολλών δεκαετιών. Έχω σπουδάσει Ιστορία στο Πανεπιστήμιο και έκανα την πρώτη μου βόλτα στην Ακρόπολη ως φοιτητής τον Σεπτέμβριο του 1999, την επομένη του μεγάλου σεισμού που συγκλόνισε την Αθήνα. Τότε ένιωσα δέος καταλαβαίνοντας πως ό,τι κι αν συμβεί, ο Παρθενώνας θα στέκεται για πάντα στο ύψος του. Εύχομαι το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης να ολοκληρωθεί σύντομα αποκτώντας τα κομμάτια του εξαιρετικού παζλ που εδώ και χρόνια λείπουν».

ΝΤΟΥΣΑΝ ΣΙΤΖΑΝΣΚΙ
αντιπρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής Επανένωσης των Γλυπτών, Ελβετία

Όλοι για την ένωση κι αυτά χωρισμένα

«Από τη στιγμή που σήμερα όλα τα κράτη της Ευρώπης πασχίζουν για την ένωση, πώς είναι δυνατόν τα Γλυπτά του Παρθενώνα να παραμένουν χωρισμένα; Το 2012 μού φαίνεται πολύ μακρινό για την επίτευξη του στόχου, πρέπει ό,τι είναι να γίνει, να γίνει σύντομα, όσο ακόμη όλος ο κόσμος μιλάει και παραμιλάει για αυτό το θαύμα που ονομάζεται Νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Ανθρωπος-κλειδί θα είναι σίγουρα ο γενικός διευθυντής της UΝΕSCΟ, ο οποίος έχει δηλώσει πρόθυμος να διαδραματίσει ρόλο διαμεσολαβητή. Θεωρώ ότι ως τον Σεπτέμβριο πρέπει να γίνουν κάποιες στρατηγικές κινήσεις, με τους υπουργούς Πολιτισμού και Εξωτερικών της Ελλάδας να είναι σε πολύ καλή επικοινωνία. Η συγκεκριμένη επιστροφή δεν πρέπει να είναι ζήτημα μόνο της Ελλάδας, αλλά όλου του κόσμου. Άλλωστε οι βάσεις του ευρωπαϊκού πολιτισμού είναι η Ελλάδα, η Ρώμη και ο Χριστιανισμός. Τόσα χρόνια το επιχείρημα του Βρετανικού Μουσείου ήταν ότι η Ελλάδα δεν έχει τον κατάλληλο χώρο για να στεγάσει αυτά τα έργα και ότι αν μείνουν στο Λονδίνο θα μπορούν να τα θαυμάσουν περισσότεροι επισκέπτες. Το επιχείρημα αυτό έχει καταρρεύσει από το Σάββατο που έγιναν τα εγκαίνια του Νέου Μουσείου. Η σχέση μου με την Ελλάδα είναι σχέση ζωής. Ερωτεύθηκα τη γυναίκα μου, η οποία είναι Ελληνίδα, και μέσα από εκείνη ερωτεύθηκα και τη χώρα σας. Κάτι που θα επιδιώξω είναι να αναμείξω σημαντικές προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών. Για παράδειγμα, δεν θα ήταν άσχημη ιδέα αν η κυρία Νάνα Μούσχουρη δεχόταν να γίνει επίτιμο μέλος της ελβετικής επιτροπής».