12/09/2009

Αποφάσεις στη συντήρηση - Marc Chagall’s “Troyer”

Saturday, May 02, 2009 11:57am on Manto's conservation blog Η παρακάτω ανάρτηση από το ιστολόγιο του Jeff Peachey είναι πολύ ενδιαφέρουσα καθώς αναφέρεται σε μία περίπτωση συντήρησης αντικειμένου και τον τρόπο επιλογής της κατάλληλης μεθόδου συντήρησης. Την έχω μεταφράσει όσο καλύτερα μπορούσα, ενώ το αυθεντικό κείμενο βρίσκεται ΕΔΩ.
Μετά την επανάσταση του 1917 στη Ρωσία, η απαγόρευση των Ιουδαϊκών και Εβραϊκών δημοσιεύσεων αναστάλθηκε και πολλοί αβανγκάρντ καλλιτέχνες (μεταξύ των οποίων οι El Lissitzky, Natan Altman και Chagall) εικονογράφησαν Ιουδαϊκή ποίηση και περιοδικά. Ο Chagall δημιούργησε το εξώφυλλο, τη σελίδα τίτλου και 6 εικονογραφήσεις για το «Troyer», το οποίο είναι ένα βιβλίο ποιημάτων που αντικατοπτρίζουν τον αγώνα των Εβραίων στην Ουκρανία κατά τη διάρκεια του πρόσφατου τότε Εμφυλίου Πολέμου. Οι εικονογραφήσεις του Chagall – άδεια χωριά, κηδείες και ταφόπλακες- εκφράζουν το αίσθημα κενού και απώλειας που ένιωθε και στη δική του ζωή, έχοντας μόλις χάσει τη θέση του Διευθυντή του Vitebsk Ινστιτούτου Τέχνης από τον Malevich. Αυτό ήταν ένα από τα τελευταία κομμάτια στα οποία εργάστηκε στη Ρωσία, πριν φύγει.
Τα προβλήματα συντήρησης φαινομενικά ήταν ευδιάκριτα: το μπροστινό εξώφυλλο είχε αποκολληθεί, οι συνδετήρες είχαν σκουριάσει και δημιουργούσαν φθορά στο χαρτί και το ίδιο το χαρτί ήταν αρκετά ευαίσθητο και εύθριπτο. Υπήρχαν επιφανειακοί ρύποι στο κείμενο και αρκετά μικρά σκισίματα.

Αλλά επειδή αυτό ανήκε σε έμπορο έργων τέχνης, ο προβληματισμός σχετικά με τις επεμβάσεις συντήρησης έφερε στην επιφάνεια κάποια ενδιαφέροντα θέματα σχετικά με την «προσωρινή φύλαξη». Προτιμώ αυτόν τον όρο από την «ιδιοκτησία» επειδή καταδεικνύει την προσωρινή φύση της σχέσης μας με τα αντικείμενα τα οποία αποκτήσαμε – στις περισσότερες περιπτώσεις θα ζήσουν περισσότερο από εμάς.
Ένας έμπορος έργων τέχνης έχει πολύ μικρή περίοδο φύλαξης- αποκτά ένα αντικείμενο με σκοπό να το πουλήσει. Οι συλλέκτες αγοράζουν αντικείμενα για πολλούς λόγους, καμιά φορά για να τα ανταλλάξουν με κέρδος σε μικρό χρονικό διάστημα, συχνά για να τα κρατήσουν περισσότερο. Οι οργανισμοί (μουσεία) τείνουν να κρατούν τα αντικείμενα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από όλους, αλλά και αυτό αλλάζει. Αυτός ο έμπορος ήθελε το εξώφυλλο να επανατοποθετηθεί, με σκοπό να πουλήσει το βιβλίο, αλλά το οξειδωμένο χαρτί και οι σκουριασμένοι συνδετήρες προκαλούσαν επίσης φθορά.
Συμβουλεύω συχνά τους εμπόρους να κάνουν το λιγότερο δυνατόν, και ειδικότερα να αποφεύγουν τις έντονες αισθητικές επεμβάσεις που θα μπορούσαν να παραπλανήσουν τους πιθανούς αγοραστές από την πραγματική κατάσταση του αντικειμένου, και να αφήσουν τον αγοραστή να αποφασίσει τι είναι το καλύτερο για το αντικείμενο. Εάν ο αγοραστής αυτού του βιβλίου ερχόταν αργότερα σε μένα, μπορεί να του πρότεινα να αφαιρεθούν οι συνδετήρες, να επιδιορθωθούν οι φθαρμένες περιοχές και να αντικατασταθούν όπου χρειάζεται από κάτι οπτικά παρόμοιο αλλά χημικά σταθερό – όπως βαμμένη κλωστή των ίδιων διαστάσεων. Και εφόσον οι συνδετήρες θα είχαν αφαιρεθεί, μία πιο προσεκτική εξέταση του χαρτιού θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί και να προτείναμε άλλες πιθανές επεμβάσεις. Αν ένας μεγάλος οργανισμός αγόραζε το αντικείμενο μπορεί να ήθελαν μία διαφορετική προσέγγιση- να αφαιρέσουν τους συνδετήρες και να το αφήσουν σε αυτή την κατάσταση για την έκθεση όλων των εικονογραφήσεων του Chagall για παράδειγμα. Αυτό θα έλυνε το πρόβλημα της ενεργής διάβρωσης των συνδετήρων και θα άφηνε τους προβληματισμούς για μελλοντική συντήρηση για αργότερα. Πειράματα θα μπορούσαν να γίνουν για τη δημιουργία ενός προστατευτικού στρώματος γύρω από τους οξειδωμένους συνδετήρες που θα μπορούσαν τότε να επανατοποθετηθούν χωρίς να προκαλέσουν παραπάνω φθορά. Για κάθε αντικείμενο υπάρχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις συντήρησης που όλες ανταποκρίνονται στους Κώδικες Ηθικής και Οδηγίες Πρακτικής του AIC. Μερικές φορές οι αποφάσεις οδηγούνται από τις περισσότερες περιπτώσεις στις οποίες το αντικείμενο προσομοιάζει και όχι για λόγους που αφορούν το ίδιο το αντικείμενο.

Σε αυτήν την περίπτωση, πολύ λεπτές λωρίδες προστέθηκαν ενώνοντας το σκισμένο χαρτί κάτω από τους συνδετήρες χωρίς να τους αφαιρέσουμε ή να τους αλλάξουμε και το μπροστινό εξώφυλλο ενώθηκε έτσι με το πίσω. Το κείμενο καθαρίστηκε ελαφρά και τα σκισίματα επιδιορθώθηκαν. Σε αυτή την περίπτωση, η επιλογή της λιγότερο επεμβατικής μεθόδου κράτησε όλες τις φυσικές πληροφορίες ακέραιες για τον επόμενο «φύλακα» να αποφασίσει τι είναι καλύτερο για το αντικείμενο. Είναι το καθήκον του συντηρητή να συνηγορεί για το αντικείμενο, να επιχειρεί να διατηρήσει όλες τις πληροφορίες που αυτό περιέχει και όχι να διατυπώνει κριτική σχετικά με το τι είναι ή τι δεν είναι σημαντικό στο παρόν του φιλολογικό περιβάλλον."

Δεν υπάρχουν σχόλια: